Meisjes van 40

Jolies Heij

.

Dichter en performer Jolies Heij (1964) ken ik al vele jaren. Regelmatig kwam en kom ik haar tegen op podia en andere poëzie-evenementen, zo was ze deelnemend dichter aan de Poëziebustoer van 2019. Jolies studeerde Duitse Taal- en letterkunde in Utrecht en Freiburg im Breisgau in Duitsland. Vanaf 1999 is ze actief als (slam) dichter en sinds 2008 doet ze mee aan diverse slampoetrywedstrijden in Nederland en Duitsland. Ze was winnares van Slam by the Sea, ze deed mee bij Kargadoorslam, U-slam, iPoetry, Slamersfoort, in Delft, Zeist en Vlissingen. Ze won de tweede prijs bij ‘Het woord in de wijk’, een schrijfwedstrijd over de Utrechtse wijk Zuilen.

Ze treed zoals gezegd regelmatig op bij allerlei podia in het land en haar werk werd gepubliceerd bij onder andere Meander, De Contrabas en Pomgedichten. Haar stem klinkt amusant, versneld en bewust articulerend. Ze is serieus en grappig, gebruikt daadkrachtige beelden, schuwt provocaties niet en neemt totaal geen blad voor haar mond. En elke keer als ik haar hoor of zie optreden denk ik: Ik moet eens over Jolies schrijven.

Op 2 juli jongstleden, op de dag van de roos, droegen we beide voor in het Westbroekpark in Den Haag (samen met nog enkele dichters). Opnieuw werd ik gegrepen door haar puntige en ironische poëzie. Ik kocht haar debuutbundel ‘Lolita zei…’ waar ze in 2016 mee ‘debuteerde’ en uit die bundel koos ik het gedicht ‘Meisjes van 40’ waar alles in zit wat me zo inneemt voor Jolies.

.

Meisjes van 40

.

ze raadt korte rokjes aan

ook al staan

haar benen als zuilen

haar spijkerhakkentiktakken

menig gat in de grond

bezaaid met handkussen

.

talloze gulle minnaars

heeft ze achter zich gelaten

.

maar niemand bezat het paspoort

niemand die koning mocht heten

of de bolster strelen

dit territorium ligt braak

nooit door laarzen aangestampt

of door pummels bemest

.

ze doet maar alsof

ze ergens tussen het hangende vel

een onderkomen heeft bewaard

voor koeriers

voor avonturiers

ook rovers

zijn niet te versmaden

.

daarom schikt zij haar lichaam

voordat het verlepte rozen braakt

en kobolds op doorzakpaarden

te gebocheld en afgedankt

.

er schuilt een zekere lijdzaamheid

in dit volharden

.

niemand ziet

hoe zij aaiend het hart

onder de riem draagt

.

meisjes van 40

zijn niks wijzer

hooguit wat aftandser

en zitten beter in hun harnas

.

 

Advertentie

HTM

Gerrit Achterberg

.

De stichting Achterland in Zeist geeft al jarenlang fraai vormgegeven bundels uit waarvan ik er inmiddels een aantal in bezit heb (Brabant, Zuid Holland, Flevoland). Maar ze geven niet alleen bundels uit over provincies maar ook over steden. Zoals ‘Den Haag’ dichterlijke stede uit 2000. In deze bundel veel oude foto’s, gelardeerd met fragmenten proza en gedichten van Haagse dichters of van dichters die over Den Haag hebben gedicht.

Zoals bijvoorbeeld de dichter Gerrit Achterberg (1905-1962). Achterberg kwam niet uit Den Haag maar hij schreef het gedicht ‘HTM’ over de Haagse Tram Maatschappij. Het gedicht, een sonnet, werd genomen uit de bundel ‘Verzamelde gedichten’ uit 1985.

.

HTM

.

De stilte staat geschilderd in de straat

om drie uur in de nanacht. Op de fiets

nadert de eerste trambestuurder; iets

waarschuwt aanhoudend met een wit gelaat.

.

Hij ziet het niet. Ik weet niet of het baat

om hem tegen te houden. er is niets

dat zo hardnekkig is als deze fiets

waarmee een man weer naar zijn werk toe gaat.

.

Hij gaat zijn gang. Straks, na een klein verdriet,

zal ik, tussen ander ontwaken in,

bewuste tram de bocht om horen komen.

.

Onze bestuurder had niet kunnen dromen

van deze lange nachtelijke schim,

die langzaam afneemt en de ramp ontvliedt.

.

HTM buitenlijner 54 in de remise Maaldrift

Mazen in de tijd

Wiel Kusters

.

‘Brabant, literaire reis langs het water’ uit 2011 uitgegeven door de Stichting Achterland uit Zeist. Deze uitgeverij profileert zich als bruggenbouwer tussen literatuur en maatschappij. Onder het motto ‘Op zoek naar de eigen plek’ bouwt Stichting Achterland sinds haar oprichting in 1992 aan een serie boeken over Nederlandse steden, streken en provincies, met thema’s als ‘een literaire reis door de tijd’ of ‘een literaire reis langs het water’.

In de boeken staan steeds twee tegenover elkaar liggende pagina’s, met links een foto van een markante plek en rechts een literair fragment (proza of poëzie) dat met de plek een directe of associatieve relatie heeft. De literaire teksten zijn overwegend van bekende Nederlandstalige auteurs, al wordt er soms ook voor vertaald werk gekozen of dat van minder bekende (vaak jonge) auteurs. Meestal betreft het bestaande teksten, soms ook werk dat in opdracht tot stand komt. Een literair-historische introductie en een woord vooraf van een gemeente-, provincie- of regiobestuurder gaan aan de ‘landmarks’ vooraf.

Van alle provincies zijn er boeken gemaakt en gepubliceerd. In dit geval heb ik het boek over Brabant ingezien en daaruit gekozen voor een gedicht van Wiel Kusters (1947) over de rivieren die door het Brabantse land meanderen.

.

Mazen in de tijd

.

Van Maas noch Moldau

van de Arno niet

niet van de Rijn

kunnen wij

getuige zijn.

.

Zij gaan aan ons

voorbij.

Nooit zijn wij

onszelf gelijk.

.

Op de over

wordt het later.

Met het water

stijgt de tijd.

.

Van jou noch mij

van anderen niet

niet van zichzelf

kan de Maas

getuige zijn.

.

Nooit is zij

zichzelf gelijk.

Wij stromen haar

voorbij.

.

In het water

wordt het later.

Op de oever

daalt de tijd.

.

Koepoortbrug

Delft

.

Al eerder schreef ik over het initiatief van de stichting Brugwachtershuisjes over het aanbrengen van poëzie op oude brugwachtershuisjes. Ook schreef ik al eerder over poëzie onder bruggen (wanneer de brug open gaat kunnen de wachtende voetgangers, fietsers en automobilisten een gedicht lezen dat onder de brug is aangebracht. Niuew is nu het gedicht of poëzie aangebracht op de brug zelf. Dat wil zeggen op de randen van de brug of de hekken om de brug. Vorige week werd in Delft op de Koepoortbrug op de kadehekken zinnen uit een gedicht aangebracht van de Delftse dichters Fleur Fok, Cindy Righarts, Tjitske de Haas en Mary Heylema (uit Zeist). De zinnen in volgorde zoals aangebracht op de Koepoortbrug zijn:

.

Vol trekschuiten die gedwee / Over het gladde water glijden

Mijn gedachten laat ik op het water vrij

Wij schepen in / met onze kussen / dichten wij de ruimte tussen…..

Langs het jaagpad stroomt de tijd naar een traag en kalm later

.

Kalfsvlies

Marieke Rijneveld

.

Toen ik op 6 april 2014 samen met Marieke Rijneveld (1991) op het Taalpodium in Zeist stond vertelde ze me dat ze vlak daarvoor een contract had afgesloten bij uitgeverij atlas Contact voor een poëziebundel en een roman. Ik kende Marieke toen al van een optreden in 2012 bij Ongehoord! en wist dat ze over een bijzonder talent beschikte. In juni 2015 verscheen ‘Kalfsvlies’ haar poëziedebuut.

Inmiddels heb ik de bundel gekocht en gelezen en alles wat er al over dit debuut geschreven is, is waar. Het bijzondere ritme van haar poëzie, het gebruik van metaforen, de ongerijmde buitenissigheden in haar gedichten, ik heb het allemaal terug kunnen vinden.

Wat mij steeds weer fascineert als ik haar gedichten lees is dat ik bijna vanzelf haar taal hardop ga spreken terwijl ik lees. De taal die Marieke gebruikt is zowel alledaags als heel bijzonder. Het bijzondere zit hem wat mij betreft in de verbindingen die ze legt, de interpunctie die ze gebruikt (of juist niet gebruikt) en het feit dat ze lange zinnen aan elkaar rijgt die, ondanks dat ze opgedeeld zijn in hoofd- en bijzinnen, toch een geheel blijven vormen.

Voor de gemiddelde poëzielezer die korte zinnen gewend is zal het even wennen zijn. Voor een liefhebber van lange, samengestelde zinnen, zoals ik, is het vooral genieten. Soms moest ik zinnen twee keer lezen om haar bij te blijven maar altijd pakte ik de draad weer op.

De keuze van onderwerpen, het feit dat je soms denkt dat deze jonge dichter zich in een parallel universum bevindt dat hetzelfde universum is als waar jij je als lezer in bevindt maar dan met net even minder kennis van die omgeving, maken het lezen van de gedichten een soms verwarrende maar tegelijkertijd spannende ervaring. Ik betrapte me er tijdens het lezen op, dat ik dacht dat de gedichten een soort bezwering waren, dat Marieke mij, de lezer iets wilde vertellen zonder dat ik meteen doorhad wat precies en dat pas later het kwartje bij mij zou vallen. Als je zo poëzie kan schrijven ben je een bijzonder dichter/schrijver.

Sommige gedichten lezen meer als prozagedichten, of ultrakorte verhalen, maar altijd in diezelfde poëtische sprankelende stijl. Hoewel ik meer van de poëzie dan van de proza ben zal ik haar debuutroman ook zeker gaan lezen.

Uit Kalfsvlies heb ik gekozen voor het gedicht ‘Als het land niet meer plat is’. Over het platteland dat verdwijnt onder druk van de stad.

.

Als het land niet meer plat is

.

Stropakken liggen als blokken roomboter in het weiland, hier heeft het

platteland een berg maar vanaf de berg gezien is alles plat, en we

stotteren terwijl we toch geen last van spraakgebrek, maar elkaar duidelijk

willen maken dat de meeste onderbrekingen ongepland zijn.

.

Je overall is te ruim bij je schouders, we zouden er twee dwergkonijnen

onder kunnen stoppen, dat staat toch beter als ze straks de boerderij een

injectie geven, in laten slapen als de hond van de boer twee sloten

verderop. Sommige onderbrekingen speelden zich af op de hooizolder

.

waar je je bezwete gezicht op mijn blote buik legde, mijn navel

vergeleek met een kijkgat in de schutting, daarachter kon je alles zien

wat zich in mij afspeelde en we zouden de berg onthoofden zoals je een

eitje en dan samen oud en knotwilgen, maar nu staat er een bord met een

.

blije man in pak erop met in zijn hand een stad als een zwarte kever.

Denk aan al die uitgestrooide boeren in de koeien getrokken die als

wandelende graven tussen de bloesems als rouwboeketten lopen, we klampen

ons aan elkaar vast en kijken naar het laatste huis op het platteland dat instort

.

als een composthoop zonder luchtholtes. Iemand zegt dat je meerdere

huizen kunt bewonen, dat een koe met zeven magen zich toch niet vaker

verslikt, en we vragen ons af hoe het je vergaat als je een maag wegneemt

wat je dan nog wel en niet zal kauwen. Mijn hoofd verstikt een dwergkonijn

.

omdat ik gebruikmaak van zijn schouder, ergens fladdert het baasje van de

kever, er zijn onderbrekingen in onderbrekingen, stiltes die naar kuilgras ruiken.

.

Foto: Joost Bataille

 

Schreef

Taalpodium

.

Sinds enige tijd ben ik lid van de vereniging Taalpodium Utrecht/Zeist, een vereniging van dichters en schrijvers in de regio Utrecht. De vereniging geeft 6 keer per jaar een tijdschrift uit met de naam ‘Schreef’.Daarnaast organiseert de vereniging poëzieavonden in Utrecht (Schiller), Zeist (de 12 Ambachten) en Amersfoort (bibliotheek) en elk oneven jaar verschijnt er een verzamelbundel.

Schreef verschijnt dus om de maand en wordt volgeschreven door de leden van de vereniging en staat onder redactie van Hanneke Verbeek en Geerten van Gelder. Het is een fraai maar sober uitgegeven tijdschrift met op de voorkant een afbeelding in kleur. De website van het Taalpodium is http://www.taalpodium.nl 

Uit nummer 160 van november 2014 (29ste jaargang!) een gedicht van Bart Bos met de titel ‘Residu’.

.

Residu

.

Je kunt niet zoals wij,

zo lang al bij elkaar

en steeds tezamen zijn

zonder dat, heel stil en ongeweten,

een neerslag zich gaat vormen,

een residu van herinneringen

aan samen doorleefde dingen.

.

Het is een residu, een matte glans,

die zich onmerkbaar en heel stil

gevormd heeft, een samengaan

van teleurstelling en oud verdriet,

teloorgang en gemis.

.

En soms zeg ik dan onverwacht

heel zacht: lief beertje,

mijn lijsjelorresnor, mijn meisje.

.

 

Talent op Taalpodium

Marieke Rijneveld

.

Op zondag 6 april was ik uitgenodigd door het Taalpodium in Zeist om daar te komen voordragen. Tevens zouden voordragen Leo Mesman en Marieke Rijneveld. Muziek was er van Torno Tango. Leo en Torno Tango waren nieuwe namen voor mij maar Marieke Rijneveld kende ik nog van een optreden bij de Stichting ongehoord! op het podium van maart 2012. Toen schreef ik in een verslag over haar (muzikale) optreden:

De schrijfster en dichteres Marieke dicht en zingt haar gedichten als kleinkunstliedjes waarbij ze zichzelf begeleidt op gitaar. Persoonlijke gedichten over kleine ongemakken en de dingen in de wereld die ze niet begrijpt met een licht humoristische toon. Marieke wist het publiek te raken met haar zangstem en bijzondere teksten.

Ik wist dus ongeveer wat ik kon verwachten. In tegenstelling tot 2012 stond ze nu als dichter achter de microfoon. En weer wist ze me te verassen. Heel persoonlijke gedichten in een heel eigen stijl, humoristisch, wrang soms, in een taal die we allemaal kennen en toch door mij als anders werd ervaren. Als je dat als dichter weet te bewerkstelligen dan kun je het. Marieke kan het.

Natuurlijk is het al bijzonder dat een jonge vrouw van 22 jaar een contract heeft getekend bij een uitgever voor drie boeken (waaronder een dichtbundel).  Als je zoals Marieke een publiek kunt grijpen en meenemen in jouw (bijzondere) wereld dan zou je het als betoverend kunnen beschrijven zonder dan al te veel te overdrijven.

In het gesprek dat ik na het optreden met haar had werd dat beeld alleen maar versterkt. Ik kan dan ook niet wachten tot haar eerste boek verschijnt maar ben vooral erg nieuwsgierig naar haar dichtbundel.

Op haar website http://mariekerijneveldschrijfster.wordpress.com staan een paar voorbeelden van haar poëzie. Hieronder het gedicht ‘Briefpapier’.

.

Briefpapier

 

Ik hoop dat de mate waarin je mij gemist hebt wel meeviel. We hebben

elkaar nog nooit gezien en dat is beter zo. Vanochtend dacht ik even aan je.

Het duurde ongeveer twee rondjes door de wijk.

 

De vuilnisman riep de beste wensen. Ik kon het niet helpen. Ik werd vrolijk.

Hij zag er lief uit, misschien begin ik wel een relatie met hem.

 

We schrijven nu al een tijdje, mijn briefpapier raakt op. In je vorig leven

was je een kikker, schreef je nog. Ik denk dat ik dat het enige leuke vond.

.

Voordracht

Taalpodium Zeist

.

Op zondag 6 april 2014 zal ik samen met Leo Mesman en Marieke Rijneveld voordragen tijdens het Taalpodium in de 12 Ambachten in Zeist. Adres: Slotlaan 249. Aanvang 14.00 uur

Muziek komt van Marlies Gadellaa, zang en de gitaristen Jan-Willem Dubbeldam en Dick Hermsen.

Ik zal vooral nieuw en recent werk voordragen.

.

Gedichtendag 2013

Activiteiten gedichtendag 2013

.

De gedichtendag 2013 komt dichterbij. Overal in het land zijn initiatieven en activiteiten rondom de gedichtendag. Jammer genoeg zijn de meeste op gedichtendag zelf (31 januari) terwijl er dit jaar toch voor het eerst sprake is van een poëzieweek. Nu heb ik hier op dit blog al eerder een lans gebroken voor een poëziemaand, zoals in het buitenland wel voorkomt, maar misschien moet ik gewoon geduld hebben. Het blijft echter jammer voor de ware poëzieliefhebber dat er keuzes gemaakt moeten worden.

Een kleine zoektocht leverde een groot aantal activiteiten op. Hieronder een selectie van wat er allemaal te doen is op en rond 31 januari.

.

Maastricht: Het Centre Céramique organiseert een Poëziewandeling met Jet van Aalst langs de etalages van het poëzieparcours. Deelname kost € 3,- (inclusief teksten van de gedichten) Meer info op: http://www.centreceramique.nl

.

Het CODA in Apeldoorn organiseert een podium met muzikale poëzie in het auditorium van het CODA. Met o.a. koperblazerskwintet Per Sonare en dichters Willem Bierman, Anton Ent en Ria Borkent. Meer info op: http://www.coda-apeldoorn.nl

.

De Bibliotheek Schiermonnikoog organiseert Poëzie voordragen en beluisteren in de bibliotheek. Iedereen wordt uitgenodigd eigen werk of een gedicht van een ander voor te dragen. Gratis toegang. Meer info op: http://www.lytjepole.nl/item/5911

.

SLAZ (Stichting Literaire Activiteiten Zeist) organiseert Ruben van Gogh presenteert. Dichter Ruben van Gogh presenteert deze avond, draagt uit eigen werk voor introduceert Zeister dichters als Laura Reedijk, Hanneke Verbeek en Kees Domselaar. Toegang € 5,- Meer info op: http://bibliotheek.ideacultuur.nl

.

In de centrale van de bibliotheek van Den Haag treedt Lillian Viveira op (zangeres van Zuco 103) gevolgd door het dichtersspreekuur.  Op het Dichtersspreekuur kan iedereen terecht die zelf gedichten schrijft of vragen heeft over poëzie. Speciaal voor de Gedichtendag zijn er ook optredens van bekende Haagse dichters. Meer info op: http://www.denhaag.nl/home/bedrijven-en-instellingen/kunst-en-cultuur/to/Gedichtendag.htm

.

In de Balkhoeve te Leek (Groningen) wordt onder leiding van Christel Elshout en Foleor van Steenbergen, bekende en minder bekende auteurs uit de regio hun gedichten komen voordragen. Ze zullen kort worden geïnterviewd en uiteraard wordt gezorgd voor een passende muzikale omlijsting. Meer info op: http://westerkwartier.groningen.nl/evenementen-westerkwartier/gedichtendag-2

.

Ook in het Vlaanderen is het Gedichtendag. De bibliotheek Scharpoord (Knokke-Heist) organiseert een dagprogramma van 10 tot 22 uur. Met onder andere een poëtische strandwandeling, poëtische kalligrafie, een tentoonstelling van poëziealbums en verschillende voordrachten en muziek. Meer info op: http://bibliotheek.knokke-heist.be/activiteiten/volwassenen/gedichtendag

.

In Alkmaar organiseert stadsdichterMargreet Schouwenaar samen met het Alkmaars dichtersgilde verschillende activiteiten. Van het bezoeken van verzorgings- en verpleeghuizen tot het maken van poëziekaarten en voordrachten. Meer info op: http://www.alkmaarsnieuwsblad.nl

.

Veel meer informatie is te vinden op de website van de  gedichtendag http://www.gedichtendag.com/

.