America, A Prophecy

Waar Zichtbaar alleen, William Blake en Bladerunner samen komen

.

In 2007 kwam mijn eerste dichtbundel uit ‘Zichtbaar alleen’. Deze bundel, die ik samen met fotograaf/kunstenaar Ruben Philipsen heb gemaakt, bevat twee ‘motto’s waaronder een uitspraak van Rurtger Hauer uit ‘Bladerunner (1982) die als volgt gaat: “All those moments will be lost in time, like tears in rain”. Nu binnenkort het vervolg op Bladerunner in de bioscoop verschijnt moet ik hier nog wel eens aan denken.

Nu las ik op een website over poëzie en films dat in het origineel van Bladerunner uit 1982 ook een gedicht is gebruikt van William Blake. Het blijkt hier te gaan om (een deel uit) het gedicht ‘America, A Prophecy’ uit 1793. William Blake die tijdens zijn leven een arm en berooid bestaan leefde werkte als dichter maar vooral als illustrator. ‘America, A Prophecy’ heeft hij thuis geschreven, geïllustreerd en uitgegeven. Van het origineel zijn nog 14 stuks bewaard gebleven.

Het gedicht gaat in grote lijnen over Europa en Amerika waarbij de focus ligt op Amerika als het beloofde, het profetische land. Het is een verhalend gedicht en wordt gezien als een profetie, een voorspellend verhaal over gebeurtenissen in de toekomst. Blake was heel hoopvol over de ontwikkelingen tijdens de  Amerikaanse revolutie maar hij was heel teleurgesteld in het feit dat dit niet leidde tot het afschaffen van de slavernij.

Uit het gedicht een tweetal strofes die in het origineel van Bladerunner voorkomen. Wil je de hele tekst lezen kijk dan hier http://www.bartleby.com/235/257.html

.

America, A Prophecy

.

Fiery the Angels rose, & as they rose deep thunder roll’d
Around their shores: indignant burning with the fires of Orc
And Bostons Angel cried aloud as they flew thro’ the dark night.

He cried: Why trembles honesty and like a murderer,
Why seeks he refuge from the frowns of his immortal station!
Must the generous tremble & leave his joy, to the idle: to the pestilence!
That mock him? who commanded this? what God? what Angel!

.

                                                                                                                                                                  Afbeeldingen uit de collectie van The Morgan Library

Advertenties

Dochter

Tomas Lieske

.

De tijd lijkt aangebroken dat nu ook mijn jongste dochter het huis gaat verlaten. Hoewel ze nog geen kamer heeft in de stad waar ze gaat studeren denk ik dat het een kwestie van tijd is voor ook zij het ouderlijk huis gaat verlaten. Rutger Kopland heeft een prachtig gedicht geschreven over zijn dochters en hun vertrek  getiteld ‘Vertrek van dochters’ dat je op deze blog kunt lezen (19 maart 2011) en ook ik heb een gedicht geschreven over mijn dochter afzonderlijk, alleen waren ze toen nog een stuk jonger (een voorbeeld staat op 21 april 2008).

Maar waarom schrijf ik dit? Ik schrijf dit omdat ik een gedicht van Tomas Lieske las over, naar ik vermoed, zijn dochter met als titel ‘Dochter’. Ik herken ook in dit gedicht veel dingen. Uit de bundel ‘Hoe je geliefde te herkennen’ uit 2006 daarom dit gedicht.

.

Dochter

.

Je voeten hebben mijn druiven geplet, je handen
mijn deeg gekneed tot ik geen adem meer kon halen.

Je hebt brood van mij gebakken, dat ik in de ochtend rook
maar dat snel verdroogde. Jij hebt mij leeggeschonken.

Je hebt je sigaretten in mijn mond gedoofd, je gesprekken
op mijn huid geschreven, je glimlach mijn oogbol in geperst.

Je hebt mij uitgekleed en je hebt je in mij
neergelegd, je koude voeten hebben mijn ingewand

kapot getrappeld. je hebt mijn duim in je mond genomen,
je hebt mijn botten afgekloven. Wat rest:

de vrede waarin je sliep, die ik gestolen heb;
de filmrol van je kindertijd, die ik gestolen heb.

.

 

(bibliotheek) boeken

Gedicht van  voor 2008

.

In mijn boekenkast kwam ik de twee kleine opschrijfboekjes tegen waarin ik vroeger al mijn gedichten schreef. In de bordeauxrode staan de gedichten die ik tussen ruwweg 1976 en 1986 schreef en ik de zwarte de gedichten van 1986 tot en met 1989. In dat jaar ben ik gestopt met ze op te schrijven in deze boekjes, ik weet dat ik nog ergens zo’n dergelijk boekje heb maar dan iets groter waarin onder andere al de gedichten uit ‘Zichtbaar alleen’ mijn debuutbundel met Ruben Philipsen staan op geschreven. Vrij snel daarna kwam de computer en de rest is geschiedenis (en digitaal).

Af en toe lees ik die oude gedichtjes nog eens terug. Om te zien van hoe ver ik gekomen ben maar ook om de herinneringen die aan veel van deze gedichten kleven nog eens terug te halen. Het gedicht ‘Boeken’ schreef ik enige tijd na mijn eerste stage bij een openbare bibliotheek. De bibliotheek Bloemenbuurt in Den Haag, het kleinste filiaal van de bibliotheek in Den haag onder de meer dan bezielende leiding van Liesbeth, gehuisvest in een naoorlogse flat (begane grond) aan de Segbroeklaan.

Na mijn stage bleef ik daar werken als inval- en opruimkracht op de vrijdagavond, zaterdagochtend en maandagavond. Volgens mij was het het jaar na mijn stage (ik denk 1983) dat dit filiaal zoveel jaar bestond (ik dacht 30 maar pin me er niet op vast). Liesbeth wist dat ik gedichtjes schreef en ze vroeg me om een gedicht voor het boek te maken dat samen met de klanten werd opgesteld n.a.v. het jubileum.  Dat heb ik gedaan en mijn gedicht werd opgenomen. Wat ze me er niet bij vertelde was dat ze wilde dat ik, op het jubileumfeest, dit gedicht zou voordragen. In bijzijn van de toenmalige wethouder Piet Vink. Ik heb dit gedaan en daarmee was dit eigenlijk mijn debuut als dichter, voordragend op een podium.

Wat er van het (groene, dat weet ik nog) boek is geworden weet ik niet. De bibliotheek is in de loop der jaren tweemaal verhuisd. Het gedicht heb ik uiteraard nog, opgeschreven in mijn bordeauxrode opschrijfboekje.

.

Boeken

.

Geel, gescheurd, gebonden

de wijsheid in pacht

of gewoon onderhoudend

.

liggen, staan en leunen

de in papier gevatte

wetenswaardigheden, fantasieën

.

dromen vaak, halve en

hele waarheden uit

toekomst en verleden

.

in kasten, op planken

stoffig zeil, vensterbanken

wachtend op een nieuwe

routineuze herhaling,

.

lezen en gelezen worden.

.

 

Nieuw gedicht

Leider

.

Geïnspireerd (of moet ik zeggen gedesillusioneerd) door de actualiteit schreef ik het volgende gedicht.

.

De grote leider

 

Schalks zal hij niet snel worden genoemd, zijn

olijkste glimlach lijkt

nog het meest op een verbeten weglachen

van vernedering en schaamte.

 

Onbehagen en sinistere gedachten tekenen zijn

mond. Dunne lippen, streepjes waaruit

elk bloed is weggetrokken, op de vlucht

voor stekeligheden en een scherpe tong.

 

Zijn gif wordt niet ingespoten of via drijf-

gassen verspreid, het sijpelt langzaam

door, druppelsgewijs, onophoudelijk en legt

een deken van onverdraagzaamheid over ons heen.

 

Wankelend tussen populariteit

en minachting, wordt zijn balans steeds

meer een clown-act. Een spreidstand waarin

hij lijkt te knappen, af te scheuren.

.

2500!

Zichtbaar alleen

.

Op 1 oktober 2007, bijna 10 jaar geleden, plaatste ik mijn eerste bericht op dit blog. Toen nog onder web-log.nl. Dat eerste bericht was een aankondiging van mijn debuutbundel samen met Ruben Philipsen, fotograaf en kunstenaar, getiteld ‘Zichtbaar alleen’. Dat is ook de reden dat dit blog die naam heeft.

Om wat meer publiciteit te geven aan het feit dat ik een poëziebundel ging publiceren ben ik dit blog begonnen maar al snel na publicatie en presentaties van de bundel was ik daarover uitgeschreven. Vanaf dat moment begon ik ook over de poëzie van anderen te schrijven. Tegenwoordig schrijf ik eigenlijk nog uitsluitend over de poëzie van anderen en af en toe plaats ik nog een gedicht van mezelf onder de categorie ‘Gedichten’.

Vandaag op 10 juli plaats ik mijn 2500ste bericht. Als je me destijds had gezegd dat ik over 10 jaar nog steeds op dit blog zou schrijven en dat ik dan 2500 berichten verder zou zijn, zou ik je denk ik met een meewarige blik hebben bekeken.

Vandaag is dat anders. Over poëzie is zoveel te vertellen en te schrijven, daar ben je nooit klaar mee. Dus op naar de 5000. Om even stil te staan bij die eerste blog op 1 oktober 2007 hier een gedicht uit de bundel ‘Zichtbaar alleen’ met de titel ‘In het hardste graniet’.

.

In het hardste graniet

.

Het gevoel van het

ruwzachte fluweel aan zijn handen

van het allesomvattende

textiele schild

zijn borstrok, zijn harnas

in vallende plooien

maakte hem groter dan groot

.

Nu in het hardste graniet

de persoon en zijn bescherming

naast hem de vlucht en de blik

scherp als een jager

een herinnering aan het

gepantserd gezag, uit een tijd

die dit toeliet

.

Nieuw gedicht

ZomerExpo

.

ZomerExpo is de grootste kunsttentoonstelling in een Nederlands museum via open inschrijving en anonieme keuze. In 2017 in de Fundatie met het thema Water. Iedereen kon meedoen want de inschrijvingstermijn is inmiddels verlopen. Aanwezig bij de dag van het tonen van de kunstwerken aan de jury schreef ik het volgende gedicht.

.

Zomerexpo

 

Wat kunst is of

kunst mag heten, de tachtig mensen voor haar

denken het  te weten.

 

Zorgvuldig dragen haar familie en vrienden

de schatten (in haar ogen) richting het

verplichte,  maar daardoor niet minder

gewenst fotomoment.

 

Dan het  zwarte  gordijn,

het zwarte gat daarin, ze moet loslaten,

onzekerheid wint het tijdelijk van vertrouwen.

 

Loslaten vindt ze minder erg

dan het daaraan overgeleverd zijn.

In een te kort moment  gevolgd door een

absoluut en onverbiddelijk  ‘helaas’.

.

Verboden vrucht

Schrijfwedstrijd Dichters tussen de kassen

.

Op dinsdagavond 28 maart was het eerste Westlands Boekengala, een avond vol (o.a. spokenword en slam)poëzie (Jules Deelder, Else Kemps, Justin Samgar en Fresku) en muziek. Op dit gala werden ook de prijswinnaars bekend gemaakt van de schrijfwedstrijd die Dichters tussen de kassen had georganiseerd.

Ik was als juryvoorzitter gevraagd en samen met Susanne van den Beukel, Gé Ansems, Paul Vis en Adrienne Vooijs werden de 40 inzendingen beoordeeld in uiteindelijk drie categorieën. Korte verhalen volwassenen en jeugd en poëzie volwassenen.

Van de 20 inzendingen voor de poëziewedstrijd werden een winnaar en een aanmoedigingsprijs gekozen. De aanmoedigingsprijs ging naar het gedicht ‘Appels en naakten’ van Etwin Grootscholten en de winnaar was Giel van der Hoeven met het gedicht ‘Verrukkelijk’.

Na deze zeer geslaagde en mooie avond wilde ik de twee gedichten met jullie delen.

.

Over verboden vruchten wat van alles kan zijn, maar ’t is steeds weer…

 

Verrukkelijk

 

Soms wil ik compleet verdwalen

om mezelf weer terug te vinden.

Zonder levensidealen, mij door

verleiding laten verblinden.

 

Verlies daarbij verantwoording;

goede trouw ontglipt me even.

‘k Geef toe aan een verrukking,

door verlangen ingegeven.

 

Als de muze zingt dan dans ik;

de smaak van begeerte is sterk.

Al ben ik dan een stouterik,

‘t inspireert mij tot fraai dichtwerk.

.

appels en naakten

 

als zij thuis zou zijn,

dan heb ik geen appel.

 

en mochten zij er beiden zijn,

de één dicht bij

in de deuropening,

de ander iets verder weg

in de gaard,

 

naakt,

 

dan zijn er nog geen appels.

 

ik verkoop ze niet.

ik geef ze niet weg.

ik heb ze niet.

.

.

Tot slot het juryrapport over deze twee gedichten:

De dichter van ‘Verrukkelijk’ heeft gebruikgemaakt van een min of meer klassieke dichtvorm, drie coupletten van telkens vier regels. In het eerste couplet begint de dichter aarzelend te rijmen, slechts twee van de vier regels eindigt met een rijmwoord. Doordat echter het eindwoord van de eerste regel rijmt op een woord halverwege de derde zin is dit niet echt storend. Het is een soort inleiding voor de volgende twee coupletten met een strak rijmschema, zonder dat er overigens sprake is van enige rijmdwang. De rijmwoorden komen volkomen natuurlijk over.

Zij versterken het ritme van dit gedicht, een vers met een hoorbaar muzikaal gehalte. De dichter speelt op een aanstekelijke wijze met het begrip ‘verboden vruchten’, wat volgens hem of haar ‘van alles kan zijn’ Hij of zij heeft het thema zich persoonlijk toegeëigend, het gedicht gaat over verlangen naar vrijheid, erotiek, overspel. Maar het wordt slechts aangestipt zodat er voor de lezer ruimte genoeg overblijft voor een persoonlijke invulling. En juist dit verhoogt de aantrekkelijkheid van dit gedicht. Het is heerlijk speels, ja het is zoals de titel zegt verrukkelijk en dat maakt dit gedicht zondermeer prijzenswaardig. De jury heeft dan ook gemeend de maker van dit gedicht te moeten belonen met de eerste prijs.

De schrijver van het gedicht ‘Appels en Naakten’ wordt door de jury beloond met de aanmoedigingsprijs. Met dit gebaar wil de jury de dichter aanmoedigen door te gaan op de ingeslagen weg. De dichter is er in geslaagd om met spaarzaam taalgebruik toch veel zeggingskracht te bewerkstelligen. Door de gehanteerde vrije versvorm en het ontbreken van allerlei details gaat het feitelijk om een reeks korte krachtige ‘statements’ die een vervreemdend effect teweeg brengen. Als lezer weet je eigenlijk niet waar je aan toe bent. Maar door de mysterieuze lading blijft het gedicht toch boeien tot en met de laatste regel.

.

De volgende editie van het Westlands Boekengala is op 15 maart 2018

Nog maar een paar kleintjes

Uit mijn boekenkast

.

Omdat ik er zin in heb nog een paar mooie voorbeelden van (ultra) korte gedichtjes uit het bundeltje ‘Het kleinste gedicht’ De Favoriete ultrakorte gedichten van Nederland en Vlaanderen.

.

Het briesen van een paard…

.

‘Het briesen van een paard

onder mijn raam vannacht’

.

daar zou misschien een gedicht

in gezeten hebben.

(Bert Voeten)

.

Ekster

.

Hij is van boom tot grassen bezig

in dit landschap, als toerist.

Ik ben zijn camera,

ook op hem gericht.

(Robert Anker)

.

Closed

.

Muizenisisminimumeis

(Chr. J. van Geel)

.

geboorte

.

het wordt niet gehoord

noch gezien

hoe het leeft dat wat dood is

.

zoals wat werd verwekt

niet terstond wordt ontdekt

(Lucebert).

.

En tot slot, ik kon het niet laten, nog een van mezelf, niet uit de bundel.

.

In een notendop

.

Het zaadje dat ik plantte

en zorgvuldig water gaf

groeit nu naar de zon

maar steeds verder van mij af

(Wouter van Heiningen)

Hoe een zee een woord werd

Antoinette Sisto

.

Vorige week zaterdag mocht ik bij de presentatie van Antoinette Sisto van haar nieuwe bundel ‘Hoe een zee een woord werd’ een aantal gedichten voordragen. Een paar uit haar nieuwe bundel en een paar van mezelf. Op deze mooie middag in Perdu in Amsterdam stonden ook op het programma: Herbert Mouwen (met een voordracht over het werk van Antoinette), Gerda Posthumus, Katelijne Brouwer, het muzikale duo Hoed en de Rand en er was een gesprek met Antoinette door Will van Sebille.

Zeer binnenkort een recensie van deze nieuwe bundel maar nu alvast een gedicht uit de bundel die ik in Perdu heb voorgedragen.

.

Een kwestie van tijd

.

We horen onszelf dingen zeggen

een smoes bedenken, anekdotes vertellen

naakt is het timbre van onze stem

al geven we ons niet bloot

.

we dichten elkaar betekenis toe

in een later ver van hier

wij zingen onszelf van binnen moe

.

dat is wat we doen

we zingen ons

een park in Beijing

een meer in Toronto

een kapotte brug in de binnenstad van Praag.

.

De val van een terloopse speld

blijft zo mijn enige hoop

met pijn in onze buik

iedere gêne

van onbeholpen leegte weglachen.

.

Laten we afspreken

dat het nooit te laat is.

.

Foto: Rob Hilz

 

Kerstgedicht 2016

Stille nacht

.

Het museum Maassluis heeft vanaf de maand december een tentoonstelling van kerstgroepen. Naar aanleiding hiervan heeft men mij (en de stadsdichter van Maassluis Jaap van Oostrum) gevraagd een kerstgedicht te schrijven. Wat mij betreft is dit een sonnet geworden. Opmerkelijk genoeg want ik had weleens eerder geprobeerd een sonnet te schrijven maar dat ging niet echt lekker. Dit keer kwam ik niet uit mijn kerstgedicht en op enig moment dacht ik; ik maak er een sonnet van. Dat ging eigenlijk heel goed.

Daarom voor al mijn lezers vandaag mijn kerstgedicht ‘Stille nacht’.

.

Stille nacht

.

Van een witte kerst geen sprake meer,

geen liefhebbers voor heilige nachten.

Vrede op aarde valt niet meer te verwachten,

het is het kerstgevoel dat ik ontbeer.

.

Waar de gelijkheid van zielen keer op keer

ons niet bracht wat wij ervan verwachten,

ondanks de hoop op bijzondere krachten,

en de liefde voor de medemens evenzeer.

.

In het comfort van verwarming en open haard

weten we elkaar echter steeds weer te vinden.

Geliefden, vrienden en andere teerbeminden.

.

En beseffen we, het is de moeite waard,

kerst te vieren met vreemden en gelijkgezinden

opdat wij ons opnieuw met elkaar verbinden.

.