Ons te vroeg ontvallen 2

Hrvoje ‘Pero’ Senda (1945 – 2013)

.

In 1993 vluchtte Hrvoje Senda (Pero) vanuit Gornji Vakuf in centraal Bosnië weg voor de oorlog. Pero een Kroatische Bosniër was zijn leven en dat van zijn gezin niet zeker en vluchtte naar Nederland waar hij in Maassluis kwam te wonen. In Bosnië studeerde hij Zuid-Slavische taal en literatuur aan de filosofische universiteit in Sarajevo. Door de oorlog zijn veel van zijn manuscripten (als professor) verloren gegaan.  In Nederland pakte hij een ander literair genre op namelijk de poëzie. In 1997 was hij één van de winnaars van de Dunya Poëzieprijzen met zijn gedicht ‘De vrouw’.

Naar aanleiding van deze prijs en het geldbedrag dat hij hiervoor kreeg, besloot de gemeente Maassluis haar nieuwe inwoner te belonen en wat extra middelen ter beschikking te stellen voor Pero om een bundel met overdenkingen en poëzie te laten maken. In 1999 verscheen bij uitgeverij De Zeeleeuw de bundel ‘Krhrotine / Brokstukken’ met daarin overdenkingen en gedichten. In die periode was Pero vrijwilliger bij een initiatief van het sociaal maatschappelijk werk in Maassluis het Project InterCulturele Ontmoetingen (PICO) dat onder meer literaire ontbijt en lunches organiseerde.

Ten tijde van het verschijnen van de bundel leerde ik Pero en zijn gezin kennen. De presentatie van de bundel vond plaats in de bibliotheek en vanaf dat moment raakte ik bevriend met Pero. Naast de activiteiten voor PICO organiseerde ik met hem, Juan Heinsohn Huala, Henriette Faas, Otto Zeegers en Lida Kersten onder andere het project ‘Dichter in de buurt’ voor middelbare scholieren en dichters uit Maassluis en omstreken.

Pero Senda was in 2007 een van de tien dichters die meewerkte aan de bundel ‘Verse taal’ met muziek-cd van Wilma Paalman, gepubliceerd door Uitgeverij De Brouwerij te Maassluis. In juni 2010 werd bij dezelfde uitgeverij zijn tweetalige dichtbundel (Kroatisch / Nederlands) ‘Voor de muur’ gepresenteerd.

Samen met Otto Zeegers was hij in 2010 de tweekoppige jury van de gedichtenwedstrijd die ik organiseerde op dit blog en die na 2011 is overgegaan in de Ongehoord! Gedichtenwedstrijd (die dit jaar voor de 7e keer georganiseerd wordt https://woutervanheiningen.wordpress.com/2020/03/02/laatste-jurylid-bekend/ ). Met Otto Zeegers was hij de drijvende kracht achter de poëziewerkplaats waar elke maand in de bibliotheek, samen met andere dichters, poëzie besproken werd.

Pero trad als dichter regelmatig op, voor zijn landgenoten in Nederland maar ook op poëziepodia onder andere het Ongehoord! podium. In 2013 kreeg ik heel onverwacht een telefoontje van zijn vrouw dat Pero na een kort ziekbed was overleden waarmee ik een fijne vriend en een gerespecteerd dichter verloor. Op zijn begrafenis mocht ik samen met Jana Beranová en Juan Heinsohn Huala een gedicht voordragen. Ik denk nog vaak aan Pero, aan zijn grote hart, zijn passie voor het delen en bespreken van poëzie en zijn vriendelijkheid.

.

De vrouw

.

Schilder mij een vrouw, mijn vriend

Een vrouw op een baar van verwelkte bloemen

In het donker bij de flakkerende kaarsen.

Ik zal naar haar kijken met de ogen van een ander

En haar op het altaar plaatsen

Tussen de engelen.

.

Beeldhouw mij een vrouw, mijn vriend

In de rotsen boven de afgrond

Ik zal haar strelen met de handen van een ander

De steen een ziel inblazen

Een steen om mijn hals binden

En gelukkig inslapen

Tussen de mosselschelpen.

.

Zing mij van een vrouw, mijn vriend

Een onbekende vrouw

Laten anderen het lied horen

Met mijn oren.

Ik zal je lied geloven

Terwijl ik wacht, flonkerend

Tussen de sterren.

.

Trekkers

Wahé Arsèn

.

Na het uiteenvallen van de Sovjet Unie werd Armenië een onafhankelijk land. In die periode kwam er een nieuwe generatie van dichters op die zich afzette tegen de gangbare overheersende Russische stromingen in de literatuur.

Wahé Arsèn, pseudoniem van Wahe Arami Arsenyan, is reeds jaren lang docent anderstalige literatuur aan de Staatsuniversiteit van Yerevan. In 2004 werd hij toegelaten als lid van de Armeense Schrijvers Vereniging. Zijn gedichten verschijnen geregeld in kranten en literaire tijdschriften en naast doceren en dichten, houdt hij zich bezig met het maken van literaire vertalingen uit het Engels.

Zijn poëzie breekt met de klassieke Armeense dichtkunst met zijn strakke vormen en gedragen toon. Zijn rebelsheid uit zich niet alleen in de dichtvorm, maar ook in de inhoud en de beeldspraak. In zijn gedichten ontleedt hij zowel de samenleving om hem heen, als zijn eigen innerlijke wereld, met een pijnlijke nauwgezetheid. Deze gedichten zijn zeer rijk aan beelden en emoties, en ook ironie ontbreekt niet.

.

Uit de, bij uitgeverij de Brouwerij in 2007 uitgegeven, bundel ‘De terugkeer van de groene goden’  het gedicht ‘Trekker’.

.

Trekker

.

Een bedelaar sleept zijn denkwereld

op vier wielen achter zich aan.

Een hoer sleept haar ongeboren kind

op haar stel hakken achter zich aan.

Een klein kindje met een krullebol sleept

een echte sneltrein achter zich aan,

die met zijn cycloop-lamp vandaag

of morgen redding kan brengen…

zowel ruimte, als tijd kan afgrenzen.

.

Over emigreren en ander geluk

Anne Borsboom

.

“Mijn moeder liet zich op haar zeventigste inschrijven in een bejaardenhuis. Ik liet mij nergens inschrijven, maar dat er nog iets moest gebeuren stond vast. Toen ik een boerderij in Frankrijk kon huren op 300 kilometer van Den Haag twijfelde ik geen moment”.

Dit is de intrigerende achterflaptekst van de nieuwe bundel van dichter/schrijfster Anne Borsboom (1948) met de titel ‘Over emigreren en ander geluk’. Ik ken Anne via mijn uitgever. De Brouwerij, waar zij ook is gepubliceerd met onder andere ‘Brussels kant’. Ik had al enige tijd niets van haar gehoord maar pas geleden kreeg ik een bericht via Facebook. Ze had over haar verhuizing naar Frankrijk een bundeltje geschreven. Of ik het wilde lezen? Natuurlijk wil ik dat en dus kreeg ik via haar nichtje in Den Haag het fraai uitgegeven bundeltje met verhalen en gedichten.

De bundel begint met het besluit om Den Haag na zovele jaren achter zich te laten. Anne verhuisd naar een boerderij die ze huurt op het noord Franse platteland de Hauts-de-France. En in tegenstelling tot wat je vaak in het programma ‘Ik vertrek’ ziet is de verhuizing van Anne een gelukkig. Op haar boerderij met geiten, poezen en kippen leeft ze als god in Frankrijk. Natuurlijk zijn er de ongemakken van het wonen in een ander land (paspoort, verzekeringen e.d.) maar al met al is dit een bundel om met een grote glimlach te lezen.

De bundel is uitgegeven door uitgeverij Gabriël en Anne Borsboom is terug te vinden op Facebook.

Naast de verhaaltjes staan er vele gedichten in dit mooie boekje. Zoals het gedicht ‘Fermate’. De term Fermate komt uit de muziek en betekent dat het metrum even doorbroken wordt.

.

Fermate

.

aan het einde van deze draad

jouw kiestoon

.

je neemt op en legt mij

hoog op de vleugel

.

ik wentel mij in klanken en beklim

de toonladders die jij tussen

de treden door vergeet

.

lang voorbij een stilte

keer je terug in het uur

.

als ik zeg je beter te kennen na vandaag

en niet te geloven in de leegte onder

.

woorden, maar meer voel voor

daden waarmee je desnoods mijn theorieën

.

omver schopt

.

je haakt af

ik leg je langzaam terug

in het passend model

.

Valentijnsgedicht

Karel Kramer

.

In 2009 kwam van collega dichter bij uitgeverij De Brouwerij Karel Kramer, de bundel ‘Liefdesgedichten’ uit, en omdat het vandaag 14 februari is, Valentijnsdag, leek mij dit een mooie gelegenheid om deze bundel weer eens uit mijn kast te pakken en een gedicht uit de bundel met jullie te delen.

Dus heb je nog geen gedicht, kan je geen gedicht vinden of had je misschien helemaal niet gedacht aan een gedicht voor je lief, hier zijn er twee van Karel.

.

kom bij me

lig naast me

omarm me

vergeet

*

dan blijven we in bed

eten en drinken niet meer

de buurt verzorgt ons

regelt de toeloop

er gebeuren wonderen

een golf van vrede

trekt over de wereld

zij aan zij

worden we opgebaard

en begraven

op de steen staat

alleen de liefde

.

Verse taal

Mahsai Attai

.

In 2007 werd door uitgeverij De Brouwerij de bundel ‘Verse Taal’ uitgegeven. In deze bundel met CD staan de verhalen en gedichten van een aantal vluchtelingen dichters. Vluchtelingen van alle tijden (van Chili in de jaren zeventig) tot Irak en Kroatië begin van deze eeuw. Wat hen bindt is een gedeelde geschiedenis van vluchten voor onderdrukking, geweld en angst uit hun vaderland naar Nederland. Schrijfster Alejandra Slutzky, fotograaf Jan Kees Helms en muzikanten Wilma Paalman en Marcel van der Schot stelden deze bundel en CD samen.

Een aantal dichters uit deze bundel heeft als dichter of in de poëzie enige naam gemaakt. Zo staan onder andere Sallah Hassan, Juan Heinsohn Huala en de helaas veel te vroeg gestorven Pero Senda in deze mooi en met respect uitgegeven bundel.

Als gedicht en dichter kies ik vandaag echter voor een wat minder bekende, namelijk Mahsa Attai die destijds vluchtte uit Iran met haar gedicht ‘Het leven’. Het gedicht is al meer dan 10 jaar oud maar nog altijd pijnlijk actueel.

.

Het leven

.

Er is in feite geen plek waar God eindigt en je begint

En geen plek waarop je eindigt en ik begin

.

Oh, laten we leven in vreugde, in liefde onder hen die haten!

Laten we onder mensen die haten leven in liefde

.

Ik adem in en word rustig

Ik adem uit en glimlach

Op dit moment weet ik

Er bestaat geen ander moment

.

Ongehoord! gedichtenwedstrijd en update

September podium en gedichtenwedstrijd 2015

.

Jurering

De jury van de Ongehoord! gedichtenwedstrijd is bekend. Wij van Ongehoord! zijn heel blij dat de jury dit jaar bestaat uit Arie van der Krogt, Myrte Leffring en Rien Vroegindeweij. Het bestuur van Ongehoord! heeft inmiddels alle gedichten van de long-list gelezen en beoordeeld. Een kleine 200 gedichten is teveel voor een jury om te beoordelen, vandaar dat het bestuur werkt met een long- en een short-list. Op de short-list staan dit jaar 40 gedichten die de jury dus ter beoordeling krijgt voorgeschoteld.

De dichters van de short-list krijgen hier deze week bericht van via de mail. De winnaar van de Ongehoord! gedichtenwedstrijd 2015 krijgt een prachtig beeldje van de kunstenares Lillian Mensing, het gedicht wordt gepubliceerd op dit blog en de website van Ongehoord! en de dichter wordt uitgenodigd om te komen voordragen op een podium van Ongehoord!

.

September podium

Op Zondag 27 september is het volgende podium van Ongehoord! in de centrale bibliotheek van Rotterdam, op de 4e verdieping. Dichters die dan komen voordragen zijn:

• Umeu Bartelds
• Daniël Dee
• José van Zutphen
• Frans Reijman
• Een proza[presentatie van een auteur van uitgeverij De Brouwerij | Brainbooks
• De muziek wordt verzorgd door Hartog

Lees de biografieën van de dichters en de muzikant op de website van Ongehoord! http://www.stichtingongehoord.com

 

Zondag 27 september,  zaal open 13.30, aanvang 14.00 uur tot ca. 16.30 uur

Toegang gratis, gratis koffie/thee

Centrale bibliotheek Rotterdam bij de Blaak, 4e verdieping

 

 

Als Atlas

Zichtbaar alleen

.

De bundel ‘Zichtbaar alleen’ die ik in 2008 publiceerde samen met fotograaf Ruben Philipsen mag zich nog altijd in een zekere belangstelling verheugen. Nog jaarlijks worden er exemplaren verkocht. Waarschijnlijk komt dit door de tijdloze foto’s en gedichten in combinatie met de uitvoering van de bundel, kwalitatief hoogstaand en met veel aandacht gemaakt.

Met enige regelmaat krijg ik ook nog de vraag om nog eens iets uit deze bundel te plaatsen. Vandaar vandaag het gedicht ‘Als Atlas’.

.

Als Atlas

.

Hoe vaak heb je het licht gezocht

de last gedragen, als Atlas

het hoofd gebogen

onder het gewicht van je verlangen

naar antwoorden en richting

.

Je tartte verstandige inzichten

revolteerde, bestormde, verloor

.

Gedwongen tot het einde

de last te dragen

de schoonheid en vrijheid

aanschouwend

als te begeren

maar onbereikbaar

.

.

Een exemplaar kopen van ‘Zichtbaar alleen’? Dat kan, mail me of reageer op dit bericht.

.

Het virginale luchtkasteel

Uit mijn boekenkast: Karel Kramer

.

Van mijn uitgever de Brouwerij kreeg ik de bundel ‘Het virginale luchtkasteel’, een mooie bundel met Franse rondelen op 37 schilderijen van Johannes Vermeer, van Karel Kramer. De Delftse dichter Karel Kramer heeft met deze bundel een nieuwe dimensie toegevoegd aan Vermeer en Delft. Als voorbeeld het gedicht bij het schilderij ‘Brieflezend meisje bij het venster’.

.

Brieflezend meisje bij het venster

.

we weten dat je er niet bent

het gordijn opzij geschoven

zijn letters wisten jou te roven

op het paard dus bij die vent

jij of hij degeen die ment

galopperend weggestoven

we weten dat je er niet bent

het gordijn opzij geschoven

.

hoe is het toeven in zijn tent?

zijn lichaamsgeuren doen verdoven

en is hij om in te geloven?

het paard nu toch weer ongewend?

we weten dat je er niet bent

.

Brokstukken

Uit: Voor de muur (Pred zidom) van Pero Senda

.

Afgelopen woensdag werd dichter en vriend Pero Senda gecremeerd. Op de herdenkingsbijeenkomst las ik Brokstukken (Krhotine) voor omdat ik dat een heel toepasselijk gedicht vond.

.

Brokstukken

.

Van de zon stal ik een straal

En van een wolk een druppel

Om brokstukken van mij te zaaien

Op de vruchteloze bodem

Daar, ver weg in de woestijn

Verder van dromen

.

Wat zal er met mijn gedichten gebeuren

Verspreid als vervloekt zaad

Wat blijft er dan van mij

Wat blijft van mij

.

Krhotine

.

Ukrao sam Suncu zrak

I oblaku kaplju

Da posijem krhotine mene

Na jalovo tlo

Tamo, daleko u pustinji

Dalje od snova

.

Sto ce biti sa pjesmama mojim

Rasutim k’o ukleto sjeme

Sto ce tada ostati od mene

Sto ce ostati od mene

.

Met beide voeten in de modder

Uit mijn boekenkast

.

Tussen 2007 en 2009 was Harry Zevenbergen stadsdichter van Den Haag. Een van de projecten die Harry organiseerde was Dichter op locatie. Twee keer Vijf Haagse dichters (in deel 1 en deel 2) kregen  van hem de opdracht om een week te verblijven op een locatie naar eigen keuze in Den Haag. De ervaringen van dat verblijf werden vervolgens door hen vastgelegd in een dagboek met foto’s en gedichten. Het resultaat daarvan is vastgelegd in twee bundels waarin een bijzondere kijk wordt gegeven op het reilen en zeilen achter de schermen, op plekken waar een buitenstaander niet zo snel toegang krijgt.

Beide bundels zijn mooi uitgegeven door uitgeverij de Brouwerij in 2008 en 2009. Uit de eerste bundel twee gedichten van Jeroen de Vos. Jeroen verbleef 5 dagen op een Scheveningse viskotter en schreef daar een aantal pakkende gedichten over.

.

Groot vertoon

.

Acht uur ’s ochtends

vanuit de patrijspoort zie ik dat god

alles heeft opgepoetst

de zee schittert aan alle kanten

het glimt en blinkt.

Zou er soms visite komen?

.

Zoet & gladjes

.

Ze hebben allemaal

koppen die spreken

woest en krachtig

.

Krijg je zo’n kop

en zo’n blik

door het varen

.

of is het andersom

.

Ga je met zo’n kop varen?

.