Site-archief
dankdag voor het gewas
rotterdam
.
In 1966 verscheen bij uitgeverij nijgh & van ditmar de bundel ‘dankdag voor het gewas’ van Wim Hazeu. In het exemplaar dat ik bezit heeft Wim Hazeu het volgende geschreven: “waar dichter en dokter tesamen komen, glanst de droppel die het leven is” Nieuwkoop 1972. Daaronder zijn naam en in pen er later bijgeschreven (door degene van wie de bundel was destijds waarschijnlijk) dat het hier een bundel uit 1966 betreft. Deze uitgave (nieuwe nijgh boeken 14) is een duidelijk voorbeeld van hoe men met de taal omging in de jaren zestig; geen hoofdletters of leestekens, namen met een kleine letter geschreven (delft, rotterdam) maar wel wintercursus met een c en ekskursies met een k.
Toen ik de bundel kocht kwam ik erachter dat er in de bundel een getypt vel uit 1976 zat met daarin een behandeling van het gedicht ‘elegie’ dat overigens niet in deze bundel staat. Kortom een klein pareltje uit de dichtkunst van de afgelopen decennia. Wim Hazeu (1940) is een geëngageerd dichter met een uitgebalanceerd taalgebruik. Hazeu publiceerde een aantal poëziebundels, romans en is de laatste jaren vooral bekend van zijn biografieën van schrijvers en dichters (Vestdijk, Achterberg, Aafjes, Slauerhoff). Naast zijn schrijfwerk was Hazeu ook actief als journalist, radio- en televisieprogrammamaker en uitgever.
Uit ‘dankdag voor het gewas’ heb ik gekozen voor het drieluik ‘rotterdam’.
.
rotterdam
.
1
.
met de roltrappen
proberen zij
– de vrouwen
een stukje hemel te vergaren
en met een feestkleed
van f 49,50
dalen zij
– de vrouwen
de trappen af
met het feestkleed
voor iedereen
– de vrouwen
weggelegd
.
2
.
men slaat heipalen
in de trommelvliezen
die gemakkelijk scheuren
kraanmachinisten staan hoger
genoteerd
dan het beursgebouw
en het vrije volk
geeft het laatste metronieuws
over de doodgravers
.
3
.
hier
in de omarming van gebouwen
zijn wij overbodig
zittend op een terras
kijken miljoenen stenen
op ons neer
stenen van het laatste uur
.
Ode aan de kapsalon
Gino van Weenen
.
In de prachtige bundel ‘Wij dragen Rotterdam’ uit 2014, de eerste papieren uitgave van MUG books, staan 9 Rotterdamse dichters die hun liefde voor Rotterdam bezingen en beschrijven in verschillende gedichten. Een van die dichters is Gino van Weenen, een dichter die ik toen nog niet kende maar inmiddels een aantal jaar verder, ken ik hem wat beter en zijn we ook nog eens in het zelfde beroepsvlak werkzaam naast de poëzie (namelijk in de openbare bibliotheek). Hioe veelzijdig Gino is en met welke projecten hij bezig is lees je op zijn website https://ginovanweenen.com
In de bundel ‘Wij dragen Rotterdam’ staat zijn ‘Ode aan de kapsalon’ die vette caloriebom die in Rotterdam ooit is bedacht.
.
Ode aan de kapsalon
.
Er zit niks meer tussen dat wat ik liefheb en dat wat ik consumeer. Dit is de
vrijheid van de Rotterdamse gevangenen, geen concessies en bovenal geen
hokjes meer. Of ik nu Westkruis, Hilledijk, Kleiweg of Schiedamseweg
ben, dit is mijn smaak.
Er zit eenvoud en diepgang in een kolos als deze. Het is een meervoudig pad
waarin de tijd ingeeft waar mijn binnenste goed voor is.
.
In aluminium gegoten alsof men ijzer aan het smeden is. Wij Rotterdammers
hebben het schuim op de bek en de buiken vol van mannen die ons tot diep in
de nacht bedienen van doordrenkte frieten en in saus verzopen vlees.
.
De loempia, al jaren overleden. Broodje kroket, geef die maar aan opa. Tosti
ham kaas, jongens ik wil echte vulling. Geen halve maatregelen en zeker geen
leugens over de meeslepende misselijkheid van de volgende ochtend.
.
Als de knoflook mij de das omdoet en sambal achter op de tong brand dan
weet ik dat ik meer had moeten drinken. In complete staat van alcohollepsie
donder ik over toonbanken met luid en duidelijk 1 boodschap!
Kapsalon, de grootste en met veel saus!
.
Levensinkt
Een recensie
.
Op 27 oktober presenteerde uitgeverij Douane in Rotterdam de eerste solobundel van dichter Mark Boninsegna. Ik was daarbij aanwezig en de presentatie deed recht aan de dichter Boninsegna, druk, gezellig, onbevangen en recht uit het hart. Ik ken Mark al langer, stond regelmatig samen met hem op podia en samen met een aantal andere Rotterdamse dichters werd zijn werk (op zijn initiatief) gepubliceerd in de zeer succesvolle bundel ‘Wij dragen Rotterdam’ de eerste papieren uitgave van MUG books.
En dan is er nu zijn eerste solobundel ‘Levensinkt’. Eigenlijk zeggen de quote aan de binnenkant van de voorflap en de opdracht op de pagina na de titelpagina al heel veel over de inhoud van deze bundel;
Wereldseks / wanneer ik stiekem porno wil kijken / weet ik nooit wat te kiezen / de keuze is reuze (…) en
Voor Ad Schouten Weet dat God bij u is / -Hell no! / And if so… I’ll break its fucking neck
Twee stukjes tekst die veel zeggen over deze zelfverklaarde Rock & Roll dichter. Aan de ene kant de directe toon, de onbeschaamdheid en bravoure en aan de andere kant het persoonlijke aspect. Want dat zijn twee rode draden die in deze bundel steeds weer boven komen. Wanneer mark Boninsegna poëzie schrijft over zijn zoontje Tony of zijn vrouw, over dichters en vrienden die zijn overleden, dan is hij heel persoonlijk in zijn woorden, en deelt hij een intimiteit die je op basis van de andere rode draad in zijn werk misschien niet meteen verwacht. En juist dat kenmerkt de dichter Boninsegna. Een ‘harde’ stoere kant vol bravoure gekoppeld aan een klein hartje en een lieve (ik durf het bijna niet te schrijven) zachte kant.
Uit het titelgedicht ‘Levensinkt’
.
Wanneer samen / schrijf ik woorden / op jouw lichaam
lezen wij poëzie / bewegend op ritmes / van jouw hart
.
En uit ‘Rotterdam street art’
.
waar anders dan op straat / in Rotterdam ken je op een Picasso /
abstractionisme creëren met je eigen zeik
.
En dan is er nog de stad Rotterdam, Italië, en zijn helden Jules Deelder en Frans Vogel. Aan de stad Rotterdam zijn meerdere gedichten gewijd (waaronder het geweldige gedicht ‘Port of Rotterdam’ nu volledig met ook de Watertorenhaven), in het hoofdstuk ‘Fortior Propter Proelium’ de wapenspreuk van Rotterdam (Sterker door strijd), staan gedichten over de Hef, Vreewijk, Delftsestraat en de lang in Rotterdam woonachtige en overleden dichter Frans Vogel. In het hoofdstuk ‘Il Teatro’ gedichten uit en over Italië, na Rotterdam Marks grote liefde en in het hoofdstuk ‘Grenzeloos’ onder andere gedichten over overleden vrienden en helden als Ad Schouten, Derrel Niemeijer en Menno Wigman. In deze laatste genoemde gedichten blijkt ook weer dat Mark Boninsegna niet alleen de recht voor zijn raap dichter is die hij graag op het podium laat zien maar juist ook de integere dichter van prachtige poëzie zoals in het gedicht ‘Adieu’ voor Menno Wigman.
.
Adieu
.
Voor Menno Wigman
.
het was koud en iedereen wou binnen
de laatste warmte van jou
.
waardoor ik buiten achter het raam stond
te kijken naar waar je voor altijd zal liggen
.
te luisteren naar muziek en poëzie
met duizenden die niets anders te doen hebben
.
dan de aarde waarin zij liggen vergeten
in de schoot van de moeder dekten wij je toe
.
Wie in deze donkere dagen voor kerst en Sinterklaas nog een persoonlijk cadeau zoekt waar je de ene keer om kunt (glim)lachen (61 aardkloten) en dan weer aan het denken wordt gezet, kan ik alleen maar zeggen: Schaf ‘Levensinkt’aan,een bundel die je niet zal teleurstellen.
.
Mark Boninsegna overhandigt het eerste exemplaar van zijn bundel ‘Levensinkt’ aan schrijfster/dichter Elfie Tromp.
.
Neonpoëzie
Sanders law Library
.
In tegenstelling wat de titel hierboven doet vermoeden is de Sander Rechten Bibliotheek een onderdeel van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Blijkbaar is het aantal buitenlandse studenten al zo groot dat ook het woord bibliotheek aan devaluatie onderhevig is. De reden dat deze bibliotheek in september van dit jaar in het nieuws kwam is echter wel een positieve. Bij de ingebruikname van het gebouw werd namelijk een gedicht van Coby Poelman-Duisterwinkel onthuld getiteld ‘Diploma uitreiking’.
De man van Coby werkt als conciërge op een school voor speciaal onderwijs. Leerlingen die er vaak uitgestuurd worden kent hij het best. Die mogen hem helpen. Dat blijft niet alleen bij helpen, ze willen ook hun ei kwijt. Op een dag vroeg een leerling: Meneer Poelman, uw vrouw schrijft toch gedichten? Wil ze voor mij een gedicht schrijven over hoe het is om astma te hebben? Er kwam voor hem een gedicht over astma. Het werd geplaatst in het Longfonds-magazine.
Enkele jaren later kwam hij als oud-leerling vragen of de vrouw van meneer Poelman wel een gedicht wilde schrijven voor zijn diploma-uitreiking. Hij had zijn opleiding voor Sociaal Cultureel Werk met goed gevolg afgerond.
Er kwam een gedicht voor zijn diploma-uitreiking. Omdat het gedicht misschien voor meer mensen interessant kon zijn heb ik het ook op internet geplaatst. Daar werd het opgepikt door de Universiteit en zo werd het gedicht geplaatst in de nieuwe bibliotheek.
Naast het (deel van het) gedicht van Coby Poelman-Duisterwinkel zijn in rood en geel nog twee gedichten aangebracht in neon op de wand van de bibliotheek.
.
Diploma–uitreiking
.
Veelkleurig schilderen we
delen van het leven,
een groot vlak sociaal
boven het cultureel,
door ’t hele doek
zien we onszelf verweven,
hier iets te weinig,
daar weer iets te veel.
Het sociale buigt zich
naar de ander over,
het culturele haalt
het anders in de ander boven,
ziet het ontplooien in verrassend
tot een gouden zonneboog.
Zo komen we tot de voltooiing,
zo vliegeren we naar omhoog!
.
Vrijplaats
Evy van Eynde
.
Voor de laatste keer nu dan toch erotiek op zondag en wel van een door mij zeer gewaardeerd Vlaams dichter Evy van Eynde. Evy ken ik reeds vanaf 2013 toen ze me uitnodigde bij de presentatie van haar bundel en bijbehorende theatervoorstelling ‘Wanneer kom je buiten spelen’. Sinds die tijd volg ik haar, vroeg ik haar te komen voordragen bij Ongehoord! in Rotterdam en lees ik haar website https://evyvaneynde.wordpress.com/ waar ze behalve poëzie ook andere teksten, waaronder sprookjes, met ons deelt. De poëzie van Evy is oprecht, fantasievol, persoonlijk en daarnaast zijn haar zinnen en woorden regelmatig poëtische vondsten zoals je ze graag leest.
Naast al het andere wat Evy doet schrijft ze zo nu en dan ook erotisch getint materiaal zoals het volgende gedicht.
.
Vrijplaats
.
Ik wil ons inniger verschuilen
in die gedachten
bezoedelde ruimte
– de rafelranden van onze nagels
de slaap in onze ogen
het geil in ons lijf –
tussen weloverwogen
doorschijnende verhalen
van rijstpapier en maagdenvlies
waarin we wachten op iets
dat nooit meer rijpen zal
Onbedekt wil ik ons lezen
onder tafel op een feest
louter gezoem
rondom het bonzen
van jouw hart
in mijn keel
.
Mooi, Mooier, Middelland
Geen Poeha
Levensinkt
Mark Boninsegna
.
Zelfverklaard ‘Rock & Roll Poet’ Mark Boninsegna (1976) ken ik al jaren als een hele gedreven, in zijn hart Rotterdamse, dichter. Hoewel hij jaren in Rotterdam woonde is Mark geboren en al weer jarenlang woonachtig in Berkel & Rodenrijs waar hij ook gemeentedichter is (van de gemeente Lansingerland). Mark was in 2014 bedenker en initiatiefnemer van de prachtige Rotterdamse bundel ‘Wij dragen Rotterdam’ waar ik als uitgever met MUG books bij betrokken was. Omdat dit de eerste papieren bundel was die bij MUG books verscheen heeft de bundel (ook door zijn inhoud, de deelnemende dichters en de poëzie) nog steeds een speciaal plekje in mijn hart.
In oktober 2018 verschijnt nu eindelijk het solodebuut van mark bij uitgeverij Douane getiteld ‘Levensinkt’ en ik kijk uit naar deze bundel. Hoewel Mark druk was met allerlei projecten zoals bijvoorbeeld ‘A Fetish for Poetry’ https://afetishforpoetry.com/author/boninsegna/ en was hij juryvoorzitter van de Ongehoord! Poëziewedstrijd 2017, is het alweer even geleden dat ik nieuw werk van hem las. Maar daar komt dus verandering in.
Nieuw werk dus in oktober en daarom nu nog een ouder gedicht van Mark getiteld ‘Thuishaven’.
.
Thuishaven
Uit haar mond een
bijeenkomst van letters
Klank producerend op
een urban ritme
Dansend op adem van
haar en ons
Een weg vindend door
straten en onder
bruggen noord en
zuid verbindend uit
alle windrichtingen
Geuren van thuis en
ver weg op smaak
brengend
Ze doet de haven eer
als de glinsteringen in
golven de stad
laat schitteren
Uit haar mond een
bijeenkomst van letters
Danken uit een ver
land produceren
een thuishaven voor
haar en ons
.
Zwerversverzen
C.S. Adama van Scheltema
.
In mijn boekenkast staan vele dichtbundels en soms als ik bij iemand anders in zijn of haar boekenkast snuffel zie ik ook dichtbundels staan. Zoals bijvoorbeeld een prachtig vormgegeven dichtbundel van C.S. Adama van Scheltema uit 1931, met de nieuwsgierig makende titel ‘Zwerversverzen’.
Carel Steven Adama van Scheltema (1877 – 1924), zoals zijn naam volledig luidt, staat wel bekend als socialistisch dichter. Na zijn studie en kort werkzaam leven in een kunsthandel trad hij toe tot de SDAP en wijdde hij de rest van zijn (korte) leven aan de geëngageerde literatuur.
Hij wilde tot een nieuwe volkskunst komen en bestreed vanuit die gedachte ook de Tachtigers. In ‘De grondslagen eener nieuwe poëzie’ (1907) bestreed hij de “kunst omwille van de kunst”-gedachte, en pleitte in plaats daarvan voor kunst omwille van de mensen om je heen. Zo schreef hij: “Een gedicht moet zijn een muziekstuk van woorden en gedachten, dat door zooveel mogelijk onzer medemenschen kan worden gevoeld en begrepen”. Zijn gedichten vallen dan ook op door de eenvoud. Zijn politieke gedichten worden tegenwoordig niet of nauwelijks meer gelezen, maar zijn natuurgedichten nog wel door liefhebbers van dit genre.
Toch zijn juist zijn politieke gedichten ook interessant, in sommige gedichten is niet meteen duidelijk dat het hier om politiek geëngageerde gedichten gaat. Juist door de eenvoud van zijn taal, de bijna light verse-achtige bewoordingen vind ik het nog heel goed leesbaar en ook best genietbaar. Een voorbeeld uit de bundel ‘Zwerversgedichten’ dat na zijn dood postuum werd uitgebracht door W.L. & J. Brusse’s uitgeversmaatschappij N.V. te Rotterdam is het gedicht ‘Mijn hospita’.
.
Mijn hospita
.
Mijn hospita is weduwe
Van Duitschen middenstand, –
Zij zellef komt uit Schwabenland,
Haar man kwam van de Veluwe.
.
Mijn hospita heeft twee spruitjes:
Hert meisje dat is blond,
Het jongetje is ongezond
En heeft twee bloote kuitjes.
.
Mijn hospita draagt haar boezem
Al vijf jaar uit den rouw,
Vandaag was ze in lichtlilablauw
Met rose moerbeibloesem.
.
Mijn hospita was vanavond
Bijzonder sentimenteel: –
Haar dooden man gedacht ze veel,
Vertelde ze hoogdravend.
.
Mijn hospita speelt met statie
De lieve “Lorelei”, –
Zij zingt er zoo melancholisch bij –
Toch goed van intonatie.
.
Mijn hospita wil mij verleiden –
Nou weet ik het podorie! –
Verduiveld, dat ik dat nou pas zie!
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Verbeel je eens – wij beiden – ?
.
Dan neem ik je mee
Jeroen Naaktgeboren
.
De Rotterdamse dichter, presentator en leerkracht Jeroen Naaktgeboren won met zijn poetryrockgroep De WoordDansers in 2004 het NK Poetry Slam en eindige het jaar daarop als tweede op het WK Poetryslam. In 2007 werd Naaktgeboren tot eerste officiële stadsdichter van Rotterdam benoemd en schreef hij samen met ontwerper Saskia Dorsman het boek ‘Poetry Slam, het festival’. Gedichten van Jeroen zijn gepubliceerd in tientallen bloemlezingen en tijdschriften. Er werden filmclips van zijn gedichten gemaakt die o.a. zijn uitgezonden bij de VARA, BNN, The Box, TV Rijnmond en MTV. Hij geeft regelmatig workshops op (hoge)scholen over het schrijven en uitvoeren van poëzie. Hij presenteerde tientallen poppodia, talentenjachten en (pop)festivals en in 2017 was hij één van de Poëziebusdichters. Het gedicht ‘dan neem ik je mee’ verscheen eerder in de bundel ‘Staalkaart van de Nederlandstalige podiumpoëzie’uit 2017.
.
dan neem ik je mee
.
wanneer ik voor mij kijk
dan zie ik meer
dan wat er niet is
.
vergeten wat we kunnen
is veel meer dan wat we doen
.
geklemd om randen, toetsen,
vellen en platen
laten we meer los
dan dat we vast houden
.
dan neem ik je mee
.
de stad uit
.
het veld in
.
Nieuwste Dichtkunst
Jo Landheer
.
In 1950 publiceerde uitgeverij Bigot en van Rossum in De Uilenreeks het eerste nummer onder de titel ‘Nieuwste Dichtkunst’. Samenstellers C. J. Kelk en Halbo C. Kool brachten gedichten bij elkaar in deze bundel uit de jaren vlak voor 1950. Een dichter die ik van naam vaag kende maar niet van haar werk is Jo Landheer (1900 – 1986).
Van deze, in Rotterdam geboren dichter verschenen in totaal 7 dichtbundels. Haar gedichten worden in zeven voornamelijk literaire tijdschriften geplaatst: Leven en Werken, Elseviers Geïllustreerd Maandschrift, De Nieuwe Gids, Helikon, De Nieuwe Stem, De Gids en Maatstaf. Jo Landheer heeft – los van vijf vertalingen – in totaal drieënnegentig gedichten gepubliceerd. Ongeveer twee derde ervan is meer dan eens in boek of tijdschrift afgedrukt. In aanmerking genomen dat de dichteres in 1918 voor het eerste publiceert en in 1974 voor het laatst, dan komt haar (gepubliceerde) productie op slechts anderhalf tot twee gedichten per jaar.
.
De verlatenen
.
Die met ons in de zelfde kamers woonden,
En met ons samen waren dag en nacht,
-Hun wangen waren zacht en warm aan de onze –
Zijn nu voor altijd van ons weggebracht.
.
Zij liggen ergens in den grond verborgen,
Gesloten in een smalle kist van hout,
Hun mond werd star, het bloed stolde in hun oogen,
Stijf zijn hun vingers en als steen zoo koud.
.
Wij leven verder, lachen weer en praten.
Wie van ons beiden zijn het meest verlaten?
.
