Klimaatdichters

Yanni Ratajczyk

.

Enige tijd geleden schreef ik al over de klimaatdichters https://woutervanheiningen.wordpress.com/2020/07/28/klimaatdichters/een groep dichters en woordkunstenaars die het klimaat aan het hart gaat, die het manifest onderschrijven https://www.klimaatdichters.org/in-woord en waar ik me inmiddels ook bij heb aangesloten. Van de klimaatdichters verscheen pas geleden de bloemlezing ‘Zwemlessen voor later’ klimaatpoëzie. Elke maand wordt er op de website een gedicht van de maand gekozen en deze maand is dat het gedicht ‘3 280 840 ft’ van de jonge Vlaamse dichter Yanni Ratajczyk.

Yanni Ratajczyk (1994) is filosoof, dichter en liefhebber van absurde humor. Hij studeerde in Antwerpen en Leuven en is (poëzie)redacteur bij Deus Ex Machina. Na een liftreis van vier maanden is hij te vinden op diverse literaire evenementen waar hij graag de muren tussen tekst, performance en publiek sloopt.

.

3 280 840 ft 

.

die duizend kilometers tussen ons

laat deze nog weerklinken, weergaloos

ik wantrouw afstand wanneer ze onecht lijkt

zoals ik beducht ben voor gedempt geluid

van ruzies tussen boekenkasten

ben je zover gekomen om de zomer te zien

vergaan tot stof, is dit nu zo vraag je je af

ik heb een scherm zeg ik, ik zal het gebruiken

om de wereld te ontkleden, desnoods zet ik

zwermen vogels in

ze brengen eilanden in kaart, ze laten zien

hoe we stilaan dichterbij drijven

zonder voluit te beseffen

deze verte is geen verte meer

niet langer tussen ons

.

Het literaire tijdschrift en MUG

Wat wil MUGzine?

.

Tijdens een overleg over MUGzine kwam de vraag naar voren waarom we MUG maken en met welk doel. In het kort is MUG het gevolg van een gesprek waarin de ene partij https://mugbookpublishing.wordpress.com/de wens uitsprak een klein poëziemagazine uit te geven en de andere partij  (https://poetryaffairs.nl/) de kennis en de inzichten had in het opzetten, vormgeven en publiceren van een (digitaal) tijdschrift.

Maar welke kant we op wilden met http://mugzines.nl/, hoe het minipoëziemagazine er moest gaan uitzien, welke vorm het moest krijgen, welke mensen konden gaan bijdragen, daar hadden we het niet over. Tot het overleg waarin we ons zelf deze vragen stelden. Ik moest aan dit laatste overleg denken toen ik de masterscriptie van V.J. Drost uit 2008 las. Het betreft hier een scriptie over de functie van het literaire tijdschrift in de literaire wereld. Onderwerp van het onderzoek waren 10 gesubsidieerde Nederlandse literaire tijdschriften ( in de periode 2002 – 2007). te weten: Bunker Hill. De Revisor, De Gids, Liter, De Tweede Ronde, Hollands Maandblad, Parmentier, Passionate, Raster en Tirade.

 In de resultaten van het onderzoek doet Drost 8 aannames. Na deze 8 aannames te hebben besproken schrijft Drost:

“De acht aannames laten zien dat de functie van het literaire tijdschrift onduidelijk is. Het is in ieder geval geen kweekvijver, want slechts een klein aantal auteurs debuteert. Het aantal redactieleden dat publiceert in de literaire tijdschriften is zelfs groter dan het aantal debutanten. Daarnaast hebben de tijdschriften vrijwel allemaal een groep auteurs of redacteuren die regelmatig publiceren én tijdschriftvast zijn. Er kan dus gesteld worden dat het literaire tijdschrift eerder een plek is waar redactieleden en gerenommeerde auteurs publiceren en dat het in hun belang is dat de tijdschriften bestaan.”

Ook schrijft Drost:

“Tijdens het onderzoek zijn een aantal tijdschriften naar voren gekomen als plekken waar auteurs voor het eerst publiceren, zoals Op ruwe planken, Nymph, Lava, Krakatau en De Poëziekrant. Het is interessant om in vervolgonderzoek aandacht te besteden aan deze veelal ‘jonge’ initiatieven in vergelijking tot de toch ‘oudere’ gesubsidieerde literaire tijdschriften. Aan de opkomst van de e-zine is bij de dataverzameling van dit onderzoek geen aandacht besteed. Wellicht werpt een onderzoek naar e-zines een nieuw licht op de interactie tussen auteurs, publiek, redacteuren en uitgeverijen.”

Kom ik terug op MUGzine. Ik denk dat je kunt stellen dat MUGzine een (klein) gat vult dat nog open stond. MUG wil een poëtisch magazine zijn waar dichters van verschillende pluimage een stem krijgen. Met een oog voor kwaliteit en voor vernieuwing. Een magazine dat niet elke keer hetzelfde is. Dat qua vorm en inhoud zichzelf en de lezer wil verrassen. Waar gevestigde maar zeker ook talentvolle nieuwe namen een plek kunnen krijgen om poëzie te publiceren. In die zin beweegt MUGzine zich tussen de gevestigde bladen en de hierboven genoemde magazines. Toegegeven, de redacteuren zijn aanwezig in de MUG’s die tot nu toe zijn gepubliceerd maar ook dit is geen vast gegeven.

En omdat ik altijd met een gedicht wil eindigen, een gedicht over de mug van Meleagros (140 – 70 voor Christus) getiteld ‘Aan een mug als postiljon d’amour’.

.

Aan een mug als postiljon d’amour

.

Vlieg voort, o mug, mijn snelle bode en fluister

Aan de oren van Zenophila héél zacht,

‘Gij slaapt, vergetend lief, hij waakt en wacht.’

Vlieg voort, vlieg voort, mijn zangster zoet, maar luister:

Spreek zacht en wil haar slaapgenoot niet wekken,

Dat gij niet wekt mijn ijverzucht’ge trots.

Als gij haar hier brengt, mug, geef’k u een knots,

En ‘k zal u met een leeuwehuid bedekken.

.

.

Websites van dichters

Nieuwe rubriek

.

In Nederland zijn er een handvol dichters die van hun schrijven kunnen leven. Meestal in combinatie met het schrijven van proza, columns, artikelen, recensies of verhalen. Vrijwel elke dichter heeft een website waarop je kunt lezen over leven en werk van die dichter en, als het meezit, ook voorbeelden van zijn of haar poëzie. Door de jaren heen ben ik veel websites van dichters tegen gekomen die niet zo bekend zijn, die niet van hun poëzie hoeven te leven, die semi-professioneel bezig zijn met poëzie. Veel van die dichters schrijven gedichten die zeer de moeite waard zijn maar eigenlijk maar moeizaam of slechts zeer beperkt een groter publiek bereiken.

Met de rubriek ‘Dichterswebsites’ wil ik die dichters onder de aandacht brengen. Dat kan ik helemaal in mijn eentje gaan doen (geen probleem hoor, ik kom er genoeg tegen) maar het is natuurlijk veel leuker (ook voor mij) als ik getipt wordt door mijn lezers. Dus ken je een dichter van wie je vindt dat hij of zij wel wat extra aandacht zou mogen krijgen (dus niet jezelf) laat mij dit dan weten door middel van een reactie op dit blog.

Ik wil vandaag van start gaan met de website van Stokely Dichtman ‘Tinteltong’ te vinden op https://tinteltong.wordpress.com/ . Ik ken Stokely al jaren, hij droeg voor bij Ongehoord!, ging tweemaal mee met de Poëziebus op toer, is lid van Wakkerlicht (ik weet niet of ze nog actief zijn) samen met Dean Bowen, Iris Penning, Lotte Dodion, Mickey Wo en Joost Hoeck en is performance dichter. Ook was hij een van de 10 talentvolle schrijvers die deelnamen aan #NieuweStukken. Binnen #NieuweStukken maken de beginnende schrijvers nieuwe teksten en ontwikkelen ze hun schrijverschap. Ze worden begeleid door een ervaren coach en volgen workshops van de Tekstsmederij. De resultaten worden beoordeeld door een jury en gepresenteerd aan het veld.

Op zijn website staan een aantal gedichten die een goed beeld geven van zijn werk, helaas is de laatste bijdrage alweer van 2018. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de richting die hij heeft gekozen (performance dichter/spoken wordt artiest). Desalniettemin is zijn poëzie zeer de moeite waard. Ik koos voor het gedicht ‘De gepelde ui’ uit 2014.

.

De gepelde ui

.

Zij stond midden in ‘t midden van ‘t midden van ‘t midden
in ‘t centrum van dat midden midden in de kern
zij was vergeten waar ze was
zoals een dichter ook vergeet waar hij over praat
zij was verdwaald in zaterdag
verkeerd afgeslagen bij de diepe glazen van
vrijdagnacht op zaterdag
er waren zoveel mensen die spraken
stilte waar is stilwater als je stilwater nodig hebt
in haar middelpunt was geen ruimte voor willekeurige ruis
in zichzelf verstopt als een matroesjka poppetje
onder al haar oppervlakkige lagen
naar dieper gelegen flarden realiteit
een psychonaut is iemand die ervan houdt
om weg te vluchten van de aarde
Buzz Aldrin wist ook hoe ‘t was om in gewichtsloze toestand
zweverig te doen zonder zwaartekracht
buiten de dampkring in een space shuttle vlucht
eigenlijk is de maan ook een leuke plek om te zijn
van Houston naar overal waar ze wilde zijn
mister Iboga ontmoeten in de toekomst
met delerium zonder flux capacitor
op zoek naar haar centrum
haar nulpunt de plek waar ‘t begon

.

Poëzie aan de Gouwe

29 januari 2020

.

Van de dorpsdichter van Waddinxveen, Piet Hardendood, kreeg ik de uitnodiging om deel te nemen aan Poëzie aan de Gouwe op woensdag 29 januari aanstaande (daags voor de Nationale Gedichtendag). Doel van Poëzie aan de Gouwe is het publiek bekend maken met de taal van de poëzie. Nu gebeurt dat natuurlijk op vele plaatsen in Nederland op allerlei manieren en op allerlei poëziepodia (kijk maar eens onder het kopje poëziepodia op dit blog) maar de insteek van Piet is toch nieuw en ik ken geen ander initiatief dat hier op lijkt.

Piet heeft de dichters gevraagd twee of drie gedichten te schrijven rond het thema van de Poëzieweek ‘De toekomst is nu’. Het publiek krijgt deze gedichten uitgereikt op papier en wordt in de gelegenheid gesteld vragen over de gedichten aan de dichter te stellen. De dichters worden in de gelegenheid gesteld iets over de gedichten of over hun poëzie in het algemeen te vertellen en de presentator van de avond zal de dichter ook enige vragen stellen.

Op deze manier gaan de gedichten die die avond worden voorgedragen (meer) leven voor de mensen in het publiek dan dat ze alleen zouden worden voorgedragen. De interactie met het publiek is er rechtstreeks en direct en dat is een groot verschil met een regulier podium waar dit wel voor- of achteraf kan maar waar dit maar sporadisch gebeurt.

Poëzie aan de Gouwe is op woensdag 29 januari, in Bar/eetcafé de Point, Wingerd 2 in Waddinxveen, inloop is om 19.30 uur en het programma begint om 20.00. Mijn poëzie komt aan de beurt in het eerste blok tussen 20.10 en 20.55 uur. Naast mij zal onder andere ook Marije Hendrikx (1945) deelnemen. Marije publiceerde twee bundels in 2010 ‘Vleugje liefs’ en ‘Zeg liefde’ en ze publiceerde in verschillende verzamelbundels en magazines zoals ‘Schoon Schip’ en ‘Po-e-zine’. Van haar hand heb ik een gedicht gekozen getiteld ‘Ik hoop zo dat je luistert’ een gedicht dat wat mij betreft goed bij het thema van de Poëzieweek past.

.

ik hoop zo dat je luistert…

.

op jouw contrabas heb ik gespeeld
mijn lief – het waren
valse tonen die klonken

ik hoop dat je niet luisterde

valse tranen waren het niet
die als hoosbui vanuit mijn tenen
uit de diepte van mijn ziel gutsten

ik hoop dat je niet keek

word niet kwaad lief
ik ben niet goed in harde noten kraken
nooit geweest – dat weet je

een stoofpotje zal ik voor je koken – jouw
geliefde draadjesvlees – dat kan ik wel
en voor het ultieme genot

zal ik mijn dikke billen in dat
afgrijselijk strakke rokje steken
waarin jij mij graag ziet

ik hoop dat je kijkt.

mijn zilveren haren
had ik graag met jou gedragen lief
tot aan het einde der tijden
maar jij moest zonodig

het tijdelijke voor het eeuwige verwisselen
luister lief – ergens
wordt nog ons lied gespeeld

ik hoop zo dat je luistert..

.

Doe wat je ’t liefste doet

Het beste van poëzie in het park

.

Poëzie laat zich zeer goed genieten in de buitenlucht. In een tuin of een park, op een landgoed of in het bos, de omgeving draagt dan bij aan de beleving. Van april 2008 tot en met april 2009 was Amsterdam Wereldboekenstad. Binnen die context werden stadsdeelparken omgetoverd tot bloemrijke poëzieparken. Bewoners uit de verschillende stadsdelen leverden eigen dichtregels aan als inspiratiebron voor dichters, het publiek werd aan het schrijven gezet en er werden workshops georganiseerd voor bewoners in de parken. Ook werd er een interactieve poëzietentoonstelling in het Vondelpark georganiseerd.

Initiatief en organisatie waren in handen van Xsaga, en vele organisaties werkten mee aan dit jaarproject waaronder de Openbare Bibliotheek, de School der Poëzie, Kunstenaars & Co en vele culturele instellingen in de stadsdelen.

Mick Witteveen, Jacques Brooijmans en Jos van Hest stelden een bundel samen met de gedichten en foto’s van dit bijzondere project die werd gepubliceerd in 2009. Mustafa Stitou, destijds stadsdichter van Amsterdam, verzorgde het voorwoord.

Uit de vele gedichten van rijpe en groene dichters koos ik uiteindelijk een gedicht van de Westlandse Amsterdammer of Amsterdamse Westlander Jos Zuijderwijk, die op 3 januari 2015 onverwacht kwam te overlijden, getiteld ‘Houdt nooit op’. De inspiratiebron voor dit gedicht, zo lees ik in de bundel, was een dichtregel van Sonja Machielsen ‘Zie de twinkeling van je ogen weerspiegelen in het wateroppervlak’.

.

Houdt nooit op

.

Denkend aan molens bij sloten
waarop recht toe recht aan
tussen twee punten in lage landen
gevaarten steeds heen en weer gaan
soms om op zandbanken te stranden
verbreed ik mijn perspectief
om uit de hoogst wondere
wereld van waterwerken
teer gevoelig te verbijzonderen

Tot de vorst onder de Molen van Sloten
de Ringvaart doet kraken en snerpen
de witte wieken onder zuchtjes draaien
wij op glad ijs al van puur geluk kraaien
samen één te worden bij dat ene open wak

Schat dit houdt nooit op ik heb je lief
en zie de twinkeling van je ogen
weerspiegelen in het wateroppervlak
verwaten in tranen die nooit drogen
en wacht als steeds trots en onverdroten

.