Site-archief
Anadroom
Rosalie Hirs
.
Toen ik hoorde dat het televisieprogramma ‘Man bijt hond’ weer terug komt op de televisie (bij SBS 6) en wel met dezelfde bekende stem van Michael Abspoel, moest ik terug denken aan een prachtige middag in de Jacobustuin in Rotterdam, aan het Zomerpodium van Ongehoord! van 2014. Michael Abspoel en dichter Peter WJ Brouwer, die een programma over Jacques Brel verzorgden.
Maar ik moest ook aan het gedicht van Rozalie Hirs denken getiteld ‘Man bites dog” uit haar bundel ‘Locus’ uit 1998. Omdat ik dit gedicht al eerder plaatste https://woutervanheiningen.wordpress.com/2019/07/12/man-bijt-hond/ heb ik dit keer voor een ander gedicht van haar hand gekozen te weten het gedicht ‘Anadroom’.
.
Anadroom
.
Ongeacht het geslacht van de vis,
draagt de vis het mysterie van een inwendig
[voortplantingsorgaan.
Een kut zogezegd.
.
Waar is het paaibed?
In de spiegel van de gade,
in koele omhelzing van glibberige schubben –
het goed valt op de grond.
Zaad is melkstof –
kroon op drilmassa.
En het vleesgeworden kind
is vis – met gevulde kuilen
in ondiep water is de doodsangst van de school
tijdelijk uitgeschakeld.
,
Programma
Bastiaan van Heijningen
.
De tot voor kort mij volledig onbekende dichter Bastiaan van Heijningen (soms ook geschreven als Heyningen en nee, geen familie) werd in 1865 geboren in Dubbeldam. Op 8 jarige leeftijd verhuisde hij met zus en ouders naar Rotterdam. Rond zijn 20ste studeert hij aan de Poly-technische school te Delft. In Rotterdam treft hem een zware verkoudheid en hij keert terug naar zijn (inmiddels in Amsterdam wonende) ouders. Hij lijdt aan hevige pijn in zijn zij en heeft een hardnekkige hoest. Gevaarlijk lijkt dit aanvankelijk niet, maar na een bloedspuwing – hij is dan eenentwintig jaar oud- ziet de situatie er nogal hopeloos uit. De ene bloedspuwing volgt op de andere.
Ondanks of misschien dankzij zijn ziekte kan Bastiaan toegeven aan zijn literaire aspiraties. Hij maakt studie van het Italiaans en van de Engelse letteren, vertaalt en schrijft poëzie. In deze laatste jaren van zijn leven ziet hij zijn gedichten en vertalingen in tijdschriften gepubliceerd. Mede hierdoor maakt hij zich literaire vrienden. Nadat zijn zus sterft in augustus van dat jaar (1889) aan de vliegende tering moet hij opnieuw hevig bloed opspugen. Dit ziekbed komt hij niet meer te boven en op de avond nadat zijn eerste gedichten gebundeld zijn in de bundel ‘Gedichten’ sterft ook hij op 24 jarige leeftijd.
Hoewel zijn werk verschillend beoordeeld wordt is er zeker waardering onder critici. Meer dan een euw na zijn dood wordt er van hem een gedicht opgenomen in de bundel ‘Dichten over dichten’ uit 1994 getiteld ‘Programma’.
.
Programma
.
‘k Beschrijf u niet den boedel der natuur;
Ik tel u niet, mocht ik van rozen spreken,
De blaadjes vóor; gewaag ik van een muur,
Wacht niet, dat ik u het stenental bereken.
.
‘k Tracht den graceur niet naar de kroon te steken;
En haar gelijm, gelik, gepoets, geschuur;
Maar ‘k troost mij lichtlijk over die gebreken.
Ik heb wat gal, wat hoogheid en wat vuur.
.
Mijn zang is vol vertwijfeling en toren,
Er in gestort uit overvloeiend hart,
Vrij schuw dit boekje, wie niets hards kon hooren.
.
O, kon ik zuivrer, liefelijker zingen!
Maar uit den gorgel, dichtgeschroefd door smart,
Zijn eenmaal weeker klanken niet te wringen.
.
Met dank aan Paulien van den Andel, 2010 http://bastiaanvanheijningen.webklik.nl
Piet Paaltjens
150 jaar Snikken en Grimlachjes
.
150 jaar geleden werd de dichtbundel ‘Snikken en Grimlachjes’ van Piet Paaltjens uitgegeven bij Drukkerij en boekhandel Roelants in Schiedam. Piet Paaltjens is het alter ego van de melancholische dichter en predikant François HaverSchmidt (1835-1894). De Bibliotheek Schiedam en haar partners hebben dit jubileum aangepakt om de schrijver dertien dagen lang te eren met allerlei uitingen binnen een festivalprogramma. Van het onthullen van het muurgedicht en het voorlezen van gedichten op zijn graf tot een wandeling in de stad en lezingen in zijn voormalig woonhuis en de drukkerij waar de bundel werd uitgebracht. Hoogtepunt van het festival is de samenwerking met platenlabel Excelsior Recordings. Bekende Nederlandse artiesten, waaronder The Kik, Aafke Romeijn en Freek de Jonge, hebben in Schiedam een CD opgenomen met gedichten van Piet Paaltjens.
Het programma rond de viering van 150 jaar ‘Snikken en Grimlachjes’ loopt van 20 oktober tot 1 november in Schiedam. Voor een uitgebreid programmaoverzicht kun je terecht op https://ppp.debibliotheekschiedam.nl
Om aan te sluiten bij dit mooie project van de bibliotheek Schiedam, mijn zeer gewaardeerde collega Theo en partners uit Schiedam, plaats ik graag een liefdesgedicht van Piet Paaltjens getiteld ‘Aan Rika’.
.
Aan Rika
.
Slechts éénmaal heb ik u gezien. Gij waart
Gezeten in een sneltrein, die de trein
Waar ik mee reed, passeerde in volle vaart.
De kennismaking kon niet korter zijn.
En toch, zij duurde lang genoeg om mij,
Het eindloos levenspad met fletse lach
Te doen vervolgen. Ach! geen enkel blij
Glimlachje liet ik meer, sinds ik u zag.
Waarom hebt gij van dat blonde haar,
Daar de englen aan te kennen zijn? En dan,
Waarom blauwe ogen, wonderdiep en klaar?
Gij wist toch, dat ik daar niet tegen kan!
En waarom mij dan zo voorbijgesneld,
En niet, als ’t weerlicht, ’t rijtuig opgerukt,
En om mijn hals uw armen vastgekneld,
En op mijn mond uw lippen vastgedrukt?
Gij vreesdet mooglijk voor een spoorwegramp?
Maar, Rika, wat kon zaalger voor mij zijn,
Dan, onder hels geratel en gestamp,
Met u verplet te worden door één trein?
.
Jubileumeditie Ongehoord!
Zomerpodium
.
Stichting Ongehoord! waar ik sinds 5 jaar aan verbonden ben als secretaris/penningmeester bestaat dit jaar 5 jaar. Ongehoord! Rotterdam bestaat 10 jaar en de Ongehoord! Gedichtenwedstrijd beleeft dit jaar haar 5e editie. Een jubileumjaar kortom.
Hoewel we een stichting zijn met zeer beperkte middelen, we kunnen onze podia en gedichtenwedstrijd organiseren dankzij fondsen als Volkskracht, Elise Mathilde, STOER en de gemeente Rotterdam, wilde we toch, op bescheiden wijze, stil staan bij dit jubileum.
En hoe kunnen we dat beter doen dan een mooi inhoudelijk sterk podium te organiseren op de fijnste plek in Rotterdam namelijk de Jacobustuin. Ieder jaar is het Zomerpodium in de Jacobustuin een feest en dit jaar hebben we een prachtige line up van dichters.
Want wie komen er?
- Else Kemps (winnaar Turing poëziewedstrijd en 3FM dichter bij Giel in de ochtend)
- Lotte Dodion (uit Vlaanderen waar ze de wereld stormachtig aan het veroveren is met haar debuutbundel Kanonnenvlees)
- Alja Spaan (winnaar Ongehoord! Gedichtenwedstrijd 2015 en tweede prijswinnaar Turing Poëziewedstrijd)
- Edwin de Voigt, dichter en in 2015 presentator van de uitreiking van de Gedichtenwedstrijd van Ongehoord!)
- Irene Siekman (dichter en drijvende kracht achter de Poëziebus)
- Marco Martens (dichter, rapper en hij komt met zijn muzikanten, zij verzorgen de muziek deze middag met stukken van hun laatste cd ‘Ieder huis is uit vertrekken gebouwd’.
Natuurlijk is er koffie en thee, zijn er drankjes en verzorgen wij van Ongehoord! het (gratis) eten.
De tuin (Jacobusstraat 105 in hartje Rotterdam) gaat om 12 uur open, het programma begint om 14.00 uur en duurt tot ca. 17.00 uur. Natuurlijk is de toegang gratis.
Als kleine proeve alvast een gedicht van Edwin de Voigt uit de bundel die hij samen schreef met Menno Smit ‘The body mass index / Voigt moisturizer’ uit 2011 getiteld ‘Pizza guerrillas’.
.
Pizza Guerrillas
.
ze gaan hard
met spoed zonder groente
vouwen dozen snel
aan de lopende band
rijden met die brommer
napoli, vegetariana, vesuvio’s
highway to hell
fuck de artisjok van Hillegersberg omhoog
en geen champignons in Charlois
weinig fooi in Kralingen
extra topping voor hen die wel gaven
in Crooswijk, Overschie en Delfshaven
.
Eerste podium Ongehoord! in 2012
Zondag 29 januari
Op 29 januari organiseert de stichting Ongehoord! haar eerste poëziepodium van 2012 in de centrale bibliotheek van Rotterdam. Aanvang 14.00 uur, in de glazen zaal op de eerste verdieping. Toegang: gratis.
Op het programma staan onder meer:
Dichters: Irene Wiersma (via Meander), Alexander Franken, Edwin de Voigt en Menno Smit
Muziek: Dwaalgast
Meer informatie over het podium, het programma en de stichting op www.stichtingongehoord.com