Sabine Kars

Hoofdkwartier

.

Ik ken dichter Sabine Kars als zo’n 10 jaar en al sinds ik haar voor het eerst hoorde voordragen was ik verrast en meteen fan van haar poëzie. In 2012 was ze tweede prijswinnaar van de Ongehoord! Gedichtenwedstrijd, ik nodigde haar uit op podia in Maassluis en Rotterdam en in 2017 was ik de eerste gast in het radioprogramma van Sabine en haar partner Mas Papo ‘Over Poëzie en Muziek’. In april 2018 was ze Dichter van de maand op deze website en nu is er eindelijk de dichtbundel waar we al zo lang op wachten ‘Hoofdkwartier’.

Op zondag 22 december aanstaande tussen 15.00 en 16.30 (inloop vanaf 14.30 uur) presenteert Sabine in de Gewelvenkelder van Uffie’s aan de Houtmarkt 71 in Zutphen, haar debuutbundel ‘Hoofdkwartier’. De entree is gratis en zij zal worden bevraagd door Sander Grootendorst. Ik zal daar aanwezig zijn en ik kan deze bundel nu al. ongezien, aanraden.

Om een idee te krijgen van de creatieve dichtersgeest van Sabine een gedicht van haar hand uit 2015.

.

je hart weerklinkt in winkelstraten
ik word getroffen door zijn slagen
ze dragen me mee

voeren me naar de oude wachter

voorheen gewond
geveld nu weer hersteld en fier rechtop
schouders naar achter laat hij me binnen

een plaats voor vragen
en overal verhalen
voor het rapen

het maakt niet uit waar te beginnen

in het gewelf
liggen vergrijpen geketend
vlak bij de vrijheid te slapen

zij waakt – haar stem is overal te horen

en vrij is hoe ik ga
op de plek van recht en raad
door een ontzagwekkend hek

langs bliksem
en gekruiste zwaarden
over snippers van vers gevierde liefde

dan glijd ik door de tijd ik raak historie aan
iemand leent een stem en laat
getuigen spreken

Jantje biecht
de Heer was held
terwijl ik sliep

ik heb slechts
allemachtig diep
in het kermisglas gekeken

de wachter stelt
onder mijn toren
gaan woorden van betekenis schuil

en aan meesters hand
zit ik op de bank en proef
een keur aan klanken

ik wentel mij
een weg omhoog
negentig smalle treden

onder wijzers kijk ik naar beneden
waar borden en glazen gul gevuld
en milde talen klinken

nu wordt de zon zacht opgeborgen

zie hoe de jonge avond vloeit
ik wil zijn kleuren drinken
het lekkend licht op je gezicht

jouw dorpen dijken velden
de populieren in ‘t gelid
leunen lenig in de richting van de morgen

ik zal je weer ontmoeten

markant
bedaard wildwaterland
klaar voor nieuwe dagen

om me heen strek jij je uit
stilt de grond
onder mijn vilten voeten

.

 

Voordrachtskunst

Een korte handleiding

.

Volgens de auteur van het boek ‘Poëzie als woordspel’ heeft Nederland de meeste beoefenaars van de dichtkunst per vierkante kilometer. Of dat waar is durf ik niet te zeggen maar gezien de vele poëziepodia en de dichters op internet en de sociale media zou het zomaar kunnen. Steeds meer dichters willen hun poëzie niet alleen schrijven maar ook ten gehore brengen. En daar gaat het nog wel eens mis. Voordragen is een kunst die niet iedereen van nature beheerst.

Daarom hier een aantal hints, tips en trucs die ik tegenkwam in mijn poëzie-archief. Een aantal jaren geleden organiseerde stichting Ongehoord! een workshop voordragen waar deze tips en trucs aan de orde kwam.

De basishouding

Het lichaam.

1. Zet je voeten parallel naast elkaar op de grond (tussenruimte ongeveer 15 cm, tenen naar voren)
2. Hou de knieën iets gebogen, dus niet op slot (de knieën moeten evenwijdig boven de voeten gebogen worden)
3. Zet het bekken boven de lijn van de knieën en voeten.
4. Span de buikspieren iets aan, bounce een aantal keren
5. Maak de borst lang en breed
6. Trek de schouders op, span ze daarna aan en laat ze los zodat ze vanzelf ontspannen
7. Span de armen aan en laat ze daarna ontspannen hangen
8. Maak de nek lang
9. Zorg dat de kruin van je hoofd recht op de lente as van je lijf staat
10. Trek je wangen in, blaas je wangen op, en kauw net alsof je een enorm stuk kauwgom in je mond heb, ontspan je gezicht

Om beeldend te kunnen presenteren of voordragen is het belangrijk om je gedicht te analyseren:

• Sfeer
• Beelden
• Emoties
• Personages

Lees je gedicht een paar keer door desnoods hardop.

1. Welke kleuren zie je in het gedicht?
2. Welke geluiden hoor je in het gedicht?
3. Welke geuren heeft het gedicht in zich? Welke geur overheerst?
4. Welke mensen komen in het gedicht voor? Hoe zien ze eruit?
5. Welke emoties worden er in het gedicht beleefd en door wie?
6. Hoe ruikt het in het gedicht?

Zo maar een aantal aanbevelingen om mee te oefenen wanneer je onzeker bent over je voordracht of wanneer je deze wilt verbeteren. Leer je gedichten zoveel mogelijk uit je hoofd zodat je, tijdens je voordracht, oogcontact kan maken met het publiek. Let op de muzikaliteit, het ritme en het metrum van het gedicht.

Het gedicht ‘Een dichter’ van A. Marja uit ‘Traject’ uit 1955 biedt allerlei aanknopingspunten om bovenstaande vragen te stellen en te beantwoorden.

.

Een dichter

.

In deze nacht word ik opnieuw bespeeld

door wat kan komen in een ver verschiet,

gekweld zoek ik de vorm maar vind die niet

en voel mij als in vezelen verdeeld.

.

Het geeft meer onbehagen en verdriet

dan wat er overdag toch al aan scheelt:

oude kwetsuren, die het leven heelt,

zoals men troostend zegt, doch zelden ziet.

.

Was ik maar zuiver, was ik maar alleen

het protoplasma dat ik lig te zijn,

maar ergens trekt de treiterende pijn

die ik wel geest moet noemen er doorheen,

en die misschien ook deze nacht verbindt

met weer een nacht, waar ik de vorm in vind.

.

Ondergronds advies

Karin van Kalmthout

.

De van Brabantse afkomst maar in Rotterdam woonachtige dichter en freelance docent creatief schrijven, Karin van Kalmthout (1984) schrijft al vanaf jonge leeftijd poëzie, maar pas in Rotterdam vond die stille liefde voor het woord een weg naar buiten. Karin geeft al sinds 2005 schrijfworkshops voor o.a. SKVR, Poetry International en Huis van Gedichten en legt zich toe op het geven van het vak Nederlands aan de Horecavakschool. Ze draagt haar poëzie bij poëzie- of spoken word-podia als Woorden Worden Zinnen, Frontaal, Spraakuhloos, Het Lezersfeest en op 7 juli 2019 in de Jacobustuin op het Zomerpodium van Ongehoord!. Voorlopige hoogtepunten zijn haar deelname aan de Poëziebus 2018 en de organisatie van de eerste editie van Woordcomplot begin 2019.

Haar poëzie is vaak een beetje dromerig en rebels tegelijk, maar altijd zacht en vol liefde. De poëzie kenmerkt zich doordat zij gebruik maakt van veel notities tijdens het kijken en luisteren naar andere dichters en performers. Andere inspiratiebronnen zijn jazz en latinmuziek (met name van Kaapverdische oorsprong), spiritualiteit en de kracht van de vrouw die ze uit feminisme weet te halen. Maar ook haar ervaringen tijdens de reizen die ze maakte en de ontmoetingen die ze tijdens die reizen had.

Op haar website http://karinvankalmthout.nl  vind je naast gedichten alle informatie over Karin.

/.

Ondergronds advies

.

Twijfel niet

Niet aan jezelf, Niet aan de stad

Reis eerst naar het hart

Vanuit daar ken je overal komen

Neem je wortelbagage mee

Anders val je om bij het

Eerste wisselen van de rails

Vraag gerust waar je moet zijn

Macaroniplein, daar zijn we

allemaal wel eens geweest

Kies je eigen kleur

Maar verander als het moet

Hecht je niet aan de eerste die instapt

Uitstappen kunnen ze hier goed

Wees niet bang om te verdwalen

Uiteindelijk wordt alles één

Geniet van de reis aan de onderzijde

van deze ongeslepen stad

.

Bouwverlof

Lotte Dodion

.

De Vlaamse dichter en performer Lotte Dodion (1987) won heel wat literaire prijzen en verovert stormenderhand zowat alle poëziepodia in binnen- en buitenland. Ze stond in de finale van het Belgisch én Nederlands Kampioenschap Poetry Slam en bouwde een ijzersterke podiumreputatie uit. Lotte schrijft, draagt voor, presenteert en is tevens directeur van het Vredescentrum van Antwerpen. In 2016 verscheen van haar hand de bundel ‘Kanonnenvlees’ en uit die bundel hier het gedicht ‘Bouwverlof’.

.

Bouwverlof

ik wil niet op ons terugkijken
als op een puinhoop
wij hebben elkaar nooit
met de grond gelijk gemaakt

nu staken we de werkzaamheden
verboden de werf te betreden
niets nog uitgetekend gepland
wij zijn braakland

maar trek dan je veiligste schoenen aan
durf weer op mijn grond te komen staan
tooi je twijfels als helm
en draag mij je stenen bij

ik wil niet afraken
zonder jou
.

Dichter van de maand oktober

Antoinette Sisto

.

Op 3 juli jongstleden overleed Antoinette Sisto (1963), een prachtig dichter en een lief en mooi mens op veel te jonge leeftijd. Antoinette was dichter, vertaalde Italiaanse poëzie en ze was sinds 2007 redacteur voor Meander. Voor Meander interviewde ze vele dichters waaronder mij in 2014. Ik had haar leren kennen op het WAK festival in Den Haag en sindsdien volgde ik haar als dichter. Ze droeg een aantal keren voor op podia die ik organiseerde en ik mocht bij de presentatie van haar laatste bundel ‘Hoe de zee een woord werd’ in februari van dit jaar een aantal van haar gedichten voordragen. Als mens en als dichter wordt ze enorm gemist. Alle reden om haar dichter van de maand oktober te maken.

Op alle zondagen in oktober zal ik een gedicht uit één van haar bundels plaatsen. Deze keer uit haar laatste bundel het gedicht ‘Diner voor twee’.

.

Diner voor twee

.

Neem een bovengemiddeld slimme man
kies een bekoorlijke vrouw
geef de vrouw dat beetje koketterie
dat ruim door de beugel kan, onzichtbare lipstick
de man geen sigaret
maar een kalm gebaar van handen
zonder trouwring

zoek een decor bij elkaar
intieme muren, een goed verlicht restaurant
een kamerscherm
dat toch niet formeel aandoet.

Laat obers met zwarte vlinderstrikjes
hen bedienen met discretie, zonder tolken of
overbodige vorken, ervoor waken
dat ze geen wijn morsen
op haar met ijver uitgekozen jurk.
Laat hen niet meer dan twee ons vlees
per persoon eten.

Voeg beslist geen strijkers toe
maar laat van tijd tot tijd
passende geluiden vallen
het zachte tinkelen van metaal
tegen porselein de aandacht
van verlegen blikken afleiden
servetpunten die de lippen teder deppen
na elk met zorg gekozen woord
dat toch spontaan op de tong uiteenvalt.
Let op zonder te veel zout of bittere nasmaak.

Laat emoties hoog oplopen
een reden om het af te zoenen
op de drempel van de buitendeur zonder glas.
Maak dat ze tenslotte verdwijnen
hun schaarse woorden, de lichamen wit
tegen het donker, wanneer de avond sneller valt.

.

Niels Hanson

Dichter op verzoek, deel 5

.

Enige tijd geleden mocht ik samen met Joz Knoop (en nog wat andere mensen) voordragen bij Local Literature in Spijkenisse. Daar vertelde Joz mij over de dichter Niels Hansson. Een goede vriend van hem die was overleden. Hij stuurde me, op mijn verzoek, wat informatie en een gedicht toe. Maar (schaam, schaam) in de tijd tussen toen en nu heb ik daar nog niets mee gedaan. Dat ga ik nu (dank voor de reminder Joz!) recht zetten.

Niels Hansson ( 1947 – 2000) was als organisator verbonden aan vrijwel alle nieuwe poëziepodia in Rotterdam. Veelal vanuit zijn ‘eigen’ Stichting Weerwoord, vaak ook in samenwerking met andere organisaties zoals Laurens Literair, Dunya, Poetry International, het Bibliotheektheater, en vele andere. Hoofdthema van zijn poëzie is de menselijke onmacht. ‘Buiten zinnen’ (een selectie uit zijn werk over de periode 1982-1993) was, buiten enkele incidentele publicatie, zijn officiële debuutbundel.

Volgens Joz is het gedicht ‘Kantinemeisje’ misschien wel zijn beste gedicht waarin verlangen en onmacht bij elkaar komen.

.

Kantinemeisje

.

Sinds ik op deze camping bivakkeer

doorbreekt haar beeld mijn werelds fulmineren

een bakvis met kastanjekleurig haar

onwetend van hetgeen de tijd zal leren

schenkt mij met toegeloken oogopslag

mijn koffie in bij wat ik mag ontwaren

aan schoonheid nog onzeker van zichzelf

en niet in staat mijn glimlach te verklaren

door mij als uiterst vriendelijk bedoeld.

Verwarring siert haar licht ontvlamde lippen

waaraan een onverstaanbaar ‘alstublieft’

in alle kwetsbaarheid tracht te ontglippen.

Ik groet haar op mijn weg naar duin en strand

mijn best doend’ om haar hart niet weer te stelen

al zal een ander, net als ik destijds,

onhandig wreed haar tere borsten strelen.

.

Poëziepodia

Platformplank

.

Na uitgebreid geschreven te hebben over gedichten op bijzondere plekken en poëzie in de buitenruimte kwam begin dit jaar de hele mooie poëziewebsite http://straatpoezie.nl/ op het internet waar ik als ‘officieel’ partner een bijdrage aan mocht leveren. En nu komt de website http://www.platformplank.nl weer met nieuws naar buiten dat ze voor heel Nederland en België de poëziepodia in kaart hebben gebracht terwijl ik op 30 oktober 2012 begonnen ben met het in kaart brengen van poëziepodia in Nederland en Vlaanderen (al was dat laatste destijds weinig succesvol).

Als het zo doorgaat ben ik straks uitgeschreven 😉

Maar zonder gekheid, het is een prachtig initiatief van Platformplank om alle podia in Nederland en Vlaanderen in beeld te brengen op een website met alle mogelijkheden tot zoeken erop en eraan. Chapeau!

Op hun website omschrijven ze het zelf als volgt:

PLATFORM PLANK zijn wij, samenwerkende organisators van woordkunstpodia in België, Nederland en Friesland. PLANK timmert du moment aan een agenda, die alle evenementen geselecteerd op podium, datum en locatie laat bekijken (dit is inmiddels gelukt). De agenda is bedoeld voor het woordminnend publiek.
PLANK is gratis, PLANK is handig.
Het platform is sinds oktober 2015 online.

Dat de website nog lang niet volledig is mag duidelijk zijn. Zo mis ik Eijlders (Amsterdam), Reuring (Alkmaar), Den Engel en Poëziecafé (Den Haag), Woordkunst (Maassluis) en Dichtsalon ’t Kapelletje (Rotterdam) maar het is nu al een prachtige inventarisatie.

Dus ben je op zoek naar een woordkunstpodium bezoek dan zeker deze website.

.

Informatie over poëziepodia en poëzie-initiatieven

Poëziepodia en meer

.

Schrijvers tussen de kassen

In de gemeente Westland is een vereniging van schrijvers en dichters actief die de laatste tijd stevig aan de weg timmert. Maar liefst 36 schrijvers (waarvan 28 dichters) hebben zich verenigt in een collectief onder de naam Schrijvers tussen de kassen.

Op de website van Schrijvers tussen de kassen staat een overzicht van de leden en informatie over hun werk, worden wedstrijden en evenementen gemeld, staan verslagen van evenementen en poëziepodia, kun je proza en poëzie lezen en nog veel meer.

Ook publicaties van de verschillende schrijvers en dichters zijn te bekijken en te bestellen. Wil je meer weten over deze levendige vereniging, neem dan eens een kijkje op hun website: http://www.schrijvers-tussen-de-kassen.nl/

.

VZW De Boog

Cafe ‘RoodWit’ bestaat al een eeuwigheid. Het is een van de weinige authentieke buurtkroegen die Berchem (Antwerpen) nog rijk is. De naam RoodWit komt overigens van de kleuren van de biljartballen, die op de biljarttafel liggen die centraal staat in het cafe. Eind vorige eeuw nam Peter Melis samen met een vriend Pol en zijn vrouw Hilde de zaak over. Met als eerste bedoeling de plek en haar buurtfunctie voor de ondergang te vrijwaren. Hoe dat kon, werd met veel intuitie en creativiteit stap voor stap uitgezocht en opgebouwd. De jukebox werd vervangen door een piano. De speelkast door een boekenrek. RoodWit werd het startpunt van buurt- en straatfeesten, vergaderplek van talloze wijkcomitees, thuishaven van biljart-, bak- en voetbalsupporterclubs, schaaktoernooien. Elke tweede dinsdag van de maand organiseert VZW De Boog er een  avond met poëzie, literatuur, lezingen en vertellingen. De toegangsprijs is drie euro.

Voor meer informatie kijk je op de website van De Boog: http://www.boog.be/

.

Poëzie, proza en muziek

Zondag 19 april podium Ongehoord!

.

Schrijf de datum maar vast in je agenda want op zondag 19 april is er weer een Ongehoord! podium met bijzondere dichters. Dit keer is in de hal van de bibliotheek een tentoonstelling over de schilderijen van van Gogh en in dat kader dit keer een podium waarbij de koppeling poëzie en beeldende kunst nadrukkelijk is gezocht.  Want wie komen er voordragen?

Dat is allereerst Antoinette Sisto. Na het verschijnen van haar derde bundel ‘Iemand moet altijd gemist worden’ zou ze al eerder op het Ongehoord! podium staan, dat ging toen door omstandigheden niet door maar op 19 april is ze aanwezig met haar mooie en fijnzinnige poëzie. Sinds 2007 werkt zij als poëzieredacteur bij Meander waarvoor zij interviews schrijft en gedichten uit het Italiaans vertaalt voor de rubriek Wereldpoëzie.

Dan komt ook Martin Aart de Jong voordragen. Martin won de tweede prijs van de Ongehoord! Gedichtenwedstrijd 2014 met zijn gedicht ‘Hoe stil toch steeds de lente komt’ (zie mijn verslag hiervan op 18 november 2014). Op de website Hongerlief lees je meer over Martin: http://www.hongerlief.nl/p/martin-de-j.html

De derde dichter die naar het podium komt is de dichter Lennard van Rij. Sinds 2011 actief, treedt veel op , publiceert werk en had dit jaar een top tien notering in de Turing nationale poëzieprijs met zijn gedicht ‘kat’. Op zijn website lees je meer: http://www.lennardvanrij.com/

Ook Jet Crielaard komt voordragen op ons podium. Jet is al langere tijd actief als dichter en beeldend kunstenaar. Ze organiseerde de allereerste Poetry Jam in Nederland (Den Haag), is lid van de Haagse kunstkring en in veel van wat ze doet wordt poëzie vermengd met beeldende kunst. Op haar website lees je meer: http://www.jetjeskunst.nl/index.html

Voor de prozabijdrage komt dit keer Herma de Beer vertellen en voorlezen uit haar roman ‘Sprakeloos’ over autisme. Herma de beer heeft een taal- en tekstbureau Op schrift, geeft cursussen creatief schrijven en is schrijfdocent bij de schrijfacademie van Schrijven Online. Tevens publiceerde ze twee dichtbundels te weten ‘Druppels vangen’ (2006) en ‘Vel van licht’ (2010). Naast schrijven en literatuur is beeldende kunst een andere grote liefde, zo exposeerde ze reeds verschillende malen haar schilderijen. Een recensie van ‘Sprakeloos’ vind je hier: https://wieschrijftblijft.wordpress.com/2014/07/16/sprakeloos-herma-de-beer/

De muziek wordt verzorgd door singer-songwriter Iljits Clement.

Natuurlijk is er een open podium waar dichters hun werk kunnen laten horen (drie korte of twee langere gedichten). Heb je interesse voor een plek op het open podium? Geef je dan voor of tijdens het podium hiervoor op bij de presentator Wouter van Heiningen.

Waar: Centrale Bibliotheek Rotterdam aan de Hoogstraat, 4e etage!

Tijd: 14.00 tot ca. 16.15 uur (inloop 13.30)

Toegang: Gratis!

1300

1300 Berichten

.

Sinds oktober 2011 bestaat deze blog. Eigenlijk moet ik die maand niet meerekenen, ik was toen nog aan het uitpuzzelen hoe ik mijn oude blog kon omzetten naar dit nieuwe blog. Er kwamen in die maand 5 bezoekers. Waarschijnlijk per ongeluk. In de maand erna ging het al beter met 735 bezoeken en daarna wisten jullie deze blog goed te vinden. Van gemiddeld 2550 bezoeken in 2012 naar gemiddeld 4398 per maan in 2013. En in 2014 staat de teller reeds op 5822 bezoeken per maand.

Wie riep er hier dat poëzie een noodlijdend bestaan in de marge leidt? In de loop der tijd heb ik gemerkt dat de interesse in poëzie juist groeit. In toenemende mate krijg ik het idee dat juist heel veel mensen zich op de een of andere manier bezig houden met poëzie. Kijk naar de vele poëzie podia, de blog waar dichters zich manifesteren en het aantal dichters dat er rondloopt.

Als je alleen zou kijken naar de verkoop van dichtbundels van de grote landelijke uitgevers dan kijk je te beperkt. Poëzie is allang geen bijzondere vorm van literatuur meer die alleen door een kleine groep liefhebbers wordt genoten. Poëzie is van het volk, uitgaves komen van een steeds groeiende groep kleine uitgeverijen (zoals MUG books, mijn eigen uitgeverij) of uit eigen beheer en de dichter heeft geleerd dat hij of zij de boer op moet met de geschreven gedichten.

Mijn blog is daar een goed voorbeeld van. Met 188 abonnees en een groeiende schare aan lezers lijkt een poëzieblog als het mijne in een behoefte te voorzien. De 1300 berichten sinds 7 november 2011 (dat zijn er gemiddeld 1,45 per dag!) is nog maar het begin. Op deze plek wil ik een poëzie archief laten ontstaan. Een archief waaruit vrijelijk geput mag worden, open en toegankelijk voor iedereen die van poëzie houdt of een interesse heeft in poëzie.

.