Site-archief
Poëzieweek 2022
Bloesemingen en overvloed
.
Zoals elk jaar, sinds 2013, is het eind januari Poëzieweek in Nederland en Vlaanderen (en als zodanig een vervolg op de Gedichtendag die vanaf 2000 eind januari werd georganiseerd). De Poëzieweek begint op de laatste donderdag van januari en eindigt op de vrijdag acht dagen later. Elk jaar wordt een titel gekozen en een dichter gevraagd het poëzieweekgeschenk te schrijven. Alles over de Poëzieweek vind je op de Wikipediapagina van deze week.
Dit jaar is de titel Natuur en is als motto gekozen voor ‘Bloesemingen en overvloed’ uit een gedicht van de Poëzieweekdichter van dit jaar Ramsey Nasr (1974). Op de officiële website van de Poëzieweek vind je een overzicht van de activiteiten rondom deze week, nieuws, informatie over het thema en over Ramsey Nasr.
Omdat ik eigenlijk vind dat een poëzieweek eigenlijk drie weken tekort duurt, ik pleit al jaren voor een Poëziemaand naar het voorbeeld van bijvoorbeeld de Verenigde Staten, waar April Poetry Month is, zal ik de hele maand januari regelmatig stilstaan bij de Poëzieweek van dit jaar, van de afgelopen jaren, van de Gedichtendag, van de dichters die zich in de afgelopen 22 jaar hebben verbonden aan deze bijzondere initiatieven en aan de poëziegeschenken die daarmee gepaard gingen.
Maar vandaag sta ik stil bij Ramsey Nasr, voormalig Dichter des Vaderlands (2009 – 2013) en was hij eerder stadsdichter van Antwerpen (2005 – 2007). Ter gelegenheid van de Gedichtendag 2012 schreef hij het gedicht ‘Sonnet voor 456 letters’.
.
Sonnet voor 456 letters
.
En hier gebeurt het allemaal: vanbinnen
liggen de zinnen doodstil ingeklapt
als chromosomen, diep onder mijn kaft.
Ze wachten op een oog om te beginnen.
.
U leest — en loom weet zich een vers te ontspinnen.
Het was een val, u bent erin getrapt.
Geen geld of eeuwigheid wordt u verschaft.
Hooguit een ander heeft hier bij te winnen.
.
Andermans letters kapen uw gedachten:
mijn minutieus verzonnen DNA
heeft uit het niets al wat bestaat onttroond.
.
Mijn lichaam fonkelt op geroofde krachten.
Voel hoe ik groei en blakend openga.
Wie leest, wordt door het leven zelf bewoond.
.
Over poëzie
Cultuurindex
.
Ten aanzien van poëzie en wat er allemaal speelt rond het uitgeven, het verkopen en het lezen van poëzie krijg ik nogal eens vragen. Deze week nog werd ik geïnterviewd door Bibliotheekblad.nl over poëzie in de bibliotheek en ook daar werden vragen gesteld over het uitlenen en het lezen van dichtbundels. Nu de Poëzieweek net achter de rug is zie je dat er wat meer interesse is in poëzie (ook bij de bibliotheek) maar het blijft toch marginaal in vergelijking met bijvoorbeeld proza. Van een lieve lezer kreeg ik een link doorgestuurd met daarin een aantal infographics die de Cultuurindex heeft gemaakt n.a.v. de Poëzieweek onder de titel ‘Gedichten en getallen’.
Een aantal zaken die hierin benoemd worden vind ik interessant. Zo is slechts 2 tot 4% van alle boeken die verkocht worden poëzie, leest 2% van de Nederlanders boven de 14 jaar tenminste één poëziebundel per maand maar verschijnen er toch maar liefst 176 gedichtenbundels per jaar gemiddeld. Dat laatste vind ik nog best een respectabel aantal al weet ik niet of daar allerlei uitgaves in eigen beheer of via self publishingsites is meegeteld.
Het aantal bloemlezingen is juist erg gedaald. Waren dat er in 2009 nog 46, in 2015 waren dat er nog maar 17! Net nu ik in het interview heb aangegeven dat je als bibliotheek juist bloemlezingen en bundels op thema zou moeten kopen omdat daar juist veel verschillende dichters in staan. Wanneer je een bloemlezing of bundel op thema leest kom je soms tot verrassende ontdekkingen (als het om nieuwe dichters gaat of dichters die je nog niet kent).
Maar liefst 97% van de Nederlanders komt weleens in aanraking met poëzie en maar liefst 70% hiervan komt door poëzie in de openbare ruimte (iets waar ik al jarenlang aandacht aan besteed maar ook straatpoezie.nl wordt (terecht) genoemd). En 9% van de Nederlanders schrijft zelf enige vorm van poëzie. De conclusie van de Cultuurindex is dan ook een terechte denk ik: Voor de meeste volwassenen Nederlanders leeft de poëzie vooral buiten het papieren boek.
Verder was ik toch een beetje teleurgesteld in het aantal stadsdichters in Nederland (54 in 393 gemeenten in 2015) maar werd ik wel weer heel vrolijk van de cijfers over de groei van de poëzieomzet rondom de poëzieweek (al liep die wel weer wat terug in 2017) en vooral blij makend was het bericht dat het aantal dichtersoptredens rond de poëzieweek al jaren een stijgende lijn laat zien (van 74 in 2014 naar 133 in 2017 en ik denk dat er in 2018 opnieuw meer zijn.
Vooral dat laatste gegeven sluit naadloos aan bij mijn pleidooi om de Poëzieweek uit te breiden naar een Maand van de poëzie. Zoals ze in de Verenigde Staten de Poetry Month hebben in april. Op die manier geef je mensen meer de mogelijkheid om een dichterspodium te bezoeken, geef je dichters de mogelijkheid om vaker hun werk voor te dragen, en komt poëzie (ook de gepubliceerde papieren poëzie) nog beter voor het voetlicht.
Om na al deze informatie toch te eindigen met een gedicht koos ik voor een gedicht over poëzie van de dichter J.C. Bloem getiteld ‘Dichterschap’ uit de bundel ‘Dichten over dichten’ uit 1994.
.
Dichterschap
.
Is dit genoeg; een stuk of wat gedichten,
voor de rechtvaardiging van een bestaaan
In ‘t slecht vervullen van onnoozle plichten
Om den te karigen broode allengs verdaan?
En hierom zijn der op een doel gerichten
bevredigende dagen mij ontgaan;
Hierom blijft mij slechts zelf en lot betichten
in ‘t zicht van ‘t eind der onherkeerbre baan.
van al de dingen die ‘k droomen zocht
Erger: van alle, die ik wel vermocht,
Is, nu hun tijd voorbij is, niets geworden
En ik kan zelfs niet, als mijn onbevreesd
erkennen mij verwijst naar de verdorden,
Aanvoeren: maar mijn bloei is schoon geweest.
.
Tegen de afgrond
Dirk van Bastelaere
.
Ik ruim mijn kast op. Dat is hard nodig want ik heb nog nauwelijks plaats voor mijn (nieuwe) dichtbundels. Tussen alle boeken vond ik ook nog een tijdschrift ‘Boek’ uit 2007. Waarom ik dat bewaard heb is me een raadsel, er staat hoegenaamd vrijwel niets over poëzie in behalve een klein stukje over de Week van de poëzie en de VSB poëzie prijs. Grappig om te lezen is dat de Week van de poëzie in 2007 van 21 tot en met 27 april liep (synchroon met de Poetry month in de VS) terwijl deze week inmiddels naar januari is ‘verhuisd’.
In dat stukje staan ook de genomineerde dichters waaronder Dirk van Bastelaere (1960) met zijn bundel ‘De voorbode van iets groots’. De VSB poëzieprijs won hij niet dat jaar, wel de Jan Campert prijs. Uit een andere bundel ‘Hartswedervaren’ uit 2000 het gedicht ‘Tegen de afgrond’ waaruit duidelijk het post moderne karakter van zijn poëzie blijkt.
.
Tegen de afgrond
Dat ik je aanspreek,
stom hart,
is natuurlijk complete waanzin, je bent
een generiek gegeven uit de cultuurgeschiedenis.
Dat betekent: een sterrennevel,
drijvende paddesnoeren, een parcours d’accidents
een zon die in het zwart verkeert,
napalm, Reihung, een nevengeschikte wereld
en we schrijven entropie.
Het is een woord,
hart,
tegen de wereld. Net zo goed kan ik tegen
de afgrond gaan schreeuwen, een canyon waarlangs
op zorgvuldige plaatsen
een houten framepje werd opgesteld
met de vermelding Take Pictures Here. KODAK
.
Gedicht op een ansichtkaart
International School of Tijanjin
.
De bibliotheek van de IST (International School of Tijanjin) in China organiseerde in 2014 in ‘the poetry month’ (over gekomen vanuit de VS en van ouds in april) een mooi project met de naam Post a Poem.
Bij het Post a Poem station in de school, konden studenten en docenten een gedicht naar sturen naar een vriend bij IST of in de rest van de wereld. Iedereen kreeg een uitnodiging om uw eigen bericht met een gedicht te schrijven, of er een te kopiëren uit één van de vele gedichtenbundels in de bibliotheek.
Elke ochtend in april werd de kaarten door het bibliotheek personeel aan de IST ontvangers bezorgd tijdens het zogenoemde Homeroom uurtje. Wie een kaart wilde sturen aan iemand buiten de IST of zelfs buiten China kon dit ook doen, in dat geval werden de kaarten via de mail gestuurd.
Het versturen van de kaarten was gratis voor IST leerlingen en docenten, voor de rest van China koste het 1 RMB (€ 0,14) en voor buiten China 5 RMB ( € 0,70). Voor dit doel werd een eigen ansichtkaart gemaakt. Een mooi initiatief dat opvolging verdiend.
Hieronder de achterzijde van het voorbeeld dat gebruikt werd en een poem post card met een kort gedicht van Ella Wheeler Wilcox.
.
Walt Withman
Out of the Cradle Endlessly Rocking
.
In 2012 verwerkte Richard Bigus het gedicht ‘Out of the Cradle Endlessly Rocking’ van Walt Whitman (1819 – 1892) in het kader van de Poetry Month, op een bijzondere en creatieve manier tot een poetisch beeld. Hieronder zie je een door Bigus gesigneerd exemplaar van zijn bewerking die verscheen in een oplage van 65 stuks. Ze werden gedrukt in verschillende kleuren op Japans Hosho papier(dit papier krimpt niet wanneer het wordt bevochtigd en is zeer scheurbestendig).
In deze prachtige typografische weergave, heeft Bigus Whitman ’s poëtische visie genomen en er een visuele laag aan toegevoegd . Het boek is een van de mooiste en belangrijkste publicaties van Richard Bigus.
.
Out of the Cradle Endlessly Rocking
Out of the cradle endlessly rocking,
Out of the mocking-bird’s throat, the musical shuttle,
Out of the Ninth-month midnight,
Over the sterile sands and the fields beyond, where the child
leaving his bed wander’d alone, bareheaded, barefoot,
Down from the shower’d halo,
Up from the mystic play of shadows twining and twisting as
if they were alive,
Out from the patches of briers and blackberries,
From the memories of the bird that chanted to me,
From your memories sad brother, from the fitful risings and
fallings I heard,
From under that yellow half-moon late-risen and swollen as
if with tears,
From those beginning notes of yearning and love there in
the mist,
From the thousand responses of my heart never to cease,
From the myriad thence-arous’d words,
From the word stronger and more delicious than any,
From such as now they start the scene revisiting,
As a flock, twittering, rising, or overhead passing,
Borne hither, ere all eludes me, hurriedly,
A man, yet by these tears a little boy again,
Throwing myself on the sand, confronting the waves,
I, chanter of pains and joys, uniter of here and hereafter,
Taking all hints to use them, but swiftly leaping beyond them,
A reminiscence sing.
.
Poëzieweek 2016
Creatief met poëzie
.
Ook in Nederland heeft de organisatie van de Poëzieweek in dit geval, een creatieve insteek bedacht voor de poëzieweek. De poëzieweek, die als thema dit jaar ‘Jaren die druppelend versmelten’ heeft, is het moment waarop we allemaal onze liefde voor poëzie ten toon spreiden, aldus de organisatie. Persoonlijk heb ik moeite met deze insteek, volgens mij zou elke dag in dat teken moeten staan of ten minsten een maand per jaar (zoals de Poetry Month in de Verenigde Staten) maar vooruit, laten we onze zegeningen tellen.
En, zoals ze terecht stellen, is de poëzieweek er voor iedereen. Op deze Gedichtendag, of in deze Poëzieweek willen ze massaal laten zien welke dichters en gedichten ons geraakt hebben.
Op http://poezie.mmfb.nl/?utm_source=facebook&utm_medium=LPP&utm_campaign=Gedichtendag lees je hoe je mee kan doen door jouw creatief bewerkte gedicht te plaatsen op Twitter of Instagram met de hashtag #gedichtendag.
Zo ga je te werk:
- Kies een gedicht (dat mag een gedicht van een bekende of onbekende dichter zijn of van jezelf)
- Verzin een creatieve manier om dit gedicht te visualiseren (zie voor voorbeelden de website van de poëzieweek)
- Maak een foto van je creatie
- Upload je foto op Twitter of Instagram met de hashtag #Gedichtendag
Vooralsnog heb ik alleen voorbeelden kunnen ontdekken van de organisatie zelf maar dat was nog voor Gedichtendag. Ik zou zeggen, trek de stoute schoenen aan en maak er iets moois van.
Gedichtenweek
Van dag naar week naar maand?
.
We kennen allemaal de gedichtendag. Al sinds 2000 bestaat de gedichtendag in Nederland en Vlaanderen. In 2000 initieerde Poetry International de Nationale Gedichtendag met het doel iedereen in Nederland de kans te geven op die dag in aanraking te komen met poëzie. Later werd ook Vlaanderen erbij betrokken via Behoudt de Begeerte. Sindsdien heet Gedichtendag gewoon Gedichtendag. Elk jaar wordt het evenement de laatste donderdag van januari georganiseerd.
.
Dit jaar is besloten om vanaf 2013 niet een dag maar een week lang de poëzie in het zonnetje te zetten. Dan bundelen bekende poëzie-evenementen als Gedichtendag, de VSB Poëzieprijs en Turing Nationale Gedichtenwedstrijd hun krachten in de Poëzieweek. Bovendien krijgt Nederland dan, na Ramsey Nasr, een nieuwe Dichter des Vaderlands. De week begint op donderdag 31 januari 2013 met Gedichtendag en eindigt op woensdag 6 februari. Muziek is het overkoepelende thema van de Poëzieweek.
.
Blijft de vraag waarom er niet meteen gekozen is voor een maand van de poëzie of een poëziemaand. Net als in de Verenigde Staten. Daar is sinds 1996 april van elk jaar Poetry Month, een initiatief van de Academy of American Poets. In die maand van de poëzie werken uitgevers, boekhandelaren, literaire organisaties, scholen, bibliotheken over het hele land samen and vieren zij het belang van de poëzie binnen de Amerikaanse cultuur. Duizenden bedrijven en non-profit organisaties doen mee met lezingen, voordrachten, festivals, boekentafels, workshops en vele andere evenementen.
.
Poëzie leeft in Nederland, dat blijkt uit de verbreding van een dag naar een week, maar ook uit de vele initiatieven overal in het land op poëziegebied. Stads- en dorpsdichters, poëziestichtingen, poëziepodia, festivals, poëziewedstrijden; het gedicht is alom aanwezig.
.
Als je de enorme hoeveelheid aan initiatieven ziet die er op en rond gedichtendag worden georganiseerd verdient dat meer spreiding. Elk jaar weer mis ik leuke en interessante activiteiten op poëziegebied omdat ik gedwongen word te kiezen tussen vaak meerdere dingen op één dag. Daarom zie ik al die initiatieven liever verspreid over een maand. De ware poëzieliefhebber hoeft dan minder te missen en de opkomst bij de verschillende activiteiten wordt daarmee vergroot.
.
Prima initiatief van dag naar week maar wat mij betreft in 2014 naar een maand!
ZICHTBAAR ALLEEN 