Bibliofilie

Paul Verlaine

.

Paul Verlaine (1844–1896) wordt honderdvijfentwintig jaar na zijn dood nog steeds beschouwd als een van de grootste dichters aller tijden en een belangrijk vernieuwer van de Franse poëzie. De Biblio-sonnetten zijn de laatste gedichten die hij geschreven heeft. Met de Parijse uitgever Pierre Dauze was Verlaine in oktober 1895 overeengekomen dat hij vierentwintig sonnetten zou schrijven met ‘Het Boek’ als onderwerp. Toen Verlaine op 8 januari 1896 overleed, had hij er dertien ingeleverd, waarvan er vijf waren gepubliceerd in Dauze’s Revue Biblio-iconographique. Alle dertien Biblio-sonnetten verschenen pas in 1913 als zelfstandige uitgave, en wel in een even luxe als beperkte oplage van 131 exemplaren.

In 2016 werd door de Stichting Cultureel Brabant een Nederlandse vertaling gepubliceerd met de originele illustraties van Richard Ranft. Naast de gedichten bevat deze bundel een biografische schets van Paul Verlaine door Peter Ijsenbrant en een bibliografische geschiedenis door Ed Schilders. De vertaling van de gedichten was in handen van Martin Hulseboom.

Uit deze bundel koos ik het gedicht ‘Bibliofilie’ omdat ik de beleving die in dit gedicht wordt behandeld regelmatig zelf heb wanneer ik een mooie oude dichtbundel in handen krijg en kan toevoegen aan mijn verzameling poëzie.

.

Bibliofilie

.

Het oude boek dat jij al zó vaak hebt herlezen!
Geknakt, mismaakt, gebroken in gebruikte staat.
Ziedaar, het heeft ineens een sprankelend gelaat,
Het voelt weer zacht en oogt in fijnheid onvolprezen.

.

Dit dood gewaande boek, dit duister, treurig wezen,
Herrees – voor ingewijden geenszins wonderbaar:
Zij weten, Binder, magiër en kunstenaar,
Hoezeer je jouw sublieme kunde hebt bewezen.

.

Je neemt het boek, in al zijn prilheid, weer ter hand,
Alsof een eens beminde op je schoot belandt,
Dankzij een goede fee hermaagd teruggekeerd.

.

Je leest alsof je weer de stem der Muze hoort,
Voorheen welluidend, door de wrede tijd verweerd:
Wij worden door haar klaarheid andermaal bekoord.

.

De dictators

Pablo Neruda

.

In 1948 werd Chileense dichter en latere winnaar van de Nobelprijs voor de Literatuur Pablo Neruda (echte naam Ricardo Eliécer Neftalí Reyes Basoalto, hij vernoemde zichzelf naar de Tsjechische dichter Jan Neruda) door de Chileens president Gonzales Videla buiten de wet gezet. Neruda was op dat moment senator voor de communistische partij en die werd door Videla verboden. Diezelfde Videla zou later in 1973 de staatsgreep van generaal Augusto Pinochet steunen.

Neruda (1904-1973) voltooide tijdens zijn vlucht in 1948 over het Andesgebergte zijn bekendste werk ‘Canto General’. In dit werk van meer dan 670 pagina’s geeft Neruda het hele continent van Latijns Amerika een poëtische stem. Niet alleen de mooie dingen als de natuur, de flora en fauna, de landschappen maar ook de geschiedenis, geologie, de politiek en de sociale strijd van het volk.

De uiteindelijke versie van Çanto General’ zou in 1950 voor het eerst verschijnen in Mexico maar werd al snel over de hele wereld vertaald. In het Nederlands werd dit gedaan door Mark Braet, Willy Spillebeen en Bart Vonck.

Pablo Neruda schreef al poëzie op jonge leeftijd. Op zijn 13e stuurde hij al gedichten naar de lokale krant en op zijn 20ste bediende hij zich van zijn pseudoniem. Hij debuteerde in 1920 met ‘Het lied van het feest’ en vanaf dat moment verschenen om de paar jaar bundels van hem. In 1973 overleed Neruda onder dubieuze omstandigheden.

Omdat Neruda zich altijd heeft afgezet tegen de onderdrukkers van het volk wil ik hier het gedicht ‘De dictators’ uit de ‘Canto General’ plaatsen uit het hoofdstuk ‘Amerika, ik roep je naam niet tevergeefs aan’ in een vertaling van Willy Spillebeen.

.

De dictators

.

Een geur bleef hangen in de suikerrietplantages:

een mengsel van bloed en lijken, een doordringende

walgelijke bloesemgeur.

Onder de kokospalmen liggen de kuilen

vol kapotte skeletten, doodsreutels.

De verfijnde satraap converseert

met bekers, gouden kragen en linten.

Het kleine paleis blinkt als een klok

en de vlugge gehandschoende lachjes

doorlopen soms de smalle gangen

en voegen zich bij de dode stemmen

en de blauwe pas begraven monden.

Het schreien verschuilt zich als een plant

die onvermoeibaar haar zaad op de grond stort

en zonder licht haar grote blinde bladeren laat groeien.

De haat heeft zich schub na schub gevormd,

slag na slag, in het gruwelijke water van het moeras,

met een muil van slijk en stilte.

.

(witte) hond

Charles Bukowski

.

Op de website https://bukowski.net/manuscripts/ staan een enorme hoeveelheid varhalen en gedichten van Charles Bukowski te lezen. Zoals hij ze destijds getypt op papier aan zijn uitgever toestuurde. Het gedicht ‘white dog’ is een bijgewerkte versie van het origineel getiteld ‘dog’ dat anders eindigt en iets anders is van opzet. Omdat ik van ‘white dog’ een Nederlandse vertaling vond deel ik die hier met jullie. In de afbeelding daaronder het origineel getiteld ‘dog’.

Het gedicht ‘white dog’ verscheen in ‘The pleasures of the damned’ uit 2007,  het origineel ‘dog’ dat Bukowski schreef in 1977, verscheen in de bundel ‘What matters most is how well you walk through the fire’ uit 1999.

.

white dog

.

I went for a walk on Hollywood Boulevard.

I looked down and there was a large white dog

walking beside me.

his pace was exactly the same as mine.

we stopped at traffic signals together.

we crossed the side streets together.

a woman smiled at us.

he must have walked 8 blocks with me.

then I went into a grocery store and

when I came out he was gone.

or she was gone.

the wonderful white dog

with a trace of yellow in its fur.

the large blue eyes were gone.

the grinning mouth was gone.

the lolling tongue was gone.

things are so easily lost.

things just can’t be kept forever.

I got the blues.

I got the blues.

that dog loved and

trusted me and

I let it walk away.

.

witte hond

,

Ik ging wandelen op Hollywood Boulevard.

Ik keek naar beneden en er liep

een grote witte hond naast me.

Zijn pas was precies dezelfde als de mijne.

We hielden samen halt aan de verkeerslichten.

We staken samen de zijstraten over.

Een vrouw glimlachte naar ons.

Hij moet zo 8 huizenblokken samen

met mij voortgegaan zijn.

Toen liep ik een kruidenier binnen en toen

ik buiten kwam was hij weg.

Of was zij weg.

Een prachtige witte hond

met een vlok geel in zijn vacht.

De grote blauwe ogen waren weg.

De grijnzende mond was weg.

De lusteloze tong was weg.

Dingen gaan zo makkelijk verloren.

Dingen kunnen gewoon niet altijd blijven.

Ik ben triest.

Ik ben triest.

Die hond hield van me

en vertrouwde me en ik

liet hem lopen.

.

 

 

La Chanson des Vieux Amants

Jacques Brel

.

Afgelopen week had ik contact met Peter WJ Brouwer, dichter en theatermaker. Hij heeft samen met Michael Abspoel (de stem van Man bijt hond) een theater programma over Jacques Brel met als titel Over leven met Brel. Vol poëzie en muziek. Op het Zomerpodium van Ongehoord! lieten zij al zien en horen wat een bijzonder programma dit is. Dit bracht mij ertoe nog eens naar mijn favoriete Brel nummer te luisteren La chanson des vieux amants met bijna op het eind van het nummer het prachtige geluid van een Hoorn.

Op zoek naar dit nummer kwam ik de Nederlandse vertaling tegen die Lennaert Nijgh tegen onder de titel Liefde van later. Hieronder de Franse tekst en de Nederlandse vertaling en uiteraard de muziek die alles zegt.

.

La chansons des vieux amants

Bien sûr, nous eûmes des orages
Vingt ans d’amour, c’est l’amour fol
Mille fois tu pris ton bagage
Mille fois je pris mon envol
Et chaque meuble se souvient
Dans cette chambre sans berceau
Des éclats des vieilles tempêtes
Plus rien ne ressemblait à rien
Tu avais perdu le goût de l’eau
Et moi celui de la conquête

Mais mon amour
Mon doux, mon tendre, mon merveilleux amour
De l’aube claire jusqu’à la fin du jour
Je t’aime encore, tu sais, je t’aime

Moi, je sais tous tes sortilèges
Tu sais tous mes envoûtements
Tu m’as gardé de pièges en pièges
Je t’ai perdue de temps en temps
Bien sûr tu pris quelques amants
Il fallait bien passer le temps
Il faut bien que le corps exulte
Finalement, finalement
Il nous fallut bien du talent
Pour être vieux sans être adultes

Oh, mon amour
Mon doux, mon tendre, mon merveilleux amour
De l’aube claire jusqu’à la fin du jour
Je t’aime encore, tu sais, je t’aime

Et plus le temps nous fait cortège
Et plus le temps nous fait tourment
Mais n’est-ce pas le pire piège
Que vivre en paix pour des amants
Bien sûr tu pleures un peu moins tôt
Je me déchire un peu plus tard
Nous protégeons moins nos mystères
On laisse moins faire le hasard
On se méfie du fil de l’eau
Mais c’est toujours la tendre guerre

Oh, mon amour…
Mon doux, mon tendre, mon merveilleux amour
De l’aube claire jusqu’à la fin du jour
Je t’aime encore, tu sais, je t’aime.

.

.

Liefde van later

 

Als liefde zoveel jaar kan duren,

dan moet het echt wel liefde zijn,

ondanks de vele kille uren,

de domme fouten en de pijn.

Heel deze kamer om ons heen,

waar ons bed steeds heeft gestaan,

draagt sporen van een fel verleden,

die wilde hartstocht lijkt nu heen,

die zoete razernij vergaan,

de wapens waar we toen mee streden.

 

Ik hou van jou,

met heel mijn hart en ziel

hou ik van jou.

Langs de zon en maan

tot aan het ochtendblauw,

ik hou nog steeds van jou.

 

Jij kent nu al mijn slimme streken,

ik ken allang jouw heksenspel.

Ik hoef niet meer om jou te smeken,

jij kent mijn zwakke plaatsen wel.

Soms liet ik jou te lang alleen,

misschien was wat je deed verkeerd,

maar ik had ook wel eens vriendinnen.

We waren jong en niet van steen

en zo hebben we dan toch geleerd:

je kunt toch altijd opnieuw beginnen.

 

Ik hou van jou,

met heel mijn hart en ziel

hou ik van jou.

Langs de zon en maan

tot aan het ochtendblauw,

ik hou nog steeds van jou.

 

We hebben zoveel jaar gestreden

tegen elkaar en met elkaar.

Maar rustig leven en tevreden

is voor de liefde een gevaar.

Jij huilt allang niet meer zo snel,

ik laat me niet zo vlug meer gaan,

we houden onze woorden binnen.

Maar al beheersen we het spel

een ding blijft toch altijd bestaan:

de zoete oorlog van het minnen.

 

Ik hou van jou,

met heel mijn hart en ziel

hou ik van jou.

Langs de zon en maan

tot aan het ochtendblauw,

ik hou nog steeds van jou.

 

Ik hou nog steeds van jou,

voorgoed van jou.

.

.

Met dank aan poezieaanhuis.nl en Youtube.com

 

 

Tout est oeufs

Marcel Broodthaers

.

Soms kan een post op dit blog uitmonden in een nieuwe post. Zo kreeg ik naar aanleiding van mijn post over het ei in twee delen (15 april) een mail van Frans Roesink. In deze mail deelt Frans zijn liefde voor de dichter Marcel Broodthaers met mij.

Marcel Broodthaers is een in 1924 geboren dichter, filmer, journalist en plastisch kunstenaar. Van 26 mei tot 26 juni 1966 had Marcel een tentoonstelling in de Wide White Space Gallery in Antwerpen onder de titel ‘Moules Oeufs Frites Pots Charbon’.

In het begeleidende boekje staat het volgende gedicht.

.

Tout est œufs. Le monde est œuf. Le monde est né du grand jaune, le soleil. Notre mère, la lune, est écailleuse. En écailles d’œuf pilées, la lune. Poussières d’œuf, les étoiles. Tout, œufs morts et perdus. En dépit des gardes, ce monde-soliel, cette lune, étoiles de trains entiers. Vides. D’œufs vides.

.

Of in de Nederlandse vertaling van Greta Joris:

.

Alles is ei. De wereld is ei. De wereld is geboren uit het grote eigeel, de zon. Onze moeder, de maan, is schilferig. Een en al gestampte eierschilfers, de maan. Eierstof, de sterren. Alles, dode en verloren eieren. Iedere hoede ten spijt, deze zon-wereld, deze maan, dichte sterrendrommen. Leeg. Lege eieren.

.

Nog maar een van E.E.

E.E. Cummings

.

Al eerder heb ik hier gedichten van E.E. Cummings geplaatst. In het Engels en de laatste paar keer met een Nederlandse vertaling van Lepus. Vanmorgen moest ik weer aan een gedicht van hem denken (I carry yourt heart with me)  en dus vandaag nog maar weer eens een gedicht van hem geplaatst. Opnieuw met de Nederlandse vertaling erbij.

Dit keer The hours rise up.

.

the hours rise up

 .

the hours rise up putting off stars and it is

dawn

into the street of the sky light walks scattering poems

 .

on earth a candle is

extinguished     the city

wakes

with a song upon her

mouth having death in her eyes

 .

and it is dawn

the world

goes forth to murder dreams….

 .

i see in the street where strong

men are digging bread

and i see the brutal faces of

people contented hideous hopeless cruel happy

 .

and it is day,

 .

in the mirror

i see a frail

man

dreaming

dreams

dreams in the mirror

 .

and it

is dusk    on earth

 .

a candle is lighted

and it is dark.

the people are in their houses

the frail man is in his bed

the city

 .

sleeps with death upon her mouth having a song in her eyes

the hours descend,

putting on stars….

 .

in the street of the sky night walks scattering poems

 

Uit: Tulips and Chimneys (1923)

..

de uren rijzen

 .

de uren rijzen sterren afvoerend en het is

dageraad

in de straat van de hemel loopt het licht gedichten verstrooiend

 .

op de aarde wordt een kaars

gedoofd     de stad

ontwaakt

met een lied op haar

lippen en dood in haar ogen

 .

en het is dageraad

de wereld

gaat door dromen te vermoorden….

 .

ik zie in de straat waar sterke

mannen delven naar brood

en ik zie de harde gezichten van

mensen voldaan afzichtelijk hopeloos wreed gelukkig

 .

en het is dag,

 .

in de spiegel

zie ik een zwakke

man

dromen

dromend

dromen in de spiegel

 .

en het

schemert   op aarde

 .

wordt een kaars aangestoken

en het is donker.

de mensen zijn in hun huizen

de zwakke man ligt in zijn bed

de stad

 .

slaapt met de dood op haar lippen en een lied in haar ogen

de uren dalen neer,

sterren opvoerend….

 .

in de straat van de hemel loopt de nacht gedichten verstrooiend

.

Meer op: http://users.telenet.be/gaston.d.haese/cummings.html#Gedicht4

.

Gedicht van Gert Vlok Nel

Grasui

Op zondag 9 september organiseerde de werkgroep Weekend van de Cultuur in Maassluis een Picknick in het Park.. Stichting Ongehoord! verzorgde die middag het dichterspodium.

Op dit dichterspodium stonden onder andere Rob Dijkstra en Jan van der Lans ofwel Grasui.

Grasui draagt gedichten voor van Zuid Afrikaanse dichters met de Nederlandse vertalingen van deze gedichten.

Een van de dichters waarvan zij gedichten voordroegen was Gert Vlok Nel, een tot dan toe voor mij onbekende dichter.

Ik was echter zo onder de indruk van hetgeen zij voordroegen dat ik Rob gevraagd heb een speciaal gedicht (dat ik bijzonder mooi vond) aan mij toe te sturen om te publiceren op dit weblog. Het betreft hier het gedicht ‘nee nee nie dit nie. nie noodwendig dit nie’ of zoals het in de Nederlandse vertaling heet ‘Nee nee dat niet, dat niet noodzakelijk’. De vertaling is van Robert Dorsman en komt uit de bundel ‘Het is onnatuurlijk om te leven’.

.

nee nee dat niet, dat niet noodzakelijk

 .

op zijn veertiende zei zijn vader tegen hem

schoffel dat stuk grond in de voortuin.

waarom? boontjes, erwtjes of zo, iets wat groeien wil.

bloemen groeien toch ook? of kan je bloemen niet eten?

van bloemen kan je dat nooit werkelijk weten.

wát niet weten? of ze giftig zijn of niet? is het dat dan niet?

nee nee dat niet, dát niet noodzakelijk.

 .

dertig was hij op de dag dat hij als laatste de kerk uitkwam.

met een vaag besef en evenveel vermoedens als de confetti.

wat nu? vroeg zijn vrouw, waarom staan je ogen zo somber.

is mijn jurk soms niet wit genoeg? en ze lachte de vraag de menigte in.

over mensen kom je nooit echt iets te weten.

wát niet? of ze groeien-of-nut-hebben-of-goed-zijn?

nee nee dat niet, dát niet noodzakelijk

.