Tussen hond en wolf

Klaas Jager

.

Wie is iemand? Wat is identiteit? Iemand is iedereen en tegelijkertijd niemand. Deze kafkaëske zinnen staan achterop de bundel ‘Tussen hond en wolf’ van Klaas Jager uit 2016. Dit thema is een metafoor van de opengebroken wereldgrenzen op dit moment en de op drift geslagen mens, die zich vastklampt aan oude waarden en ondertussen wanhopig zoekt naar nieuwe. Ik denk dat dit voor iedereen herkenbaar is, zeker in de onzekere tijd waarin we nu leven.

Dit gegeven wordt extra benadrukt doordat Jager in deze bundel, ten opzichte van zijn derde bundel (‘Tussen hond en wolf ‘ is zijn 4e) de ‘ik’helemaal laat verdwijnen. Was in ‘De wereld heeft geen overkant’ uit 2008 nog sprake van een ‘ik’ die al meer en meer plaats moest maken voor het onpersoonlijke ‘iemand’ in deze bundel speelt ‘iemand’ en daardoor misschien juist ‘niemand’ de hoofdrol.

Zo ook in het gedicht ‘Iemand zou wel graag willen’ uit het eerste hoofdstuk ‘Iemand” (het blad is onbeschreven).

.

Iemand zou wel graag willen

.

Iemand zou wel graag willen,

het nogmaals samen brengen,

nog eenmaal helemaal terug

.

hoopvol wachten voor de brug,

geen weet van de overkant, het

moment waarop de twijfel stolt

.

als bloed zodra het vrijkomt,

de triomf van het tijdstip, dat

niet door toekomst is begrensd

.

dan herdenkt iemand zijn leven,

de eenmalige binding die er was,

de aarde die zijn lichaam droeg,

.

de kuil waarop het huis verrees,

de hand die vastgreep en losliet,

het moederhart dat het bestierf,

.

toen het kind alleen verder liep.

.

Poëzie in paren

Paring Poetry

.

Op de blog van Brynn Allison http://www.theliterarymaven.com kwam ik een voorbeeld tegen van het werken met en het ontdekken van poëzie: Pairing Poetry, of poëzie in paren. Wat is pairing poetry precies? Kijk of je gedichten kunt vinden die qua concept, thema of structuur op elkaar lijken en zet deze bij elkaar. Dit is een mooie manier om met poëzie bezig te zijn in bijvoorbeeld een poëzieles. Brynn geeft op haar blog 10 gepaarde gedichten.

Een mooi voorbeeld is het paar met gedichten van Emily Dickinson en Paul Laurence Dunbar.  Beide gedichten maken gebruik van een metafoor om een idee uit te werken. Dunbar maakt in ‘Sympathy’ gebruik van een gekooide vogel om de toestand van een slaaf uit te drukken terwijl Dickinson in ‘Hope, is the thing with feathers’ juist een vogel gebruikt om aan te tonen hoe je kunt volharden in hoop. In die zin staan de vogels eigenlijk voor hetzelfde maar gebruiken de dichters de vogel in twee verschillende uitgangspunten (Onvrijheid versus vrijheid). Oordeel zelf.

Mocht je zelf ook een gedichten in paren kennen dan hoor ik dat graag!

.

“Hope” is the thing with feathers

.

“Hope” is the thing with feathers –

That perches in the soul –

And sings the tune without the words –

And never stops – at all –

And sweetest – in the Gale – is heard –

And sore must be the storm –

That could abash the little Bird

That kept so many warm –

I’ve heard it in the chillest land –

And on the strangest Sea –

Yet – never – in Extremity,

It asked a crumb – of me.

.

.

Sympathy

.

I know what the caged bird feels, alas!

    When the sun is bright on the upland slopes;

When the wind stirs soft through the springing grass,

And the river flows like a stream of glass;

    When the first bird sings and the first bud opes,

And the faint perfume from its chalice steals—

I know what the caged bird feels!

I know why the caged bird beats his wing

    Till its blood is red on the cruel bars;

For he must fly back to his perch and cling

When he fain would be on the bough a-swing;

    And a pain still throbs in the old, old scars

And they pulse again with a keener sting—

I know why he beats his wing!

I know why the caged bird sings, ah me,

    When his wing is bruised and his bosom sore,—

When he beats his bars and he would be free;

It is not a carol of joy or glee,

    But a prayer that he sends from his heart’s deep core,

But a plea, that upward to Heaven he flings—

I know why the caged bird sings!

.

Meer lezen over pairing poetry? Kijk hier: https://www.edutopia.org/article/poetry-across-curriculum-brett-vogelsinger#comment-283596

Boris Pasternak

Russische poëzie

.

Boris Pasternak (1890 – 1960) was de zoon van een gewaardeerd kunstschilder Leonid Pasternak en de pianiste Rosa Kaufman. Hij groeide op in een kosmopolitisch en intellectueel milieu: tot regelmatige bezoekers van de familie behoorden onder anderen de componisten Sergej Rachmaninov en Alexander Scriabin, de dichter Rainer Maria Rilke en schrijver Leo Tolstoj. Boris studeerde muziek en filosofie en hij publiceerde gedichten van zijn 22ste. Later zei hij over dit werk dat het onrijp was. Hij werd wereldberoemd met zijn roman Dokter Zjivago. Onder meer door dit werk ontving hij in 1958 de Nobelprijs voor de literatuur.

Bij deze roman behoren een 25tal gedichten. Mede hierdoor wordt hij gezien als één van de grootste dichters van het post-revolutionaire Rusland. Pasternaks poëzie wordt gekenmerkt door een intens meebeleven met het gevoel van het onderwerp. Het gaat om de emoties, de extase van gevoelens. Zijn gedichten kenmerken zich door een hoge muzikaliteit. Kern van zijn poëzie is de metafoor die berust op een vluchtige associatie. Zeker in zijn beginperiode zijn de gedichten niet altijd even toegankelijk.

 

De hof Gethsemane

 

De sterren flonkerden wat onbekommerd

Maar er viel licht toch waar de bocht begon.

De weg lag om d’ Olijfberg heen gekronkeld

En daar beneden stroomde de Kedron.

 

De kleine weide stokte halverwege

En ging vervolgens in de Melkweg op.

De zilveren olijven liepen tegen  .

De hemel met zijn stergewemel op.

 

Aan ’t einde bij een hof liet Hij hen achter

En zei dat Hij weer bij hen komen zou.

‘Blijf waken bij de muur,’ zei Hij, ‘en wacht er

Mijn ziel is diep bedroefd, tot stervens toe.’

 

En zonder weerstand deed Hij afstand van de

Almachtigheid en wonderdadigheid,

Als waren ’t dingen die Hij eenmaal leende.

Hij was nu even sterfelijk als wij.

 

De nachtelijke verte leek een oord van

Vernietiging en van het niet-bestaan.

De wereld was volkomen uitgestorven

En leven was slechts mooglijk in die tuin.

 

Terwijl Hij in de zwarte diepten staarde,

Zij waren leeg, geen eind en geen begin

Bloeddroppels zwetend, bad Hij aan Zijn Vader:

Neem deze drinkbeker van mij vandaan!

 

Hij bad en zie, zijn moeheid was te dragen,

Hij liep weer naar de schuur en zag terstond

Dat Zijn discipelen te slapen lagen,

Vlak langs de weg, in ’t priemgras op de grond.

 

Hij zei: ‘De Heer heeft jullie uitverkoren

Voor deze tijd, maar jullie slapen maar…

De Zoon des Mensen is de dood beschoren,

Hij geeft zichzelve over aan ’t gevaar.’

 

Direct daarop verschenen de verraders,

Met fakkels en met zwaarden toegerust.

Het waren slaven, vergezeld van Judas,

Met op zijn lippen de verraderskus.

 

De enige die weerstand bood was Petrus:

Hij sloeg het oor van een der slaven af.

‘Een twist wordt nooit door ’t zwaard beslecht,’ zei Jezus,

‘Dus steek dat zwaard weer in de schede weg.

 

Kan God de Vader mij geen eng’len zenden,

Zijn legioenen om mij bij te staan?

Dan zouden, zonder mij een haar te krenken,

Mijn vijanden weer spoorloos verder gaan.

 

Maar ’t levensboek is aan de bladzij toe

Die ’t liefste is van alle heiligdommen.

Al het geschrevene tot heden moet

Nu in vervulling gaan. Het zij zo. Amen.

 

De loop der eeuwen lijkt op een parabel

En kan in brand geraken, onderweg.

In naam van haar verschrikkelijke luister

Daal ik vrijwillig af in ’t smart’lijk graf.

 

En op de derde dag zal ik herrijzen.

Dan drijven eeuwen, als een karavaan

Van barges, zoals vlotten verder drijven,

Te mijnen oordeel uit het duister aan.’

.

Boris Pasternak in 1934 tijdens het eerste congres van Sovjet schrijvers

Met dank aan ‘Spiegel van de Russische poëzie’ en Wikipedia