Site-archief
Horizontale zaken
Dichter van de maand
.
Ondanks dat dichter van de maand november E.E. Cummings (1894 – 1962) een grote schare fans kent in het Nederlands taalgebied, is zijn werk slechts zeer beperkt vertaald in het Nederlands. Ik schreef al eerder over vertalingen van zijn gedichten door Lepus op internet. Maar ook Jo Stevens en Luc Wenseleers vertaalden 11 gedichten voor de bloemlezing ‘Adam en Eva en de stad. Amerikaanse poëzie van de 20e eeuw’ uit 1966. In 1982 publiceerde Peter Verstegen Het driehoekig waarom , een tweetalige editie met 40 gedichten, waarna hij in 1996 opnieuw (dit keer 17 liefdesgedichten) vertaalde onder de titel ‘Jouw ogen hebben hun stilte’. En in 2019 werd opnieuw onder een vertaling gepubliceerd door vertaler Willy Spillebeen (1932) getiteld ‘Horizontale zaken’ bij uitgeverij P. De bundel heeft als ondertitel ‘69 gedichten over liefde, onliefde en lust & Belgium’. Het aantal gedichten verwijst vanzelfsprekend naar het erotische element in het werk van E.E. Cummings.
Het ‘& Belgium’ lijkt wat willekeurig gekozen in de ondertitel (E.E. Cummings heeft dat vast nergens zo geschreven of bedoeld. Eric van Loo geeft op de site van Meander een uitleg hierover:
“De toevoeging & Belgium zinspeelt op de tweede bundel van cummings, getiteld & (1925). Een ampersand als titel van een bundel, over eigenzinnig gesproken. Spillebeen geeft aan ‘Belgium’ meer als curiosum te hebben opgenomen, en minder vanwege de kwaliteit. Het is natuurlijk ook een knipoog van een Vlaming naar het feit dat deze Amerikaanse dichter middenin de Eerste Wereldoorlog –nog voordat hij naar Europa vertrok als vrijwillige ambulancier– een gedicht aan het door de oorlog zwaar getroffen België wijdde.”
Uit de bundel ‘Horizontale zaken’ het onderstaande gedicht (oorspronkelijk en in vertaling) dat oorspronkelijk verscheen in ‘Poetry, a magazine of verse’ uit 1939. Een mooie analyse van dit gedicht staat op de website van bulbapp
.
liefde is dikkerder dan vergeten
dunnerder dan blijven weten
zeldzamer dan een golf nat is
talrijker dan wat niet je dat is
zij is het meest dwaas en manig
en minder zal ze onzijn
dan de hele zee die danig
dieper dan de zee kan zijn
liefde is minder altijd dan winnen
minder nooit dan ze levend is
minder groter dan het minst beginnen
minder kleiner dan vergiffenis
zij is het meest gezond en zonnig
en meer kan zij niet sterven
dan de hele hemel die alleen nog
hoger is dan de hemel zelve
.
love is more thicker than forget
more thinner than recall
more seldom than a wave is wet
more frequent than to fail
it is most mad and moonly
and less it shall unbe
than all the sea which only
is deeper than the sea
love is less always than to win
less never than alive
less bigger than the least begin
less littler than forgive
it is most sane and sunly
and more it cannot die
than all the sky which only
is higher than the sky
.
Cummings
In het Nederlands
.
De regelmatige lezer van dit blog weet dat ik een groot zwak heb voor de poëzie van de Amerikaanse dichter E.E. Cummings ( 1894 – 1962). In het verleden plaatste ik al een paar keer gedichten van hem vertaald in het Nederlands door de Vlaming Lepus. Dit keer een gedicht van zijn hand vertaald door Gert Jan de Vries.
.
Lente is net een misschien hand die
(voorzichtig uit
het Niets opduikend) een etalage
inricht waar men in kijkt (terwijl
men staart
daar iets vreemds voorzichtig
inricht en verplaatst en
hier iets bekends) en
.
alles voorzichtig verandert
.
lente is net een misschien
Hand in een etalage
(voorzichtig Nieuwe en
Oude dingen verzettend, terwijl
men voorzichtig staart
een misschien beetje
bloemen hier verplaatst
een duim lucht daar) en
.
zonder iets te breken.
.
Tekening door Nathan Gelgud, 2014
Vuur en ijs
Robert Frost
.
De Amerikaans dichter en toneelschrijver Robert Lee Frost (1874 – 1963) stierf toen ik 9 dagen oud was. Ondanks dat dit alweer ruim een halve eeuw geleden is worden zijn gedichten nog steeds gelezen en gewaardeerd. Zijn bekendste gedicht is waarschijnlijk ‘The road not taken’ (dit gedicht kun je lezen in mijn bericht van 3 juli 2012). Zijn inspiratie haalde hij vooral uit de natuur, het weer en het landschap van New England, de streek waar hij woonde. In eenvoudig opgebouwde gedichten onderzoekt hij complexe maatschappelijke en filosofische thema’s. Frost ontving vier Pulitzer-prijzen voor Poëzie.
De Vlaamse Lepus heeft gedichten van Frost vertaald in het Nederlands (zoals hij ook vertalingen maakte van gedichten van E.E. Cummings, ook hier op dit blog te lezen). Het gedicht ‘Fire and Ice’ wil ik vandaag met jullie delen in het Engels en in de vertaling van Lepus.
.
Fire and Ice
Men zegt ook in ijs.
Naar wat ik van begeerte proefde
Ga ik akkoord met hen die kiezen voor vuur.
Als ik echter tweemaal moet vergaan,
Dan is vernietiging met ijs ook prachtig,
Want haat is machtig
En ik meen te weten
Dat het zou volstaan.
Tijd voor E.E. Cummings
Anyone lived in a pretty how town
.
Gewoon omdat ik er zin in heb vandaag een gedicht van een van mijn literaire helden E.E. Cummings. En dan ook nog een gedicht met een mooie vertaling van Lepus. Het gedicht ‘Anyone lived in a pretty how town’ (uit ‘100 selected poems’, 1940)of zoals het in vertaling heet ‘Iemand woonde in een nette doorsnee stad’ aangevuld met een mooi audiofragment van het gedicht voorgedragen door de dichter zelf.
.
Anyone lived in a pretty how town
anyone lived in a pretty how town
(with up so floating many bells down)
spring summer autumn winter
he sang his didn’t he danced his did
.
Women and men(both little and small)
cared for anyone not at all
they sowed their isn’t they reaped their same
sun moon stars rain
children guessed(but only a few
and down they forgot as up they grew
autumn winter spring summer)
that noone loved him more by more
.
when by now and tree by leaf
she laughed his joy she cried his grief
bird by snow and stir by still
anyone’s any was all to her
.
someones married their everyones
laughed their cryings and did their dance
(sleep wake hope and then)they
said their nevers they slept their dream
.
stars rain sun moon
(and only the snow can begin to explain
how children are apt to forget to remember
with up so floating many bells down)
.
one day anyone died i guess
(and noone stooped to kiss his face)
busy folk buried them side
by side little by little and was
.
by was all by all and deep by deep
and more by more they dream their sleep
noone and anyone earth by april
wish by spirit and if by yes.
.
Women and men(both dong and ding)
summer autumn winter spring
reaped their sowing and went their came
sun moon stars rain
.
.
Iemand woonde in een nette doorsnee stad
iemand woonde in een nette doorsneestad
(met hoog van de toren veel loos geblaas)
lente zomer herfst winter
hij zong zijn gedaas en danste zich dwaas
.
Vrouwen en mannen(beide klein en slank)
gaven om iemand maar stank voor dank
ze zaaiden hun leegte hun oogst viel tegen
zon maan sterren regen
.
kinderen raadden(maar slechts een paar
en het besef dat vervloog almaar
herfst winter lente zomer)
want hun liefde voor hem gaat over
.
ooit naast nu en boom naast blad
zij lachte zijn vreugd zij weende zijn smart
vogels bij sneeuw en rust bij misbaar
iemands zomaar was alles voor haar
.
sommigen trouwden met de eerste de beste
lachten tranen en dansten ten langen leste
(slaap waak hoop en dan)zij
zeiden niemendal en versliepen hun droom
.
sterren regen zon maan
(en alleen de sneeuw kan wellicht weten
hoe kinderen soms dingen vergeten
met geraas en gedaas en veel geblaas)
.
op een dag ging iemand zomaar dood
(en niemand die hem een afscheidskus bood)
werklui begroeven hen zij aan zij
nietig naast nietig en voorbij naast voorbij
.
al bij al en diep na diep
en meer na meer verdromen zij hun slaap
niemand en iemand aarde met april
wens naast geest en als naast ik wil
.
Vrouwen en mannen(hun yin en yang)
zomer herfst winter lente
oogstten wat zij zaaiden en kwamen zich tegen
zon maan sterren regen
.
Zij hebben mij gekweld
Heinrich Heine
.
De Duitse dichter van Joodse afkomst Christian Johann Heinrich Heine (geboren Harry Heine, ik verzin dit niet) leefde van 1797 tot 1856 en behoorde tot de Romantische dichters. Heine schreef veel ironische en spitsvondige gedichten (waarbij hij zelfs soms met Karl Marx samenwerkte) die nog steeds gelezen en gewaardeerd worden.
Zijn bekendste werk is ‘Das Buch der Lieder’ waarin onder andere de gedichten ‘Die Lorelei’ en onderstaand gedicht ‘Sie haben mich gequälet’. Van Heine is de uitspraak “Waar men boeken verbrandt, verbrandt men uiteindelijk ook mensen” wat als een profetische uitspraak mag gelden gezien wat er onder de heerschap van Hitler gebeurde.
Omdat Heine van Joodse komaf was en als progressief vrijdenker te boek stond was hij in het Derde Rijk taboe. Zijn gedicht over de Lorelei was echter zo populair onder de Duitsers dat het gedicht in lied- en dichtboeken gewoon vermeld bleef maar dan met de toevoeging Dichter onbekend.
Hieronder het gedicht ‘Sie haben mich gequälet’ in het Duits en in een vertaling van Lepus.
.
Sie haben mich gequälet
Sie haben mich gequälet,
Geërgert blau und blaß,
Die Einen mit ihrer Liebe,
Die Abdern mit ihrem Haß.
Sie haben das Brod mir vergiftet,
Sie gossen mir Gift in’s Glas,
Die Einen mit ihrer Liebe,
Die Andern mit ihrem Haß.
Doch sie, die mich am meisten
Gequält, geärgert, betrübt,
Die hat mich nie gehasset,
Und hat mich nie geliebt.
.
Zij hebben mij gekweld
Zij hebben mij gekweld,
Geërgerd tot overmaat,
De enen met hun liefde,
De anderen met hun haat.
Zij hebben mijn brood vergiftigd,
Zij vulden mijn glas met smaad,
De enen met hun liefde,
De anderen met hun haat.
Maar hij die mij tot overmaat
Heeft gekweld, geërgerd, gegriefd,
Die heeft mij nooit gehaat
En heeft mij nooit geliefd.
.
Met dank aan Wikipedia en aan http://users.telenet.be/gaston.d.haese/heine.html
E.E. Cummings
The boys I mean are not refined
.
Voor de laatste keer dit jaar een gedicht van E.E. Cummings met de Nederlandse vertaling van Lepus, het prachtige ‘The boys I mean are not refined’.
.
the boys i mean are not refined
.
the boys i mean are not refined
they go with girls who buck and bite
they do not give a fuck for luck
they hump them thirteen times a night
.
one hangs a hat upon her tit
one carves a cross on her behind
they do not give a shit for wit
the boys i mean are not refined
.
they come with girls who bite and buck
who cannot read and cannot write
who laugh like they would fall apart
and masturbate with dynamite
.
the boys i mean are not refined
they cannot chat of that and this
they do not give a fart for art
they kill like you would take a piss
.
they speak whatever’s on their mind
they do whatever’s in their pants
the boys i mean are not refined
they shake the mountains when they dance
.
.
de jongens die ik bedoel zijn onbehouwen
.
de jongens die ik bedoel zijn onbehouwen
zij gaan met meisjes die krabben en bijten
zij weten dat geluk niet op hen wacht
zij bekruipen ze dertien keer per nacht
.
een hangt een hoed aan haar tiet
een krast een kruis op haar kont
want rede of respect dat hebben zij niet
de jongens die ik bedoel zijn onbehouwen
.
zij komen met meisjes die krabben en bijten
die ongeletterd zijn en zich vergooien
die lachen tot ze dubbel plooien
en masturberen met dynamiet
.
de jongens die ik bedoel zijn onbehouwen
zij kunnen niet praten over cultuur
zij geven geen reet om literatuur
zij moorden zoals je een scheet zou laten
.
zij hebben het hart op de tong
zij volgen slaafs hun stijve pik
de jongens die ik bedoel zijn onbehouwen
zij doen de bergen beven als zij dansen
.
Nog maar een van E.E.
E.E. Cummings
.
Al eerder heb ik hier gedichten van E.E. Cummings geplaatst. In het Engels en de laatste paar keer met een Nederlandse vertaling van Lepus. Vanmorgen moest ik weer aan een gedicht van hem denken (I carry yourt heart with me) en dus vandaag nog maar weer eens een gedicht van hem geplaatst. Opnieuw met de Nederlandse vertaling erbij.
Dit keer The hours rise up.
.
the hours rise up
.
the hours rise up putting off stars and it is
dawn
into the street of the sky light walks scattering poems
.
on earth a candle is
extinguished the city
wakes
with a song upon her
mouth having death in her eyes
.
and it is dawn
the world
goes forth to murder dreams….
.
i see in the street where strong
men are digging bread
and i see the brutal faces of
people contented hideous hopeless cruel happy
.
and it is day,
.
in the mirror
i see a frail
man
dreaming
dreams
dreams in the mirror
.
and it
is dusk on earth
.
a candle is lighted
and it is dark.
the people are in their houses
the frail man is in his bed
the city
.
sleeps with death upon her mouth having a song in her eyes
the hours descend,
putting on stars….
.
in the street of the sky night walks scattering poems
Uit: Tulips and Chimneys (1923)
..
de uren rijzen
.
de uren rijzen sterren afvoerend en het is
dageraad
in de straat van de hemel loopt het licht gedichten verstrooiend
.
op de aarde wordt een kaars
gedoofd de stad
ontwaakt
met een lied op haar
lippen en dood in haar ogen
.
en het is dageraad
de wereld
gaat door dromen te vermoorden….
.
ik zie in de straat waar sterke
mannen delven naar brood
en ik zie de harde gezichten van
mensen voldaan afzichtelijk hopeloos wreed gelukkig
.
en het is dag,
.
in de spiegel
zie ik een zwakke
man
dromen
dromend
dromen in de spiegel
.
en het
schemert op aarde
.
wordt een kaars aangestoken
en het is donker.
de mensen zijn in hun huizen
de zwakke man ligt in zijn bed
de stad
.
slaapt met de dood op haar lippen en een lied in haar ogen
de uren dalen neer,
sterren opvoerend….
.
in de straat van de hemel loopt de nacht gedichten verstrooiend
.
Meer op: http://users.telenet.be/gaston.d.haese/cummings.html#Gedicht4
.
E.E.Cummings in het Engels en Nederlands
If / Als
.
Al eerder plaatste ik een gedicht van, de door mij zeer bewonderde dichter, E.E. Cummings dat door Lepus is vertaald naar het Nederlands. Omdat de gedichten van E.E. zo bijzonder zijn en de vertalingen zo prachtig nog maar eens eentje.
.
If
.
If freckles were lovely, and day was night,
And measles were nice and a lie wasn’t a lie,
Life would be delight,–
But things couldn’t go right
For in such a bad plight
I wouldn’t be I.
.
If earth was heaven and now was hence,
And past was present, and false was true,
There might be some sense,
But I’d be in suspense,
For on such a pretense
You wouldn’t be you
.
If fear was plucky, and globes were square,
And dirt was cleany, and tears were glee
Things would seem fair,–
Yet they’d all despair,
For if there was there
We wouldn’t be we.
.
.
Als
.
Als sproetjes lieftallig zijn, en dag nacht is,
En mazelen mooi zijn en een leugen geen leugen is,
Dan zou ’t leven heerlijk zijn,–
Maar de dingen zouden niet kloppen
Want in zo’n droeve staat
Zou ik geen ik zijn.
.
Als de aarde hemel is, en nu toen is,
En verleden heden is, en vals waar is,
Dan klopt dit in zekere zin,
Al zou ik in twijfel zijn,
Want met zo’n voorwendsels
Zou jij niet jij zijn.
.
Als angst moedig is, en globes vierkant zijn,
En vuil proper is, en tranen vrolijk zijn
Dan zou alles fraai lijken,–
Toch zou iedereen vertwijfeld zijn,
Want als hier daar zou zijn
Dan zouden wij geen wij zijn.
.
Met dank aan: http://users.telenet.be/gaston.d.haese/cummings.html#Gedicht4
.
Mag ik voelen zij hij
E.E. Cummings vertaald door Lepus
.
Al eerder plaatste ik een gedicht van een E.E. Cummings dat was vertaald door Lepus.
Omdat ze zo bijzonder zijn, ook in het Nederlands hier nog een gedicht van E.E. met als titel ‘Mag ik voelen zij hij’ (May I feel said he) uit de bundel No Thanks uit 1935.
.
mag ik voelen zei hij
.
mag ik voelen zei hij
(‘k zal gillen zei zij
één keer maar zei hij)
’t is leuk zei zij
.
mag ik strelen zei hij
hoeveel zei zij
heel veel zei hij)
waarom niet zei zij
.
(kom op zei hij
niet te ver zei zij
wat is te ver zei hij
waar je bent zei zij)
,
mag ik blijven zei hij
(hoe bedoel je zei zij
zoals dit zei hij
als jij kust zei zij
,
mag ik doorgaan zei hij
als het liefde is zei zij)
als je lust hebt zei hij
(je bent te driest zei zij
,
dat is ’t leven zei hij
maar jouw vrouw zei zij
nou zei hij)
auw zei zij
,
(lekker zei hij
niet stoppen zei zij
o nee zei hij)
nu traag zei zij
,
(kkklaar? zei hij
mmm zei zij)
jij bent zalig! zei hij
(jij bent Van Mij zei zij)
.
Vertaald door Lepus met dank aan http://users.telenet.be/gaston.d.haese/cummings_nl.html
.
E.E. Cummings
Iedereen die dit blog regelmatig leest weet dat ik een groot bewonderaar ben van de gedichten van E. E. Cummings. Op internet kwam ik de vertaling tegen van één van zijn mooiste liefdesgedichten ‘I carry your heart with me’ en die wil ik niemand onthouden.
ik draag jouw hart met mij
. ik draag jouw hart met mij(ik draag het in mijn hart)ik heb het altijd bij(overal ga jij met mij mee, mijn lief; en wat er ook gebeurt door mij alleen komt door jou, mijn liefste) . ik vrees geen noodlot(want jij bent mijn lot, mijn zoet)ik wil geen wereld(want schoonheid jij bent mijn ware wereld) en jij bent het om het even wat een maan altijd betekende en om het even wat een zon ook altijd zal zingen ben jij .. hier is het grootste geheim dat niemand kent (hier is de wortel van de wortel en de kiem van de kiem en de hemel van de hemel van een levensboom; die hoger groeit dan de ziel kan hopen of de geest kan bevatten) en dit is het wonder dat de sterren in hun baan houdt . ik draag jouw hart(ik draag het in mijn hart) Vertaald door Lepus
ZICHTBAAR ALLEEN 