Vuurgedicht en meer

Villa Empain

.

Afgelopen weekend was ik in Brussel in de Villa Empain van de Boghossian Foundation. In 2010 opende de Boghossianstichting een residentie voor gastkunstenaars in deze Art Deco villa, dat al snel uitgroeide tot een belangrijk onderdeel van haar project. Door kunstenaars van alle achtergronden uit te nodigen om in de Villa Empain te verblijven, biedt de Boghossianstichting een serene context voor kunstenaars uit oost en west, om hun zich te ontwikkelen, terwijl ze zich laten inspireren door een dynamische culturele omgeving.

Naast de prachtige villa (die zeer de moeite waard is om te bekijken) was er ook de tentoonstelling Ekphrasis – het schrift in de kunst. Het beeld en het schrift zijn nauw aan elkaar verwant, complementair, en in zekere mate zelfs onderling verwisselbaar. Ekphrasis – Het schrift in de kunst presenteert werken en teksten van een veertigtal vooraanstaande kunstenaars die sinds de jaren zestig het schrift als middel om het beeld te vervangen of te beschrijven geëxperimenteerd hebben.

Er bestaat een grote traditie van kunstenaars die zich zowel met beeldende kunst als met literatuur, poëzie of politiek bezighouden en voor wie taal een wezenlijk onderdeel van hun oeuvre vormt. De tentoonstelling verkent via hedendaagse kunstenaars de verschillende obstakels en voorliefdes voor het gebruik van taal in kunst.

Omdat ik bijzonder geïnteresseerd in alles wat ik de rafelranden van de poëzie noem, was ik blij verrast door deze tentoonstelling. Zo hing er werk van Shirin Neshat waarover ik in 2013 al schreef https://woutervanheiningen.wordpress.com/2013/06/24/poetische-kunst-of-kunstzinnige-poezie/. Maar ook van andere kunstenaars als Lieven De Boeck  met het werk ‘Yellow story’, Jean Boghossian met twee werken zonder titel waarin hij met vuur poëzie heeft gemaakt en Christian Dotremont met het werk ‘Logogrammen: Hendes haar…’.

.

Lieven De Boeck

Jean Boghossian

Christian Dotremont

Voordrachten

In september / oktober

.

Zaterdag 28 september

De komende weken ben ik weer te zien maar vooral te horen op twee charmante poëziefestivals. Allereerst op zaterdag 28 september bij ‘Dichter bij de Trucker’ in Pijnacker als onderdeel van het jaarlijkse evenement De Verbeelding aldaar. Ik zal daar samen te zien en horen zijn met Bob Kalkman, Chayenne Parre, Mark Boninsegna, Lucia Silder, Rianne Sie, Patricia Jangbahadoor en Jeroen den Harder (de drijvende kracht achter dit festival.

Dichter bij de Trucker is op zaterdag 28 september vanaf 15.00 uur tot 18.00 uur (ik begin de middag om 15.00 uur) aan de Stationsweg 34 in {Pijnacker. De muzikale omlijsting van de middag wordt verzorgd door Fleur Bonnewits Music en Raquel Benito Martin.

.

Zondag 6 oktober

Art & Jazz, een collectief van 90 kunstenaars in allerlei disciplines en verenigd in een stichting, viert op zondag 6 oktober haar 10 jarig bestaan. Ik zal daar met een aantal zeer bekende Haagse dichters en muzikanten een middagprogramma vullen. De middag is in Muzee Scheveningen aan de Neptunusstraat 90 in Scheveningen, de middag begint om 14.00 uur en zal rond 17.00 eindigen. Voor meer informatie kijk hieronder en op de website van art & jazz https://www.artandjazz.nl/.

.

Van Alexander Franken uit zijn bundel ‘Binnenstadboogie’ het gedicht ‘Relatiestatus’.

.

Relatiestatus

.

Op Facebook

probeerde ik

mijn relatiestatus

te veranderen in

compleet kansloos

maar zelfs dat

lukte niet

,

 

Mieke Maaike’s obscene jeugd

Dichter bij Boon

.

In de jaren tachtig las ik het boek ‘Mieke Maaike’s obscene jeugd’ van Louis Paul Boon (1912-1979). Een hilarisch pornografisch werkje van Boon dat in een samenvatting die ik las als volgt werd omschreven: In 1972 verscheen het frivool-erotische boekje Mieke Maaike’s obscene jeugd, dat sindsdien tweeëntwintig drukken beleefde. Dit vrolijke verhaal over de vroegrijpe en seksueel onverzadigbare Mieke Maaike is de vleesgeworden parodie op de pornografische roman. In dit boek wordt het meesterschap van de “viezentist’ Louis Paul Boon nadrukkelijk geëtaleerd.

Afgelopen februari kocht ik in Gent de bundel ‘Dichter bij Boon’ 27 gedichten opgedragen aan Louis Paul Boon uit 2012. Uitgegeven door Honest Arts Movement (HAM), waar Boon een van de mede stichters van was en in het jaar waarin Louis Paul Boon 100 jaar geworden zou zijn. Ham heeft tot doel het bevorderen van de onderlinge samenwerking tussen kunstenaars van diverse disciplines enerzijds en kunstminnaars anderzijds. HAM reikt ook jaarlijks de Louis Paul Boonprijs uit aan laureaten die net het humane in zijn brede betekenis in hun werk betrekken.

In de bundel ‘Dichter bij Boon’ staat een gedicht van Maud Vanhauwaert over deze novelle van Boon getiteld ‘Mieke Maaike, omfloerst’. Maud Vanhauwaert (1985) is stadsdichter van Antwerpen (2018-2019), dichter en actrice en redacteur bij het tijdschrift Dietsche Warande & Belfort.

.

Mieke Maaike, omfloerst

.

“zo groot” toonde ik

zoals ook vissers doen

.

de diepzakkende

schoot me dusdoende

te binnen

.

breder dan een koordje

.

ik krulde naar buiten

het kriewelde

tot in het kruintje

.

heel bewogen

slaakten wij

jonge naakte diertjes

.

briesten, de kantjes omzoomd

.

Kanneelgebed

Don Beukes

.

Het mooie van social media (naast heel veel minder aangename kanten) is dat je met de hele wereld in verbinding staat of kan staan. Zo kreeg ik via Facebook (the groep Poetry Club) contact met de Zuid Afrikaanse dichter Don Beukes. Don Beukes werd geboren in Kaapstad en studeerde Engels, geografie en psychologie voordat hij docent werd in Zuid Afrika en in Groot Brittannië. Inmiddels is hij gepensioneerd en in 2016 werd zijn eerste poëziebundel gepubliceerd ‘The Salamander Chronicles’ waarin thema’s als onderdrukking, pesten, politiek, globalisme, seksisme, misbruik, geboorte, dood, vluchtelingen en racisme aan de orde komen.

Zijn tweede boek ‘Icarus Rising – Volume One’ is een verzameling Ekphrastic-poëzie ( Ekphrastic-gedichten richten zich op kunstwerken, meestal schilderijen, foto’s of standbeelden) waarbij de meeste gedichten gebaseerd zijn op originele kunstwerken en in nauwe samenwerking met kunstenaars uit Zuid-Afrika, Amerika en het Verenigd Koninkrijk zijn geschreven.

Zijn Zuid-Afrikaanse publicatie-debuut van veertien exclusieve gedichten verscheen in augustus 2018 met drie andere prominente Zuid Afrikaanse auteurs (Bevan Boggenpoel, Leroy Abrahams en Selwyn Milborrow) in een unieke bloemlezing ‘In Pursuit of Poetic Perfection’, die na publicatie meteen op nummer 1 terecht kwam op de lijst van ‘Afrikaanse Literatuur’ op Amazon Kindle. Zijn poëzie is gepubliceerd in tal van literaire tijdschriften en tijdschriften in de VS, Canada, India, Bangladesh en de Filippijnen, evenals in verschillende bloemlezingen. Sommige van zijn gedichten zijn ook in het Albanees vertaald en in het Afrikaans en het Farsi.

Hij is van plan zijn publiciteitssucces te gebruiken om op een dag zijn eigen stichting in Zuid-Afrika te vestigen om de leesvaardigheid op scholen te verbeteren en om een ​​leescultuur in verarmde gemeenschappen te bevorderen. Don heeft ook een blog waarop je veel meer kunt lezen: https://donbeukes.wordpress.com

Van Don ontving ik een prachtig gedicht met getiteld ‘Kanneelgebed’ of in zijn eigen vertaling in het Engels ‘Cinnamon prayer’.

.

Kanneelgebed

.

As ek net jou spesery geure elke dag

kan aantrek, weet ek my siel sal weer

aansterk, maar jou daaglikse onsigbare

stem laat my weer jou soete woorde

verken – Geen meer goeiemôre soentjies

van my Godgegewe noentjies, geen meer

trane van blydskap soos ek saam lag met

my kosbare skat, terwyl ek gereed maak vir

markdag elke Maandag en heuningbloeisel

soene jou kant toe blaas.

.

Mense knik nog nou en dan medelyend

my kant toe, selfs ons nommer een

mededinger, wat soms ons robynrooi

waatlemoen effens proe – Kan jy glo hy

lok nou andere my kant toe?

Ek glimlag maar net gedwee terwyl ek

eerbiedig proe aan jou hemelsoet kanneeltee-

Gemeng met liefdevolle smeltende

herinneringe – Net die aromatiese

teenwoordigheid van jou verbied

my om onophoudelik te rou

vir jou.

.

Ek dra nog steeds die hemp wat jy in

Mauritius gekoop het, selfs al is die blou

nou verflou – Elke kledingstuk aanraking

teen my dorre woestynvel laat my

glimlaggend altyd wonder – Is ek nog

steeds jou kanneel koning?

.

Ek is omring deur jou – Elke spesery en

kruiedrankie herinner my aan jou – Die

kanneelgevulde plooie in my hand brandersvir jou,

Soms verbeel ek my ek gewaar jou oorkant my,

maar dan voel ek soos ’n jong verliefde gek en

fluister dan saggies my daaglikse

kanneelgebed…

.

Cinnamon Prayer

.

If I could wear your spicy

essence each and every day

I know I will not go astray

but only your daily echo illuminates

your fading halo – No more early

morning kisses from my heaven sent

missus, no more tears of joy just

to hear you say hey, as I leave

for market day, blowing your

honey blossom kisses my way.

.

People still nod sympathetically to

me, even our rival stall enemy –

can you believe he reluctantly

offered me his best ruby red watermelon?

I just proudly smile, honouring your

memory whilst sipping your favourite

cinnamon tea – infused with

loving melting reverie – Only the

aromatic presence of you prevents

my ginger grieving; my daily solitude.

.

I still wear the clothes you

mended, however much faded – each

brush of cloth against my parched skin

always gets me asking – Am I still your

cinnamon king?

.

I am surrounded by you – each spice

and herb reminds me of you – The cinnamon

filled crevices in my hands burn for you

I sometimes think I glimpse you over

there but then I just recite my daily

cinnamon prayer…

.

Wil je meer van Don Beukes lezen ga dan naar http://ourpoetryarchive.blogspot.com/2018/02/don-beukes.html 

.

 

UbuWeb.com

Visuele poëzie

.

Van Kila van der Starre (van o.a. straatpoezie.nl en het geweldige boek ‘Woorden temmen’ kreeg ik een tip over een website met allerlei bijzondere vormen van poëzie. Deze website http://www.ubu.com staan vele verwijzingen naar websites die zich met avant-garde kunst bezig houden of hielden. Zeer de moeite waard om daar eens een bezoekje aan te brengen. Uiteraard ben ik vooral (maar niet exclusief) geïnteresseerd in de avant-garde poëzie.

Een mooi voorbeeld vond ik onder ‘Visual poetry’ en dan onder Poor.Old.Tired.Horse. Daar zijn vele voorbeelden te vinden van avant-garde visuele poëzie. Vanwege het ongrijpbare en kortstondige karakter van concrete en visuele poëziepublicaties, is er een waargenomen gebrek aan innovatie in het genre. Zonder te worden blootgesteld aan radicale praktijken, artistieke precedenten en innovatieve modellen, grijpen concrete dichters te vaak terug naar vertrouwde en bekende waarden en onbetwistbare vormen. Poor.Old.Tired.Horse van Ian Hamilton Finlay verscheen tussen 1962 en 1968 en is één van de meest invloedrijke en belangrijke magazines op het gebied van de visuele poëzie. Finlay (1925-2006) zou in zijn latere leven overigens afstand nemen tot deze vorm van poëzie. 

Verschillende beroemde dichters en kunstenaars hebben gepubliceerd in de Poor.Old.Tired.Horse zoals Kurt Schwitters, Paul Celan en Robert Simmons. Hieronder twee voorbeelden van dichters die publiceerden in de Poor.Old.Tired.Horse.

 

At the lion’s roar

the deer cannot hold still.

Hyenas sniff the air.

ART CAN FULFIL.

 

Kurt Schwitters

 

E

.

the

dawn with its (as music)

.

odor of sun and white mer

(casts) maid lips begonia woven

(gladly

.

madness over i suppose mad people

who)

tugs at my chest hair

.

darling

(were trying to elude who by

swallowing their skulls like a pill

.

) i think

you have given me a little brother

for sleep

.

Piero Heliczer

.

De liefste

Louise Labé

.

In de bundel ‘de liefste’ onsterfelijke liefdesverzen uit 1990, samengesteld en vertaald door Paul Claes, staat een prachtig liefdesgedicht van Loise Labé. Deze Louise Labé (1526 – 1566) was een Frans renaissancedichter, schrijfster van amoureuze sonnetten en salonnière (deelnemer aan literaire salons, bijeenkomsten (meestal bij iemand thuis) waar verschillende schrijvers, dichters, filosofen en kunstenaars elkaar regelmatig ontmoeten om literatuur, poëzie, filosofie en soms andere (beeldende) kunsten en politiek te bespreken).

Louise Labé was samen met dichter Maurice Scève het middelpunt van een groep dichters, de Ecole de Lyon. Rond Labé verzamelden zich andere vrouwelijke dichters als Pernette du Guillet. In de bundel ‘De liefste’ staat het volgende sonnet van haar dat ik hier met jullie wil delen.

.

Kus mij, kus mij opnieuw en blijf me kussen:

Geef mij van je waanzinnigste er een,

Geef mij van je aanminnigste er een,

Ik geef er vier weer die niet zijn te blussen.

Wat klaag je? Kom, laat mij je lijden sussen,

Ik geef er jou tien andere meteen.

Wij mengen onze kussen kussen zacht dooreen

En vinden in elkaars genot intussen.

Zo vangt voor elk een dubbel leven aan.

Elk zal in zich en in zijn vriend bestaan.

Laat, Liefde, mij van deze dwaasheid dromen:

Steeds voel ik wrevel om dit kalm bestaan,

En ik ben nooit geheel en al voldaan

Indien ik uit mezelf niet los kan komen.

.

Liefje

Laatste keer Hagar Peeters als dichter van de maand

.

Vandaag is het 29 januari en dus is Hagar Peeters voor de laatste maal Dichter van de maand (januari). Toen ik het gedicht ‘Briefje’ las moest ik onwillekeurig denken aan iets dat ik vroeger wel eens zei tegen kunstenaars wier kunst niet aansloeg. Kunstenaars moeten lijden en jij hebt het veel te goed. Of dat waar is dat is discutabel maar in het gedicht ‘Briefje’ lijkt Hagar Peeters er ook zo over te denken tot de laatste regels. Uit: ‘Koffers zeelucht’ uit 2004.

In de maand februari zal de (liedtekst) dichter Hans Dorrestijn dichter van de maand zijn.

.

Briefje

.

Liefje, ik moest je pijn doen

want schrijven gaat niet samen met geluk.

Dus moest je stuk.

Maar weet: het is het zachte stukgaan,

het geschrevene

want het gaat alleen maar via de gedachten

van zoiets ongevaarlijks

als een dichter.

.

Alleen in mijn mobieltje kan ik wonen

Stichting z25.org

.

Van Inge kreeg ik het boekje ‘Alleen in mijn mobieltje kan ik wonen’ over poëzie apps.  Het boekje is uit 2011 is voorzien van een begeleidende flyer. Op deze flyer staat een tekst waaruit je kan afleiden dat de ontwikkelingen heel snel gaan. De tekst is eigenlijk al ouderwets.

“Met de nieuwe generatie mobiele telefoons kan je meer dan mensen bellen. Op deze smartphones kan je allemaal verschillende programma’s of apps draaien. Apps die het weer voorspellen, Apps van de NS om te kijken hoe laat de trein gaat. Apps voor boodschappenlijstjes maar natuurlijk ook voor spelletjes.”

De poëzie-apps in dit bundeltje zijn spelletjes voor de smartphone gebaseerd op poëzie. Achter iedere app zit een bestaand gedicht en het spelen van de app roept dezelfde emotie op als het lezen van het gedicht.

Er is echter 1 groot probleem. De apps in het boekje zijn niet meer te openen of zijn gewoon verdwenen. En dat is jammer want een aantal kunstenaars is bezig geweest met gedichten op een bijzondere manier. Zo is bijvoorbeeld bij het gedicht ‘De Noorderzon’ van Toon Tellegen een app getiteld The northern zone ontwikkeld die je alleen maar tussen 12 uur ’s nachts en 5 uur ’s morgens kunt spelen. Ontwikkelt door Iris Deppe en Sylvain Vriens. De scenes zijn kleine puzzels die je met simpele handelingen kan oplossen. De scenes zijn gebaseerd op nachtelijke taferelen: vechtende katers, langzaam klikken van de klok, uilen en vleermuizen. Personages en elementen komen steeds op een andere manier terug. De maan verandert langzaam in de klok en de uil in een spin, zoals dat ook in je dromen kan gebeuren.

Zoals gezegd zijn de apps niet meer te vinden, de organisatie die de apps destijds heeft laten ontwikkelen, Z25.org, heeft nog wel een Facebook pagina maar daar is al sinds 2014 geen activiteit meer op. Gelukkig staan de gedichten, op basis waarvan de apps gemaakt zijn, in het boekje. Daarom dus geen verwijzing naar een app maar het gedicht van Toon Tellegen.

.

De Noorderzon

.

In de nacht,

duizenden slapen,

maar duizenden liggen ook wakker,

staren naar het plafond,

draaien zich om,

maken aanstalten,

draaien zich nog eens om,

maken nieuwe aanstalten,

staan op,

gluren tussen gordijnen door –

het is donker,

geen ster die valt of zelfs maar flonkert –

gaan weer naar bed,

gaan woelen,

vallen tegen de ochtend

in het uur van de noorderzon

in slaap.

.

Bokje in Richmond

Dahlia Ravikovitch

.

Dahlia Ravikovitch (1936 – 2005) was een dichter, vertaalster en vredesactiviste uit Israël. Zij publiceerde 10 poëziebundels in het Hebreeuws en haar werk werd in 23 landen vertaald. Ook werden haar gedichten gebruikt voor populaire liedjes en worden haar gedichten op scholen in Israël aan kinderen geleerd.

Zelf vertaalde ze Yeats, Eliot en Poe in het Hebreeuws. Vanuit haar huis in Tel Aviv ijverde ze voor vrede, gelijkheid en sociale rechtvaardigheid in de regio in samenwerking met schrijvers en kunstenaars. Ook trad ze op in Nederland tijdens Poetry International. Daar werd door Tamir Herzberg onder andere het volgende gedicht van haar vertaald.

.

Bokje in Richmond

.

Op de houten bank in het park zei hij tegen me,

ik ben bang om dood te gaan, zelfs als ik oud ben

en ik weet niet hoe het zal zijn.

Ik kan niet weten hoe het zal zijn.

.

En ik zei, het zal niet erg zijn

het kan een zachte dood zijn.

Toen viel de Coca-Cola om

en hij lachte en lachte en kwam niet meer bij

en gaf me een klap op mijn rug, heel hard,

als iemand wiens krachten zijn lichaam verlaten.

.

 

Spam poetry

Van digitale vuilnisbak tot poëzie

.

Varvara Guljajeva en Mar Canet zijn twee kunstenaars die, om kunst te kunnen maken, nauwkeurig door digitale prullenbakken snuffelen. Miljoenen spam e-mails worden dagelijks over de hele wereld verzonden. De ontvangers worden aangespoord om impotentie pillen te kopen, banen aangeboden of ze worden verteld dat ze miljoenen euro’s hebben gewonnen.

Meestal verdwijnt dit soort e-mails rechtstreeks naar de prullenbak. Maar voor Varvara Guljajeva is deze spam dan nog niet verdwenen. “We wilden de digitale prullenbak recyclen,” zei ze. Het proces waar deze spam doorheen gaat bestaat uit twee delen.

1. genereren van poëzie uit verzamelde SPAM
2. het instellen van een elektronisch breimachine om SPAMpoetry een gebreide vorm te geven

Met betrekking tot het concept, zijn ze geïnteresseerd in het samenbrengen van de digitale cultuur en traditioneel handwerk. Om meer specifiek te zijn, het idee is om te experimenteren met de vorm en betekenis van SPAM. Ze draaien SPAM om in romantische, grappige of zelfs sarcastische poëzie en presenteren die in een ongebruikelijke tastbare vorm zoals breigoed. Om meer specifiek te zijn, noemen ze het eindresultaat disfunctioneel draagbaar, omdat het herinnert aan een trui, maar het niet echt een trui is.

En zo ziet zo’n disfunctioneel draagbare trui er dan uit, met erin gebreid de SPAM poëzie.

Foto’s : Mar Carnet

Ik schreef al eerder over poëzie op kledingstukken en over SPAM poëzie maar dit is wel een heel bijzondere vorm van gedichten op vreemde plekken gecombineerd met gedichten in vreemde vormen.

Meer lezen over Varvara Guljajeva en Mar Canet en hun bijzondere vormen van poëzie en kunst? Ga dan naar http://www.varvarag.info/spampoetry/