De dichter moet stem worden

Een Magistrale Stralende Zon

.

Poëzie komt in vele vormen en dichters komen in verscheidenheid. De een schrijft in eenzaamheid aan verzen, de ander kwakt iets in alle spontaniteit op papier en kan niet wachten om het aan anderen te laten horen. Voor de een is het publiceren van een eigen bundel het hoogst haalbare, voor de ander telt slechts de performance. Dichters die hun poëzie bijna fluisterend voordragen vanaf het papier versus slamdichters en spoken word dichters.

Het is geen wedstrijd. Voor ieder soort dichter is er ruimte binnen de poëzie. Sommige dichters zijn gezegend met een prachtige pen en voelen zich als een vis in het water voor roerige menigten. Anderen kiezen bewust voor het een of het ander. En dan is er een hele grote groep die beide ambieert.

Voor die laatste groep stond er in het Volkskrantkatern Sir Edmund van 19 september een goed artikel van Aisha Zeijpveld. In dit artikel worden wenken en tips gegeven voor de dichter die graag wil voordragen maar hier of moeite mee heeft of niet precies weet hoe dit te doen.

Wat maakt een gedicht geschikt om voor te dragen? Niet alle gedichten zijn podiummateriaal. Gedichten die iets geestigs of iets aangrijpends hebben doen het vaak goed voor publiek. Maar wees voorzichtig met het opzoeken van de lach, voor je het weet begeef je je op het terrein van de cabaretier en wordt je als dichter niet serieus meer genomen. Een uitzondering hierop zijn de light verse dichters wat mij betreft.

Kies gedichten die een zekere muzikaliteit hebben en herkenbare thema’s (verlangen, liefde, dood) en zorg ervoor dat de gedichten niet te complex zijn. Abstracte, experimentele of hermetische poëzie leent zich nu eenmaal niet goed voor een podium.

Een ander punt is de combinatie publiek en locatie. In een kleine intieme setting kun je je wat subtielere en complexe gedichten veroorloven (ook wat langere) maar sta je in een rumoerige zaal waar je moet concurreren met groepen pratende mensen of een koffiemachine kies dan voor meer verstaanbare, stevigere en luidere teksten.

Maar kijk ook inhoudelijk naar de gedichten die je voordraagt. Passen deze bij het publiek dat je verwacht? En natuurlijk ben je als dichter zelf een belangrijke factor van het welslagen van je voordracht. Hoe sta je voor een publiek? Ken je je gedichten uit het hoofd en kun je tijdens de voordracht het publiek goed aankijken of lees je alles voor van papier, slecht articulerend, te snel en murmelend?

Als je hierover van te voren goed nadenkt kan dat je voordracht in positieve zin beïnvloeden.Of zoals in het artikel staat “de dichter moet helemaal opgaan in de poëzie en moet eigenlijk alleen nog maar stem worden”.

Als je als dichter erin slaagt je gedichten die toon, muzikaliteit, sfeer en schwung mee te geven dat ze gaan zingen dan kan het gebeuren dat de vonk overspringt en er die magische sfeer ontstaat waar je op hoopt. Dat zijn voor de dichter en het publiek de bevredigendste optredens, waarin iedereen één wordt met het gedicht.

Natuurlijk sluit ik dit stuk af met een gedicht, van een dichter die niet alleen de pen maar vooral ook het podium beheerste. Johnny van Doorn. Uit: ‘De tijdgeest’ van Johan van der Keuken het gedicht ‘Een magistrale Stralende Zon’.

.

.

Fragment

V weekeinde

.

In de Volkskrant, in het V weekeinde katern,  een groot artikel/interview met Kira Wuck, zeer succesvol met haar debuutbundel en in maart 2011 nog op het Ongehoord! podium. Daarnaast las ik in de bijdrage van Jean-Pierre Geelen, refererend aan de bijdrage van Peter R. de Vries aan de televisie van 2012 de volgende zinnen:

.

Noem mij, bevestig mijn bestaan

laat mijn naam zijn als een keten

noem mij, noem mij, spreek mij aan

o, noem mij bij mijn diepste naam

.

Er stond geen verwijzing naar de dichter maar wij weten natuurlijk allemaal dat dit uit ‘Mijn moeder is mijn naam vergeten’ komt van Neeltje Maria Min. En omdat het zo’n prachtig gedicht is hier de hele tekst.

.

mijn moeder is mijn naam vergeten,
mijn kind weet nog niet hoe ik heet.
Hoe moet ik mij geborgen weten?
.
Noem mij, bevestig mijn bestaan,
laat mijn naam zijn als een keten.
Noem mij, noem mij, spreek mij aan,
o, noem mij bij mijn diepste naam.
.
Voor wie ik liefheb, wil ik heten.

.

Uit: Voor wie ik liefheb wil ik heten, 1966

Dichten als morele opdracht

Piet Gerbrandy

.

In de Volkskrant van afgelopen zaterdag staat een interessant artikel over de dichter Piet Gerbrandy. Hierin zegt hij o.a. “Poëzie zet een kleine groep lezers aan het denken en hopelijk is het effect sterk genoeg om als kringen op het water uit te dijen. Iedere kunstenaar werkt, als het goed is, mee aan het grote culturele project van bewustwoording, aan vergroting van sensitiviteit, intellectuele groei en uiteindelijk politieke actie. Ik zie mijn bijdrage daarin als een morele opdracht”

En over poëzie als kunstvorm: “Ik denk dat poëzie voor een potentieel zo marginale kunst echt een behoorlijk mooie positie in de maatschappij heeft”.

.

In het Kunsten katern van de zaterdag krant van 15 september.

Hieronder een gedicht van Piet Gerrandy  met dank aan Gedichten.nl

.

Geen griepje, nee liever steriele

.

Geen griepje, nee liever steriele

slangen door de neus, haperende

symbolen op een schermpje, op de walkman

.

die doorschreeuwt als ik niet meer hoor,

My Favourite Things. Zo wil ik dat het gaat:

weloverwogen en onopgemerkt.

.

Anonymous, particulier verzekerd.

.