Vicky Francken

Ik ben een bijl

.

In 2009 stelde Erik Jan Harmens de verzamelbundel ‘Ik ben een bijl’ samen met als ondertitel ‘Nieuwe dichters uit de jaren nul’. In deze bundel staat onder andere een gedicht van Vicky Francken.

Vicky Francken (1989) ontving voor haar tijdschriftdebuut de Hollands Maandblad Schrijversbeurs voor Poëzie en publiceerde daarna onder meer in Tirade en Revisor. Ze studeerde vertaalwetenschap en werkt als literair vertaler uit het Frans en Engels. Ze debuteerde in 2017 met de bundel ‘Röntgenfotomodel’ die werd bekroond met de C. Buddingh’-prijs: ‘Francken is een dichter die het experiment niet schuwt. Muzikaal, lichtvoetig en speels.’ aldus het juryrapport. Uit ‘Ik ben een bijl’ het titelloze gedicht van haar hand.

.

Sommigen staan in de deurpost met een schaar

in nde palm van hun hand als een slaapppil

op weg naar hun mond om te zorgen

voor kunstmatig rustige lakens en wij

waren steeds mismaakte vaandels,

niet bedoeld om naar te zwaaien.

.

Tegen de scherven van licht

waren we weinig, niet meer

aanwezig dan ijzer soms

in de grond.

.

We bekleedden rustig de stoelen

waarop we zaten en vouwden onze vingers

als de punt van enveloppen naar binnen.

Zochten een weg geleid door gebaren

van blinden.

.

                                                                                                                                                                                                       Foto: Nadine Ancher

 

Advertenties

Verboden vrucht

Schrijfwedstrijd Dichters tussen de kassen

.

Op dinsdagavond 28 maart was het eerste Westlands Boekengala, een avond vol (o.a. spokenword en slam)poëzie (Jules Deelder, Else Kemps, Justin Samgar en Fresku) en muziek. Op dit gala werden ook de prijswinnaars bekend gemaakt van de schrijfwedstrijd die Dichters tussen de kassen had georganiseerd.

Ik was als juryvoorzitter gevraagd en samen met Susanne van den Beukel, Gé Ansems, Paul Vis en Adrienne Vooijs werden de 40 inzendingen beoordeeld in uiteindelijk drie categorieën. Korte verhalen volwassenen en jeugd en poëzie volwassenen.

Van de 20 inzendingen voor de poëziewedstrijd werden een winnaar en een aanmoedigingsprijs gekozen. De aanmoedigingsprijs ging naar het gedicht ‘Appels en naakten’ van Etwin Grootscholten en de winnaar was Giel van der Hoeven met het gedicht ‘Verrukkelijk’.

Na deze zeer geslaagde en mooie avond wilde ik de twee gedichten met jullie delen.

.

Over verboden vruchten wat van alles kan zijn, maar ’t is steeds weer…

 

Verrukkelijk

 

Soms wil ik compleet verdwalen

om mezelf weer terug te vinden.

Zonder levensidealen, mij door

verleiding laten verblinden.

 

Verlies daarbij verantwoording;

goede trouw ontglipt me even.

‘k Geef toe aan een verrukking,

door verlangen ingegeven.

 

Als de muze zingt dan dans ik;

de smaak van begeerte is sterk.

Al ben ik dan een stouterik,

‘t inspireert mij tot fraai dichtwerk.

.

appels en naakten

 

als zij thuis zou zijn,

dan heb ik geen appel.

 

en mochten zij er beiden zijn,

de één dicht bij

in de deuropening,

de ander iets verder weg

in de gaard,

 

naakt,

 

dan zijn er nog geen appels.

 

ik verkoop ze niet.

ik geef ze niet weg.

ik heb ze niet.

.

.

Tot slot het juryrapport over deze twee gedichten:

De dichter van ‘Verrukkelijk’ heeft gebruikgemaakt van een min of meer klassieke dichtvorm, drie coupletten van telkens vier regels. In het eerste couplet begint de dichter aarzelend te rijmen, slechts twee van de vier regels eindigt met een rijmwoord. Doordat echter het eindwoord van de eerste regel rijmt op een woord halverwege de derde zin is dit niet echt storend. Het is een soort inleiding voor de volgende twee coupletten met een strak rijmschema, zonder dat er overigens sprake is van enige rijmdwang. De rijmwoorden komen volkomen natuurlijk over.

Zij versterken het ritme van dit gedicht, een vers met een hoorbaar muzikaal gehalte. De dichter speelt op een aanstekelijke wijze met het begrip ‘verboden vruchten’, wat volgens hem of haar ‘van alles kan zijn’ Hij of zij heeft het thema zich persoonlijk toegeëigend, het gedicht gaat over verlangen naar vrijheid, erotiek, overspel. Maar het wordt slechts aangestipt zodat er voor de lezer ruimte genoeg overblijft voor een persoonlijke invulling. En juist dit verhoogt de aantrekkelijkheid van dit gedicht. Het is heerlijk speels, ja het is zoals de titel zegt verrukkelijk en dat maakt dit gedicht zondermeer prijzenswaardig. De jury heeft dan ook gemeend de maker van dit gedicht te moeten belonen met de eerste prijs.

De schrijver van het gedicht ‘Appels en Naakten’ wordt door de jury beloond met de aanmoedigingsprijs. Met dit gebaar wil de jury de dichter aanmoedigen door te gaan op de ingeslagen weg. De dichter is er in geslaagd om met spaarzaam taalgebruik toch veel zeggingskracht te bewerkstelligen. Door de gehanteerde vrije versvorm en het ontbreken van allerlei details gaat het feitelijk om een reeks korte krachtige ‘statements’ die een vervreemdend effect teweeg brengen. Als lezer weet je eigenlijk niet waar je aan toe bent. Maar door de mysterieuze lading blijft het gedicht toch boeien tot en met de laatste regel.

.

De volgende editie van het Westlands Boekengala is op 15 maart 2018

Eervolle vermeldingen Ongehoord! Gedichtenwedstrijd 2016

Uit het juryrapport

.

Behalve de drie prijswinnaars heeft de jury ook drie eervolle vermeldingen gedaan. Wie het zijn lees je hier.

JURYRAPPORT ONGEHOORD 2016 (voorgelezen door Peter Swanborn, jurylid)

 

Zoals u weet, zijn er dit jaar maar liefst 168 gedichten voor deze wedstrijd ingestuurd. De vijf bestuursleden van Stichting Ongehoord hebben hieruit een eerste selectie gemaakt, en zo een shortlist samengesteld, al was het eerlijk gezegd wel een tamelijk lange shortlist van maar liefst vijftig gedichten.
Deze shortlist is geanonimiseerd naar de jury gegaan. En de jury, dat zijn Marieke van Leeuwen, Manuel Kneepkens, die beiden hier helaas niet aanwezig kunnen zijn, en ikzelf. We hebben de gedichten dus gelezen zonder te weten wie de schrijver of schrijfster was. Strikt genomen gaan de drie prijzen die we vanmiddag uitreiken, dus naar de gedichten. Net zoals het bij de landelijke Turing wedstrijd gebeurt.
Welnu, de jury heeft de shortlist van vijftig gedichten met aandacht en veel plezier gelezen. Niet in de laatste plaats omdat het niveau van de shortlist hoog was. Mooie strofen, mooie zinnen kwamen we meer dan eens tegen. Laten we een paar voorbeelden geven die wat ons betreft een eervolle vermelding verdienen.

 

zoals je adem steeds maar weer dezelfde weg zoekt

en dan zomaar op een dag stokt – je weet niet wanneer

of wat de nieuwslezer bezield heeft op deze dag

en of het nog nut heeft een tandarts te bezoeken

 

Dit was de laatste strofe uit: deze dag van Annette Akkerman, een gedicht over verbazing, over vervreemding over de dingen die alledaags kunnen zijn. Over het bewustzijn dat alles zomaar, op elke dag, afgelopen kan zijn.

 

Of anders de eerste strofe uit: De lente komt … van René Hoevenaren  een gedicht zonder clichés, en dat is bijzonder voor een gedicht over de lente. In dit gedicht is de lente, geboorte, ook wreed.

 

De tempelgeesten in de haag, heggemus en vink,

hebben bewegingsdag voorspeld. Ze voelden het gefluisterd breken

zoals een kussensloop wel knispert, bevroren aan de lijn,

rigor mortis uit nachtelijke adem.

Het piepen komt pas later.

 

Ook bijzonder was het gedicht met als opmerkelijke titel:  loopje van Moniek Spaans, een gedicht over ‘hersenschimmen en onrustige gedachten’ : het beschrijft een kort spreekuur, waar je te horen krijgt dat de kwaal bij het leven hoort, dat je naar huis kunt gaan. Ik citeer:

 

het zijn niet de benen

maar het is uw hoofd dat lijdt

aan het restless legs syndrome

 

het zijn uw gedachten

die een loopje met u nemen

.

Derde prijs Ongehoord! Gedichtenwedstrijd 2016

Wouter Veldboer

.

De derde prijs van de Ongehoord! Gedichtenwedstrijd ging naar Wouter Veldboer met het gedicht ‘(G)razende wolven’. De jury schreef in haar juryrapport over dit gedicht:

Dit is een van de weinige gedichten waarin echt met taal gespeeld wordt.
Zowel met woorden als met bestaande uitdrukkingen. Over ieder woord is nagedacht.
Aan de hand van een eenvoudig beeld, een wolf te midden van schapen, wordt iets wezenlijks over de menselijke natuur gezegd.

.

(G)razende wolven

door meer dan alleen
wol geverfd
wolf geworden

eenmaal beland
onder schapen
is het moeilijk

tanden in de bek te houden
ook al voeden we ze braaf
water loopt

in een universele taal
klinkt de wens
om meer dan alleen

gras

.

 

Tweede prijs Ongehoord! Gedichtenwedstrijd 2016

Hans Franse

.

De tweede plaats van de Ongehoord! Gedichtenwedstrijd 2016 was voor Hans Franse. Hans was niet aanwezig want in Italië op een berg maar juryvoorzitter Peter Swanborn las het gedicht van Hans voor tijdens de uitreiking. De jury schreef in haar rapport over het gedicht van Hans:

Het gedicht is een geestige schildering van een klein Italiaanse restaurant waar grootmoe achter de pannen staat en kleinzoon de borden rondbrengt ‘met een vinger in het vlees’. Zo’n goed getroffen detail , maakt  als het ware, dat je jezelf meent er te zitten ‘achter de bistecca’. Het gedicht is genoeglijk van sfeer, maar weet de oubolligheid te vermijden die bij dit soort onderwerpen altijd op de loer ligt.

.

Italiaans restaurant in de buurt van Napels

 

De keuken van oma,

bejaarde hogepriesteres in een bloemetjesschort,

ligt in het centrum van het oneindig heelal .

Uit de kathedraal met gebrandschilderde pannen

stijgen magische  geuren tot over de Melkweg:

knoflook overweldigt van pool naar pool

Terwijl ik de wijn  langs mijn hemels palatum

laat tasten, en  engelen voel langs de tongpapillen

draagt Kleinzoon klunzig en stuntelig  borden rond,

zijn duimafdruk  leesbaar in  het vlees

van het  beste varken uit de hele buurt:

oma keurde het zelf, stond, oog in oog met wat

later een bisteccha zou zijn.

De koffie-van het huis- verplaatst mij naar de hemel,

terwijl buiten een dieselbus, hoestend, puffend,

knarsend , piepend en stinkend optrekt .

denk ik dat deze mij toch naar het paradijs begeleidt.

.

Verkiezing eerste streekdichter van het Westland e.o.

Marijke van Geest

.

Enige tijd geleden werd ik gevraagd door Schrijvers tussen de kassen, om in de jury plaats te nemen van de verkiezing van de eerste streekdichter van het Westland. Samen met dichter Joz Knoop, collega bibliotheekdirecteur Renske van Kooij, Alphons de Wit (oud gemeenteraadslid en columnist) en Ties Elzenga (oud burgemeester van Naaldwijk) hebben wij begin van deze maand de inzendingen uitvoerig bestudeerd en besproken en van de 7 inzenders stap er één met kop en schouders bovenuit.

Gisteravond tijdens een zeer goed georganiseerde en feestelijke avond werd dan de eerste streekdichter van het Westland gekozen en dat werd Marijke van Geest. In het juryrapport schreef de jury:

Unaniem werd deze dichter gekozen door alle juryleden als de onbetwiste nummer 1. Zowel in muzikaliteit, zeggingskracht, actualiteit en het vermogen zaken poëtisch te verwoorden steekt deze dichter er boven uit. De jury was vooral zeer te spreken over het bijzonder fraaie gedicht ‘Besmette grond’ daarnaast sprak het gedicht over het Westland bij allen tot de verbeelding.

Uit alles wat deze dichter instuurde blijkt een groot poëtisch talent. Deze dichter zal een waardige eerste streekdichter zijn voor het Westland en omstreken. Nummer twee en drie werden Nico van de Wetering en Wim Duijvesteijn.

Een van de gedichten die Marijke van Geest had ingezonden wil ik graag met jullie delen. Het is het gedicht ‘Besmette grond’.

.

Besmette grond

.

Wat groeit nog op

met bloed besmette grond

wie legt het zwijgen op

wie snoert de mond

wie zijn de sprakelozen

.

aan welke wetsteen

wordt het zwaard geslepen

wie heft het op

wie heeft door haat gegrepen

de slachtoffers gekozen

.

welk vuur is heet genoeg

om wapens om te smeden

wie durft het aan

wie offert hoop op vrede

aan de hopelozen

.

met elke strijdbijl

kun je ook bomen hakken

wie bouwt een huis

wie maakt van verse takken

een thuis voor schuldelozen?

.

Optreden van Dwaalkat

Cultuurwethouder Marga de Goeij en Ties Elzenga de juryvoorzitter worden geïnterviewd.

Joz Knoop en oud stadsdichter van Leiden, Jaap Montagne worden geïnterviewd.

Marijke van Geest krijgt de prijs uitgereikt door wethouder Marga de Goeij

De nieuwe streekdichter van het Westland Marijke van Geest.

Marijke zal op het Ongehoord! podium op 14 februari voordragen(zie http://www.stichtingongehoord.com)

Zijwaarts springen

Een recensie

.

Van Méland Langeveld kreeg ik de bundel ‘Zijwaarts springen’. Een bundel die op een bijzondere manier tot stand kwam, maar daarover straks meer. Méland Langeveld is (tekst)schrijver, redacteur en dichter. Langeveld deed meerdere malen mee met de Turing gedichtenwedstrijd. Zes gedichten in deze bundel eindigden hoog in de Turingprijs ranglijst. Gedichten uit de edities van 2012, 2013 en 2014 en ongetwijfeld zal ook dit jaar zijn naam niet ontbreken op de ranglijst (als hij weer meedoet) want zijn poëzie heeft een heel eigen toon.

Uit eerdere besprekingen van zijn gedichten door de Turingprijs redactie: “Fantasie en werkelijkheid lopen door elkaar heen, vooral als er een vergelijking wordt gemaakt tussen een vader die lispelt en meubelen die praten.”

Maar ook: “zeer ontroerende, beeldende beschrijving van de relatie tot een dementerende ouder. Nergens wordt dit gedicht zeemzoet – wat met een gevoelige thematiek niet gemakkelijk te vermijden is.”

De verwachtingen voor lezing waren dan ook hoog gespannen bij mij. Dan als eerste de bundel. Deze is een gevolg van het feit dat Langeveld in de zomer van 2015 de eerste prijs bij de door uitgeverij aquaZZ georganiseerde gedichtenwedstrijd, won.

Als prijs werd deze bundel uitgegeven. Mooi vormgegeven door Angélique Kersten en opgedragen aan Leonie en Roos. De bundel is ingedeeld in zes hoofdstukken met titels als: Huilend leeg landschap’, ‘Sleetse loper naar het avondland’ en ‘Lepe ogen van de melancholieke koe’. Dit zijn mijns inziens willekeurig gekozen titels, ik heb tenminste geen directe link kunnen vinden met de gedichten die na de hoofdstuktitels volgden en de titel van een desbetreffend hoofdstuk. Overigens vind ik dit totaal geen probleem, misschien zie ik iets over het hoofd, misschien zijn het slechts vehikels om enige structuur aan te brengen in de bundel.

Uit deze titels komt al naar voren wat voor soort dichter Méland Langeveld is, wat ik een bijvoeglijke naamwoordendichter zou noemen. Dat is overigens zeker niet altijd een negatieve connotatie. In het geval van Langeveld zeker niet. Juist door de ongebruikelijke manier van toepassen. Voorbeeld: ‘Het vochtig ruisen van rul water’, ‘Fris gewassen sneeuw’ en ‘onverschillige regen’. Juist door het gebruik van dit soort ongebruikelijke combinaties van bijvoeglijke en zelfstandige naamwoorden is het lezen van deze bundel een plezier.

De gedichten zijn dan weer heel ‘down to earth’ en even later weer volledig ontspoord (op een positieve manier). Hierbij speelt de fantasie van de dichter een belangrijke rol. Voor de ervaren poëzielezer valt er veel te genieten maar ook voor de minder ervaren lezer zijn de gedichten zeer te genieten (ik heb de proef gedaan!). Een bundel die ik kan aanraden kortom.

Ik heb voor het gedicht ‘Stilte’ gekozen omdat dit voor mij heel duidelijk illustreert wat Langeveld kan.

.

Stilte

.

Vandaag rouwt de treurwilg paars

haar takken reiken tot aan

het somber, vileine water

haar lijzige bladeren

ruizelen in de schrale wind

.

voor even toont ze me een grimas

speelt met haar uitgerekte schaduw

aaibaar groen in nevelslierten omhuld

.

tijd is verzonnen door verlangen

lauwwarm water laat me erin wiegen

schudt me wakker

in fluisterend geschreeuw

.

zwalkend licht zindert uit de verte

drijft weg in ’t cadans van het getij

verstarring voorgoed doorbroken

.

in spraakloze taal ademt ze

zonder te ademen

.

ISBN: 978 94 91897 50 4

86 pagina’s, prijs € 13,95

 

Derde prijs Ongehoord! Gedichtenwedstrijd 2015

Miranda de Haan

.

De derde prijs in de Ongehoord! gedichtenwedstrijd 2015 is gewonnen door Miranda de Haan met het gedicht ‘alle straten dragen sporen’. Uit het juryrapport:

In het gedicht alle straten dragen sporen, worden opmerkelijke woorden gevat in een strak metrum. Het is een gedicht dat gehoord wil worden en de jury is benieuwd naar de voordracht.

.

alle straten dragen sporen

 

maar bouwen onbewogen

mensen tot kastelen

op de trappen van jouw stad

dragen kinderen op ruggen

benen werden bomen

vastgegroeid tot muren

ruwer dan jouw ongeschoren wang

ze drinken stierenbloed en zweten

doornen, branden

vlees met hete stenen,

 

en ik verdwaalde elke dag

versliep me op de stranden

brak golven van de branding

met scherven van je glas

en zocht naar jou in ruzie,

loog van gouden kusten

waar niets me nog vertelde

dat jij er niet meer was.

.

Tweede prijs Ongehoord! Gedichtenwedstrijd 2015

Marco van der Bij

.

De tweede plaats in de Ongehoord! Gedichtenwedstrijd is gewonnen door Marco van der Bij, stadsdichter van Woerden met het gedicht ‘Friesland’. Uit het juryrapport:

In het gedicht Friesland worden grote emoties zichtbaar gemaakt in simpele woorden. In beeldende taal werkt de dichter toe naar een prachtige laatste regel.

.

Friesland

 

In absolute windstilte kwamen we aan

het dunne haar boven de grote oren

en  woest witte bakkebaarden

stond alle kanten op

 

met grote kolenschoppen

duwde hij zichzelf van de bedrand

strompelde naar de wankelstoel

stommelde wat over kaas keren

en de dakpannenfabriek

 

onderweg rustten de vergeelde vingers
kort op mijn schouders

schuurde de stoppelbaard vluchtig

over mijn kruin

hij keek, knikte

slurpte wat lauwe koffie

het meeste vanaf een schoteltje

 

de raspende tabakstem

maakte flauwe grapjes

mijn broers lachten hees

ik besloot om als oudste niet te huilen

 

vlak voor de storm vertrokken we

huiswaarts

en konden nooit meer terug

,

E-bundel Gedichtenwedstrijd Ongehoord!

2014

.

In 2014 organiseerde de stichting Ongehoord! voor de derde keer een Gedichtenwedstrijd. Uit de ruim 220 inzendingen werd een shortlist van iets meer dan 50 gedichten gekozen door het bestuur van Ongehoord! en voorgelegd aan een jury. De jury bestond uit Joz Knoop, Edwin de Voigt en Robbert Meijntjes.

Door de jury werden drie genomineerden gekozen en 3 prijswinnaars (lees hierover elders op dit blog onder de categorie Ongehoord). De winnaar krijgt een plaats op het Ongehoord! podium en een beeld, en alle winnaars krijgen hun gedicht geplaatst op de website van Ongehoord!

Toch vonden we bij Ongehoord! het jammer dat het hierbij bleef. De ingezonden gedichten zijn zeer de moeite waard om te lezen ook voor een groter publiek. Daarom is besloten om een E-bundel te laten maken van de gedichten van de shortlist, de genomineerden en de prijswinnaars aangevuld met het juryrapport.

MUG books tekende voor de uitgave, Brrt.nl voor het ontwerp en de opmaak en nu is de bundel klaar. Gratisb te downloaden via de websites van Ongehoord!, MUGbookpublishing en vanaf vandaag dus ook vanaf mijn blog.

Klik de link aan voor de PDF versie. Ontvang je liever de EPub versie laat me dit dan even weten (via een reactie) dan stuur ik je deze toe.

.

MUG-Books-Ongehoord-2014-bw-600x800px (1)

.