Site-archief
Spike Milligan
Spike Milligan
.
In de krant van zaterdag las ik een stukje van Patrick van IJzendoorn, een in Londen wonend journalist, over de fietstocht die hij maakte door het zuid-oosten van de stad. Naast een bezoek aan het huis van Peter Kropotkin (een van de grondleggers van het anarchisme, van wie ik ooit het boek ‘Memoires van een revolutionair’ las) fiets hij ook langs het arbeidershuisje van Terence Alan ‘Spike’ Milligan in Catford.
Spike Milligan (1918 – 2002) was een Brits/Iers komiek, schrijver, radiomaker en acteur. Milligan, vooral bekend en beroemd als komiek, waagde zich aan veel aspecten van de kunsten, de poëzie was een klein deel daarvan. Vooral als schrijver van light verse geniet hij ook nu nog grote bekendheid: zijn “On the Ning Nang Nong” is in 1998 zelfs uitgeroepen tot beste Engelstalige kinderversje en is met name in Australië mateloos populair. In 2014 besteedde ik al eens een blog aan dit vers https://woutervanheiningen.wordpress.com/2014/05/06/spike-milligan/
In het artikel citeert van IJzerdoorn echter een stuk uit een serieus gedicht van Milligan, namelijk de laatste drie regels. Nieuwsgierig naar de rest ging ik op zoek en het blijken de slotregels uit het gedicht ‘Catford 1933’ te zijn.
In 1932 moest het gezin met zoon Spike vanuit Brits-Indië (India) door de grote en wereldwijde recessie terugkeren naar het Verenigd Koninkrijk. Van een leven in weelde met personeel kwamen ze terecht in een klein arbeiderswoninkje in de ‘arme’ wijk Catford. Daar schreef Spike het volgende gedicht over.
.
Catford 1933
.
The light creaks and escalates to rusty dawn
The iron stove ignites the freezing room.
Last night’s dinner cast off popples in the embers.
My mother lives in a steaming sink. Boiled haddock condenses on my plate
Its body cries for the sea
My father is shouldering his braces like a rifle,
and brushes the crumbling surface of his suit.
The Daily Herald lies jaundiced on the table.
‘Jimmy Maxton speaks in Hyde Park’,
My father places his unemployment cards in his wallet – there’s plenty of room for them.
In greaseproof paper, my mother wraps my banana sandwiches
It’s 5.40. Ten minutes to catch that last workman train.
Who’s the last workman? Is it me? I might be famous.
My father and I walk out are eaten alive by yellow freezing fog.
Somewhere, the Prince of Wales and Mrs Simpson are having morning tea in bed.
God Save the King.
But God help the rest of us.
.
Nu hoort gij mij misschien
Coert Poort
.
De in Rotterdam geboren dichter Coert Poort (1922 – 2004). Woonde drie jaar in India (Bombay) en een jaar in Indonesië (Medan). Hij debuteerde in 1953 met ‘Twee gedichte’n, waarin details uit de werkelijkheid op hallucinerende wijze worden uitvergroot waardoor hun essentie voor de waarnemer aan het licht komt. Een van de centrale thema’s in de poëzie van Poort is de geboorte als grondslag voor het `ik’.
In 1970 verscheen van Poort bij Uitgeversmaatschappij Holland de bundel ‘Gedichten’ waarin gedichten zijn opgenomen uit de bundels ‘Een kleine dag voor mijzelf’, ‘De koning van Wezel’, ‘Mannenwerk’ en ‘Zonder omslag’. C. Ouboter schreef over deze verzamelbundel: ‘Terwijl de voornaamste tendens in onze westerse cultuur expansief is, staat de poëzie van Coert Poort in een tegengesteld teken van versobering en zelfs verijling, van inkeer tot een begin: een geboorte in een huis van bewaring’.
Een andere criticus Anton B. Lam schreef over Poort: Voor Poort is de poëzie een gebeuren, waarin niet de dichter het woord voert, maar waarin de taal zich, in haar volle openbarende kracht, aan de dichter – en via hem aan de lezer – meedeelt en voltrekt.
Uit de bundel met verzamelde gedichten koos ik voor een vroeg gedicht van Poort met de titel ‘Nu hoort gij mij misschien’ dat oorspronkelijk verscheen in ‘Een kleine dag voor mijzelf’ uit 1955.
.
Nu hoort gij mij misschien
.
Nu hoort gij mij misschien
gaan door het leven
door een deur
zoals huizen mij horen
eenmaal of honderdmaal op een dag
zoals zij mij beter horen
dan ik zelf
ik strijk vuur in het donker
ik streel een huid tegen de zin
ik blaas averechts op een fluit
ik schop stenen tegen de hellingen op
ik zwem rond in de lange rivier
ik wacht in de voortsnellende treinen
ik praat maar wat tegen de zon
ik geef mijn kinderen terug aan God
tegen de wind
ik steek langzaam de nacht over
ik paasser de stilte
langs de wegen verlaat ik het land
langs de zeeën verlies ik het water
ik ga tussen mijn woorden door
om bij u te zijn.
.
Kamala Das
Indiase vrouwelijke dichters
.
In 2016 verscheen op ‘The better India’ een lijstje van de 8 beste vrouwelijke dichters die India heeft voortgebracht. Zeven van hen werden in de 20ste eeuw geboren en 1 van hen in de 16e eeuw. Bovenaan het lijstje staat Kamala Surayya of Madhavi Das of Kamala Das, zoals ze bekend is geworden door haar Engelstalige poëzie. Kamala Das werd in 1934 geboren in Punnayurkulam in Kerala en overleed in 2009. Ze werd bewonderd voor haar gedurfde en eerlijke behandeling van de seksualiteit van vrouwen in een tijd waarin maar heel weinig vrouwen de moed hadden om erover te praten. Twee van haar poëziebundels zijn ‘Summer in Calcutta’ en ‘The Descendants’. Haar populariteit in Kerala is voornamelijk gebaseerd op haar korte verhalen en autobiografie, terwijl haar oeuvre in het Engels bekend staat om de vurige gedichten en expliciete autobiografie.
Gift him what makes you woman, the scent of
Long hair, the musk of sweat between the breasts,
The warm shock of menstrual blood, and all your
Endless female hungers …
Door haar directheid werd ze vergeleken met Marguerite Duras en Sylvia Plath. Tijdens haar leven kreeg Das (die op 65 jarige leeftijd moslim werd toen ze een relatie kreeg met wetenschapper Sadiq Ali en toen de naam Kamala Surayya aannam) verschillende literaire prijzen waaronder The Asian Poetry Prize (1998) The Asian World Prize (2000) en de Kent Award for English Writing from Asian Countries (1999). Uit haar eerste poëziebundel ‘Summer in Calcutta’ uit 1965 het gedicht ‘Words’
.
Words
.
All round me are words, and words and words,
They grow on me like leaves, they never
Seem to stop their slow growing
From within… But I tell my self, words
Are a nuisance, beware of them, they
Can be so many things, a
Chasm where running feet must pause, to
Look, a sea with paralyzing waves,
A blast of burning air or,
A knife most willing to cut your best
Friend’s throat… Words are a nuisance, but.
They grow on me like leaves ona tree,
They never seem to stop their coming,
From a silence, somewhere deep within…
.
Dichters in Durban
Novib
.
In 1997 werd het eerste internationale poëziefestival in Zuid Afrika georganiseerd. Nadat Nelson Mandela in 1994 werd verkozen tot president in de eerste non-raciale verkiezingen ooit in Zuid Afrika was er een tijd van vrijheid en vernieuwing in Zuid Afrika. Dit leidde tot Poetry Africa in de Zuid Afrikaanse havenstad Durban. Vele dichters die tijdens het apartheidsregime vervolgd werden of in ieder geval hun stem niet konden laten horen gaven hier acte de présence. Ook Nederlandstalige dichters waren aanwezig in Remco Campert en Hugo Claus. Maar ook dichters uit India, Mexico, Canada, Duitsland, Japan, Mauritius, Zimbabwe en nog een aantal landen waren vertegenwoordigd. Vanuit Zuid Afrika waren er dichters die poëzie schreven in het Engels, het Afrikaans en het Zulu.
De organisatie, het Centre of Creative Arts onder de bezielende leiding van Adriaan Donker en Breyten Breytenbach had zich laten inspireren door Poetry International in Rotterdam. Het festival werd dan ook geopend door Obed Mlaba, burgemeester van Durban en Bram Peper, burgemeester van Rotterdam.
De Novib bundelde in 1997 een aantal van deze dichters in ‘Dichters in Durban’ en ik koos voor het gedicht ‘Veteraan’ van Tatamkhulu Afrika in een vertaling van Hugo Claus.
.
Veteraan
.
Achter de omgekeerde ruggen
van de heuvels hoor ik nog altijd
de hoest van motors die plots zwenken
en de blauwe
rook van de lucht is de blauwe
rook van geweren en de grauw-
blauwe rook van de jaren.
En er is daar een gezang dat ik mij rekkend wil bereiken,
een harmonie van razernij die mij lieflijker
toeklinkt dan om het even welke liefde.
Maar de heuvels zijn hoog,
hoger dan mijn begerig hart, en mijn voeten
zijn verstrikt in de wieren.
Soms lijkt het alsof ik
een phut-phut-phut hoor
als een kind dat knalt met een kinderlijk
speelgoedgeweer en ik weet
dat de verre kogels opnieuw zoeken naar
de levenden tussen de gebeenten.
Maar er zijn daar geen levenden meer,
alleen doden, en zij zijn dood
zoals ik dood ben, alhoewel ik ademhaal
en mijn gehuil is dat van een wolf
tussen de schedels en mijn stap
is die van een schaduw in een plek van uilen.
.
Peter Orlovsky
My bed is covered yellow
.
Peter Orlovsky (1933 – 2010) was een Amerikaans dichter. Hij was onderdeel van de Beat Generation en had een jarenlange relatie met collega-dichter Allen Ginsberg. Zijn werk verscheen in verschillende bladen en bloemlezingen.
Allen Ginsberg was ook de reden dat hij in 1957 begon met het schrijven van gedichten. Het stel woonde destijds in Parijs. Hij reisde later naar en door Europa, Afrika en India en woonde in de jaren ’60 in de New Yorkse kunstenaarswijk Lower East Side. In de jaren ’70 betrok hij een boerderij in de staat New York. Vanaf 1974 was hij als docent poëzie verbonden aan de ‘Jack Kerouac School of Disembodied Poetics’ in Boulder (Colorado).
In 1957 schreef Orlovsky in Parijs het gedicht ‘My bed is covered yellow’.
.
My Bed is Covered Yellow
My bed is covered yellow – Oh Sun, I sit on you
Oh golden field I lay on you
Oh money I dream of you
More, More, cried the bed – talk to me more –
Oh bed that taked the weight of the world –
all the lost dreams laid on you
Oh bed that grows no hair, that cannot be fucked
or can be fucked
Oh bed crumbs of all ages spiled on you
Oh yellow bed march to the sun whear yr journey will be done
Oh 50 lbs. of bed that takes 400 more lbs-
how strong you are
Oh bed, only for man & not for animals
yellow bed when will the animals have equal rights?
Oh 4 legged bed off the floor forever built
Oh yellow bed all the news of the world
lay on you at one time or another
.
Orlovsky en Ginsberg
Met dank aan Boppin.com
Gedichten op auto’s
Gedichten op vreemde plekken
.
Gedichten en poëzie kun je werkelijk overal terug vinden. Natuurlijk is de meest voor de hand liggende plaats een poëziebundel maar voor wie er oog voor heeft is er overal poëzie. In de categorie ‘Gedichten op vreemde plekken’ heb ik al vele vreemde plekken behandeld. Hier zijn nog wat voorbeelden van gedichten op vreemde plekken namelijk op auto’s.
In Pakistan en India is de auto, vrachtwagen of zelfs de motor een favoriete plek om teksten aan te brengen. Hieronder een voorbeeld van een vrachtwagen met de tekst (vertaald): Aaj Kal Ki Larkian. Girls of past were also proud of their beauty. So why crib about girls of today?
.
Veel meer voorbeelden op de grappige website http://nativepakistan.com/funny-bumper-stickers-in-pakistan-transport-nama/
Maar ook Nederlandse dichters zijn actief met het plaatsen van gedichten op vreemde plekken. Een van de (mij) bekendste is toch wel Ellen Vedder. Al eerder plaatste ik voorbeelden van haar gedichten op vreemde plekken. Samen met Max Vos maakte ze Autodicht, een gedicht op de ‘kont’ van een auto.
.
Niet echt een gedicht maar van de kunstenares Yoko Ono, een lijkwagen met een ‘instructie’ op de zijkant van de wagen: Fahre eines Leichenwagen durch die ganze Stadt.
.
En tot slot dit Chinese gedicht op de motorkap van een auto.
.
Leanne O’Sullivan
Vrouw, jong en Iers
.
Een Ierse dichtersweek is niet compleet zonder jong Iers talent. En ook een vrouwelijk dichter ontbrak nog. Leanne O’ Sullivan vult dit gat. Leanne (1983) studeerde Engelse literatuur aan het University College in Cork. Op 21 jarige leeftijd verscheen van haar hand ‘Waiting for my clothes’ bij The British House Bloodaxe. Ze heeft inmiddels verschillende belangrijke poëzieprijzen gewonnen waaronder de eerste prijs in The seacat poetry competition, de RTE Rattlebag poetryslam, de Rooney prize for Irish literature, de Davoren Hannah award for young emerging Irish poet en the Lawrence O’Shaughnessy Award for Irish Poetry . Wat haar werk kenmerkt is niet zozeer het feit dat ze nog jong is maar het feit dat ze durft te schrijven over hoe dat nou precies is, jong zijn. Haar poëzie heeft haar al op festivals en lezingen gebracht in Frankrijk, China en India.
.
when you snap me up on your lizard tongue
and wrap yourself around me as if I was a spool.
Vague as metaphors you tease, trawling
your shadows as feathering clouds do,
shedding infant vowels in your vaporous image.
You will never be perfected, and while
you are half- born I will never sleep.In pickling ink I preserve all your fruits;
Perhaps you are a prophecy,
a mouthing of the boundless, or some
God or other Minerva festering
like secrets in empty lines.
Years gone now, labouring to drain
the reddest blood from your throat,
and I am none the wiser.
Just your everyday apocalypse
Amelia Walker
.
Uit mijn boekenkast vandaag de bundel van Amelia Walker met de intrigerende titel ‘Just your everyday apocalypse’. De paar keer dat ik Amelia heb ontmoet waren bijzonder. Haar poëzie is anders, gelaagd en in al haar gedichten zijn vooral de dingen die niet benoemd worden van belang.
Amelia Walker begon met voordragen (spoken word) in cafés en clubs in de regio rond Adelaide (Australië) toen ze zestien was. Na vele optredens die volgde op allerlei festivals in Australië verbleef ze voor korte tijd in Nederland. Ze publiceerde gedichten in de Verenigde Staten, Groot Brittanië, Noorwegen, India, Australië en Nieuw Zeeland. Meer over Amelia op haar (iets gedateerde) website http://www.freewebs.com/ameliawalker/
De gedichten in ‘Just your everyday apocalypse’ zijn geschreven in de jaren tussen 2004 en 2008 (de bundel is uit 2008). Uit deze bundel het gedicht ‘Phone Call With An Ex’.
.
Phone call with an ex
.
I tell him I’m good,
I’m really good, extra good,
everything is good
good good good.
And he’s good,
really good.
And I say how good it is
that’s he’s really good
and I’m good
and we agree – for once-
it’s all good.
.
After we hang up
I heat a tin of asparagus soup
and watch ‘Muriel’s Wedding’
for the eleventh time.