Ménage à deux

Benne van der Velde

.

Sommige dichtbundeltjes zijn zeldzaam, zeker als ze maar in een kleine oplage gemaakt zijn. Dat geldt zeker voor het dunne bundeltje (20 pagina’s) ‘Ménage à deux’ van dichter Benne van der Velde. In de Eendagsvliegreeks is de #6. Uitgegeven door uitgeverij Nadorst. Deze Rotterdamse uitgeverij van Joris Lenstra ken ik uit mijn begintijd van Ongehoord Rotterdam. Joris was met zijn uitgeverij de drijvende kracht achter de administratieve handel en wandel van Ongehoord Rotterdam tot hij ermee stopte en de Ongehoord Rotterdam overging in de stichting Ongehoord! De Eendagsvliegreeks is een project van foutograaf, nostalgist en fotograaf Ruben van Luijk.

De oplage is genummerd en ik heb nummer 4. Het bindwerk is ook al door een bekende gedaan namelijk Atelier Zonneveld uit Rotterdam. De illustratie op de omslag werd gemaakt door Frans de Winter uit Vlaardingen waar Benne van der Velde ook woonachtig is. Een heel charmante uitgave en ik koos voor het titelgedicht.

.

Ménage à deux

.

Als je hem maar niet vergeet,

wil ik dat je weet dat jij

vreemd mag blijven gaan met mij

zolang ik mezelf niet ben.

.

Hij heeft het beste met je voor,

kent je door en door en ik

ben één grote harde pik

waarin ik mezelf niet herken.

.

Als je mij maar weer vergeet,

wil hij dat je weet dat jij

vreemd mag blijven gaan met mij

tot ik weer de oude ben.

.

Meanders Rob de Vos-prijs 2020

Doe mee!

.

De Meander Dichtersprijs is ter ere van de geestelijke vader van Meander, Rob de Vos (20 mei 1955 – 2 april 2018) in 2019 omgedoopt tot de Rob de Vos-prijs. Op deze manier wil Meander zijn werk levend houden en houden we de traditie van de dichtwedstrijd in ere.

Tot 1 oktober 2020 mag iedere deelnemer één gedicht inzenden, geïnspireerd op het thema Dit jaar is het thema een illustratie van dit kunstwerk.

(Klik op de afbeelding om deze te vergroten)
Tegel mdf, gemengde technieken – 2018, kunstenaar Inge Bak.

Het ingezonden gedicht is

• in het Nederlands geschreven
• in een Word-bijlage
• niet langer dan één A4 formaat
• geïnspireerd op het thema
• nooit ergens eerder gepubliceerd
• nooit genomineerd of bekroond
• niet kwetsend of discriminerend
• na inzending niet meer te veranderen

Er kan over de uitslag niet worden gecorrespondeerd. Door deelname geeft de dichter toestemming voor het plaatsen van het gedicht op de site van Meander. Juryleden en organisator van Meander zijn uitgesloten van deelname. Bij deelname verklaart de inzender zich akkoord met het wedstrijdreglement. Inzendingen die niet voldoen aan bovenstaande voorwaarden worden uitgesloten.

Er worden tien gedichten genomineerd, daaruit komen drie winnaars voort en zeven eervolle vermeldingen. De genomineerden krijgen persoonlijk bericht. De datum van bekendmaking is in het najaar en wordt tijdig aangekondigd. In december volgt er een algemeen juryrapport dat iedere deelnemer ontvangt. Lees hier de winnende gedichten terug van de Rob de Vos-prijs 2019 En hier de eervolle vermeldingen Deel I en Deel II van vorig jaar.

1^e prijs – De Rob de Vos-trofee en € 100,-
2^e prijs – Boekenbon € 50,-
3^e prijs – Boekenbon € 25,-
–
Eervolle vermelding is een publicatie van je gedicht op Meandermagazine.

Stap jij in de voetsporen van Vicky Francken, Ellen Deckwitz, Frouke Arns, Merel van der Slobbe en de winnaar van 2019, Mandy Eggerding? Laat je inspireren door ons thema! Gedicht als bijlage in word-document sturen naar e-mailadres: meanderwedstrijd@hotmail.com

In de mail vermelding van naam adres, geboortedatum, e-mailadres plus de titel van het gedicht.

Succes!

Deze wedstrijd kun je ook terugvinden op https://schrijvenonline.org

en op https://www.schrijverspunt.nl

Poëziekaarten

 Lieve juf

.

In het kader van de Poëzieweek 2020 kun je bij boekhandels en bibliotheken gratis ansichtkaarten krijgen met gedichten van Linda Vogelesang, Carmien Michels, Jaap Robben, Max Greyson en Maud Vanhauwaert. Ook vorig jaar werden gratis kaarten met poëzie weggegeven. Het is dan ook een heel aardige manier om je poëzie onder de aandacht te brengen.

Ik heb een fijne verzameling van poëzie-ansichtkaarten. Natuurlijk van Plint en van de Poëzieweek maar ook van de voormalige stadsdichter van Rotterdam Jana Beranová, van Joz Knoop en Joost van Gijzen (van uitgeverij De Muze), van Méland Langeveld en Gea Zwart, van Rinske Kegel en ga zo maar door. Vaak zijn de kaarten een samenwerking van kunstenaar en dichter (Langeveld en Zwart bijvoorbeeld) maar het komt ook voor dat de illustratie gemaakt wordt door de dichter (Kegel).

Een poëziekaart laten maken hoeft niet veel te kosten dus als je als dichter nog niet aan een bundel toe bent of druppelsgewijs je gedichten aan je publiek wil laten lezen dan zijn poëziekaarten een goed idee, tenslotte worden ze tweemaal genoten, door de afzender en door de ontvanger.

Van de Poëzieweekkaarten koos ik op deze laatste dag van de Poëzieweek 2020 het gedicht ‘Lieve juf’ van Linda Vogelesang (Plint, 2015) vooral ook omdat de leerkrachten de laatste tijd zo in het nieuws zijn. En omdat het hier een gedicht betreft dat voor kinderen is geschreven, een deel van de poëzie die toch vaak wat ondergewaardeerd wordt.

.

Lieve juf,

.

Ik schrijf u even

om te zeggen

dat ik niet meer kom.

Waarom?

Ik weet wat ik wil worden:

HELD!

Wat ik nu moet leren:

vliegen zonder vliegmachine,

vechten met enge dieren,

en op een wiebeltouw balanceren.

U geeft geen les daarin.

Daarom heeft naar school gaan

voor mij niet zo veel zin.

Als juf deed u best uw best,

dus: een kus en dank u wel!

Mocht u iets overkomen

dan roept u maar.

Dan kom ik snel.

.

 

De Muze en het heelal

Fruit der firmamenten

.

Ter gelegenheid van de boekenweek in 1959 gaf de vereeniging ter bevordering van de belangen des boekhandels een verzameling gedichten, handelende over licht en duister, over aarde, zon, maan en sterren, over ruimtevaart, een primula en een citroen uit.

Toegegeven, ik werd ook op het verkeerde been gezet door de primula en de citroen maar bedenk dat ook de ruimtevaart in 1959 nog iets magisch en onbekends was, het heelal was nog een groot onbekend zwart gat. De primula en de citroen komen overigens uit een gedicht uit de bundel van Jan van Nijlen:

.

Meer dan sterren, meer dan het heelal

is mij de primula, een geel citroen.

.

Omdat deze bundel uitgegeven is ten behoeve van jonge mensen, stelde de commissie van de vereeniging een prijsvraag in onder pas-afgestudeerden op het gebied van vormgeving. Pas-afgestudeerden Bartha Bik (typografie) en Frédérique Spaanderman (omslag en illustratie) vulden elkaar zo goed aan volgens de commissie dat zij de opdracht kregen.

In de bundel gedichten van alle bekende dichters uit die tijd zoals Campert, Lucebert, Vasalis, Achterberg, van Ostaijen, Marsman, Lodeizen, Vestdijk, Boutens, Roland Holst etc. Maar ook een enkele wat minder bekende dichters als Albert Besnard, Gabriël Smit en Nes Tergast.

Al met al een fijne bundel ( de 11e uit deze Muze-reeks).

Ik koos uit deze bundel het gedicht ‘Fruit der firmamenten’ van Anton van Duinkerken.

.

Fruit der firmamenten

.

Ik vind:

de sterren zijn een witte wervelwind,

een hemelgril,

sneeuw die niet vallen wil,

uren die stil bleven staan,

werelden die de kracht niet vonden te vergaan.

.

En jij, wat denk je van de maan?

een ijspaleis,

een lachend gelaat

of een verzilverd paradijs?

.

Een wandelaar die langs de melkweg gaat

en ziet de zon als een fosforisch lijk

heeft die gelijk of ongelijk?

o kind, wat zou het heerlijk zijn te happen in de sterren!

.

Londen

Voces intimae

.

In 1982 werd in het Centraal Museum in Utrecht en in de Hedendaagse Kunst in Utrecht de tentoonstelling van Fedde Weidema (graficus 1915-2000) georganiseerd. Weidema werd onder andere bekend door zijn spoorwegaffiches en zijn illustratie bij het gedicht van Jan Campert ‘De achttien dooden’ onder het pseudoniem Coen van Hart. Ter gelegenheid van deze tentoonstellingen werd een dichtbundel ‘voces intimae’ in een oplage van 400 exemplaren uitgegeven van gedichten van Wouter Kotte. In de bundel drie illustraties van Fedde Weidema.

Wouter Kotte (1933-1998) was dichter en museumdirecteur van onder andere het museum van hedendaagse kunst in Utrecht. Wouter Kotte studeerde geschiedenis en kunstgeschiedenis. Zijn eerste uitgaven van poëzie ontstonden in Arnhem. In zijn publicaties thematiseerde hij vooral de parallellen van denken en uitbeelden. Hij maakte als dichter ook beeldende collages en werken in gemengde techniek op papier.

Voces intimae (Intieme stemmen) bestaat uit twee suites en een gedicht. De suites bestaan uit respectievelijk 5 en 3 gedichten aangevuld met nog een gedicht. In de suite ‘kleine Londense suite’ staat het gedicht ‘Londen’.

.

Londen

.

Elke straat verlangt naar het verleden

teveel voeten stoten zich aan trottoirs

teveel geluiden verstikken hier de lucht.

blijdschap even onvindbaar als dit voorjaar

.

daarom vervloeken straten sterren en stilte

glitteren geschenken en geesten in étalages

waarvan de ruiten toeristen weerspiegelen:

schimmen die er dodelijk echt uitzien

.

warenhuizen zijn de aktuele piramides

pleinen asfaltvelden de stad een jungle.

pneumatisch wordt de dag de grond ingeboord.

luidkeels prijst Londen zich het graf in

.

 

Andere woorden

Hans Andreus

.

Als laatste bijdrage aan de week van de Vijftigers vandaag de dichter Hans Andreus. In de prachtige bundel ‘Nieuwe griffels schone leien’ uit 1954 heeft Paul Rodenko gedichten bijeengebracht ‘van Gorter tot Lucebert, van Gezelle tot Hugo Claus. Deze bloemlezing uit de poëzie der avantgarde werd door Rodenko ook voorzien van een inleiding. Deze bundel was destijds enorm populair getuige de aantallen waarin de eerste vier drukken verschenen, namelijk 37.500 stuks. Mijn exemplaar is uit 1957 (vierde druk) van 10.000 exemplaren. Hoeveel er in totaal van gedrukt en verkocht zijn durf ik niet te zeggen maar dit soort aantallen worden heden ten dage nog maar zelden gehaald.

Deze titel verscheen in de Ooievaars reeks en H. Berserik tekende de omslag illustratie. Uiteraard staan er een aantal gedichten van Hans Andreus in deze bundel (net als alle andere Vijftigers). Het gedicht ‘omdat je niet grieks bent…’ verscheen oorspronkelijk in zijn bundel ‘De taal der dieren’ uit 1953.

.

Omdat je niet grieks bent…
.

Omdat je niet grieks bent
kunnen je ogen delfisch orakelen
hoor ik bucolische muziek
een heel hoge mondharmonica in plaats van een fluit

maar meer dan dit

men moet zo zonder gestalte zijn
om lief te kunnen hebben
zo niemand en zo bewoond door leven
duizendpootleven en halfgodbestaan
dat men kan zeggen jij met een klank van glazen bekkens

bloemkoopmannen hebben droevige gezichten
zij hebben haren van kuilgras
en ogen van magere aarde
maar zij hebben hun bossen rozen als waaiers ontvouwd
en je naam van je heupen gelezen

ik heb een dag lang de dood op handen gedragen
ik heb een dag lang de kou van alaska betast
ik heb een nacht lang een jong dier zien doodgaan
ik heb een nacht lang je ogen gezien blinkend met een
blijdschap als water

ik weet allang niet meer wie je was
een vogelroep
of de komeet van halley
of
het eiland sicilië
maar ik leefde zo dood als kamers in spiegels
luister ik rinkel als bellen

de lichtrode weerschijn van onder je borsten
begrijp ik niet
de vertraagde val van je heupen door de ruimte
begrijp ik niet
je mond en je ogen zijn onherkenbaar
maar ik bespeel je en jij noemt mij
de bank van monto carlo

men wijst mij aan ik ben in de maan de kinderen roepen
mij maanman na
maar ik vaardig proclamaties uit
in een koninklijk meervoud

wij

zijn

de spiegels

der zon

.

Beatrijs

P.C. Boutens

.

De Beatrijs, zoals velen van ons deze titel herinneren uit onze middelbare schoolperiode, is een Middelnederlandse Marialegende uit de veertiende eeuw. Het enige handschrift waarin de legende overgeleverd is, dateert van kort voor 1374 en wordt bewaard in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Omdat het oorspronkelijke werk geen titel had, gebruikte W.J.A. Jonckbloet bij zijn publicatie in 1841 de naam van het hoofdpersonage, Beatrijs en deze titel heeft het sindsdien altijd behouden.

In 1907 (bron KB, volgens de publicatie die ik bezit was de eerste druk in 1908) publiceerde de dichter P.C. Boutens (1870 – 1943) een bewerking van de Beatrijs. Deze bewerking telt slechts 380 regels waar het origineel maar liefst 80 folia (bladen van een boek die alleen aan de voorkant genummerd zijn) heeft met 37 regels per folia. Het Nederlands in de versie van Boutens doet gedateerd aan maar is natuurlijk ook een hertaling uit het Middelnederlands.

Omdat 380 regels wat veel is heb ik me hier beperkt tot de laatste 5 stroffen uit deze bundel met voorp een prachtige illustratie van Rie Cramer.

.

Dit is de sproke van Beatrijs.

Ik schreef haar uit op weinige blaên

In zulk een klare en simple wijs

Als kinderen verstaan.

.

Want van al heiligen wier voet

De weiden treedt van hemelsch tijm,

Had niemand met Maria zoet

Zoo teêr geheim –

.

Maria die woont hoog en stil

Boven der englen prijs en lof,

Die kiest van zielen wie zij wil,

Tot rozen in haren hof –

.

Die weet hoe schoon karmijnen roos

Verbleeke in ’t vuur van felle smart,

Hoe schoon berouw tot purper blooz

Der blanke rozen hart –

.

Die zelve leed aan Jezus’ voet

Smart die geen heerlijkheid vergeet:

Maria die meest beminnen moet

Al hart dat zwaard doorsneed.

.

 

Feit of fictie

Florimond Wassenaar

.

Bij het opruimen van mijn kast kwam ik de ‘Dichtkunstkrant 2016’ tegen. Deze krant verschijnt 1 keer per jaar, rond de poëzieweek. In deze krant staat een gedicht van Florimond Wassenaar (1970) redactielid en mede initiator van de Dichtkunstkrant. Wassenaar draagt maandelijks een gedicht voor op Bluesradio te Amsterdam (stads FM) en publiceert die op zijn blog ‘de vierde zaterdag’. Hij publiceerde onder andere in Awater/Tortuca, De Gids en Parmentier.

Het gedicht van zijn hand dat in de Dichtkunstkrant verscheen viel me op door het actuele thema. Op 22 oktober 2015 vermoordde een Zweedse man, verkleed als Darth Vader, een kind en een leraar op een Zweedse school. Aanvankelijk dachten de kinderen dat het hier een verkleedpartij betrof, tot de dader daadwerkelijk zijn zwaard gebruikte. Feit en fictie. In een tijd waarin feiten en fictie nogal eens verward worden (nep nieuws) wilde ik dit gedicht hier doorplaatsen.

.

Feit of fictie

.

Darth Vader ging eerst op de foto

het was een tijdje gezellig met hem op school

uiteindelijk bleek dat niets dat hij deed, leek

op gewoon een man in een zwarte jurk

met een zwaard, gekleed voor een feest

Darth vader staat bekend

als het goede

dat zich tot het kwade heeft gewend

vanwege woede om een zeker verraad

heeft wantrouwen hem een masker opgezet

de kinderen in de klas

zagen een man in een zwarte jurk

met een zwaard, gekleed voor een feest

tot hij één van hen aan zijn degen reeg

ook een tweede, al beter wetend

ontkwam niet levend

.

vanochtend voordat ik ging bidden

zag ik een vrouw met een kinderwagen

er hing een tros bananen aan het stuur

ze was blond, had blauwe ogen

ze keek me bezorgd aan

haar kind sprak brabbeltaal naar de lucht

die niet eens zo donker was

de zon zelfs wilde komen

toch zijn we met een grote boog

om elkaar heen gelopen

.

                                           Kunst: Hamid El Kanbouhi

November

Zondag

.

Hoewel het december is lijkt het soms wel alsof het nog november is. Regenachtig, niet al te koud en grijs. Niet echt een goede reden om een gedicht met de titel ‘November’  te plaatsen van Herman de Coninck op de zondag maar ach, eigenlijk is elke reden om iets van hem te plaatsen een goede, nietwaar.

Uit: ‘De gedichten’ zijn verzameld werk het gedicht ‘November’.

.

November

.

Er hangen nog twee blaren

aan mijn esdoorn. Duizend andere zijn

rood geworden, alvorens dood.

Vergeten te kijken.

.

Vergeten gelukkig te zijn.

Nochtans had ik een tuin

waarin een stoel, en die stoel

had mij, en ik had een hand

.

en die hand had een glas

en mijn mond had meningen.

Alles had.

Alles had ons.

.

Kaart van Plint uit 1995,  uit de reeks ‘De 10 Mooiste Van Herman de Coninck’. De illustratie ‘Zweef’ is van Wim Biewenga.

Een absolute Mus

Dolmus

.

Vandaag uit mijn boekenkast de bijzonder fraai vormgegeven bundel ‘Een absolute mus’. In 2009 verscheen dit boek en werd in de Openbare Bibliotheek van Den Haag de gelijknamige tentoonstelling met alle illustraties uit de boek georganiseerd. In dit boek geven 50 illustratoren hun visie over de 50 versies van het woord mus en 50 schrijvers schrijven daarbij hun reactie. Veel woordspelingen, verhaspelingen en creatieve vondsten met mus in dit vermakelijke boek. Dit alles vanuit de wens om de mus ” weer onder de mensen te krijgen”.

Ik heb gekozen voor een gedicht van Patty Scholten bij een illustratie van Gerrit de Jager.

.

Dolmus

.

De bus zit vol, maar waar is de chauffeur?

Die rookt een sigaretje, wat opzij.

Er kunnen best nog een paar klanten bij

en ook een krat met kippen bij de deur.

.

Zijn passagiers wachten gelaten binnen.

Want in de bus wordt het bloedheet en

zonder de airco zit men flink te zweten.

Dus helpen ze met nieuwe klanten winnen.

.

‘Er is een markt in Korbasi vandaag!’

‘Jij hebt een oom in Ankara. kom zeg!’

Er kan geen mus meer bij, de bus rijdt weg.

Maar of de vering het houdt, is de vraag.

.