Haka

Ka mate, ka ora (ik sterf, ik leef)

.

Bij het browsen op internet naar nieuwe poëzieverhalen kwam ik terecht op de website van de NZEPC, the new zealand electronic poetry centre http://www.nzepc.auckland.ac.nz/, een website over poëzie uit Nieuw -Zeeland. Daar stuitte ik op een artikel van Robert Sullivan over het poëzie magazine ‘Ka Mate Ka ore’. Dit magazine over poëzie en politiek (boeiende combinatie) is vernoemt naar het beroemdste gedicht uit de geschiedenis van Nieuw-Zeeland ‘Te Rauparaha’s haka’.

Deze Haka werd geschreven door  Te Rauparaha (1768? – 1849), een leider van Ngāti Toa en van Ngāti Raukawa afkomst. Een haka, de rugby liefhebbers zullen hem zeker kennen, is een hardop voorgedragen tekst (gedicht) om “de pezen te verstevigen en om het bloed op te roepen”.

De haka is een ceremoniële dans of uitdaging in Maori cultuur . Het wordt uitgevoerd door een groep, met krachtige bewegingen en stampen van de voeten met ritmisch geschreeuw begeleiding. Hoewel vaak geassocieerd met de traditionele gevechtsvoorbereidingen van mannelijke krijgers, wordt haka al lang uitgevoerd door zowel mannen als vrouwen, en vervullen verschillende varianten van de haka sociale functies binnen de Māori-cultuur. Haka wordt uitgevoerd om vooraanstaande gasten te verwelkomen , of om grote prestaties, gelegenheden of begrafenissen te erkennen. De haka is vooral bekend geworden doordat de All Blacks ( het nationale Rugbyteam van Nieuw-Zeeland) voorafgaand aan een wedstrijd een haka uitvoeren. De All Blacks zijn de meest succesvolle internationale rugbyploeg aller tijden met een winpercentage van 77,41% over 580 wedstrijden (1903-2019).

.

Ka Mate, Ka Ore

.

Ka mate!   ka mate!
Ka ora! ka ora!
Ka mate! ka mate!
Ka ora! ka ora!
Tēnei te tangata pūhuruhuru,
Nāna nei i tiki mai whakawhiti te rā!
Hūpane!    Hūpane!
Hūpane!    Kaupane!
Whiti te rā!

.

Ik sterf, ik leef

.
Ik sterf! Ik sterf!
Ik leef! Ik leef!
Ik sterf! Ik sterf!
Ik leef! Ik leef!
Dit is de harige man
die de zon heeft gehaald en heeft laten schijnen!
Een stap omhoog! Nog een stap omhoog!
Een laatste stap omhoog!
Stap dan naar voren!
In de zon die schijnt!

.

Advertentie

Poem from a Bus Shelter

Clare Shaw en Louise Crosby

 

Al eerder schreef ik over poëzie in comics. Meestal waren dat komische plaatsjes waarin poëzie als onderwerp voor kwam en soms waren het gedichten verwerkt in een comic of stripverhaal. Dichter Clare Shaw en kunstenaar Louise Crosby hebben samen een project opgezet met als naam ‘Poem from a Bus Shelter’ waarbij Crosby een visuele interpretatie geeft van de woorden van Shaw. Hierdoor krijgt de tekst een extra laag of lading.

Op hun website http://seeingpoetry.co.uk/ staan verschillende voorbeelden van hun samenwerking. Poem from a Bus Shelter was het eerste minibook dat ze samen in 2014 uitgaven.

.

Compass project

Audrey Dimola

.

De uit New York afkomstige Audrey Dimola omschrijft zichzelf als ” a poet, performer, curator, connector, and lifelong artist” en als je op haar website https://audreydimola.com/about/ kijkt dan kun je zien en lezen dat daar geen woord van gelogen is.

In 2012 was ze de drijvende kracht achter ‘The Compass Project’ waar ze met stickers met daarop poëzie en poëtische teksten, de stad New York probeerde te verfraaien. Werkelijk op allerlei objecten plakte ze haar stickers om zodoende, middels wat zei zelf noemt, guerrilla tactiek, haar poëzie onder de mensen te brengen.

Hieronder een paar voorbeelden van geplakte stickers. Op haar website https://audreydimola.com/poetry-performance/compass-project-guerrilla-poetry/compass-project-phase-one/ staan, veel, heel veel meer voorbeelden.

.

who are you really?

Harmony and energy

try not to forget

.

Gedicht op een bijzondere plek

Grosvenor Square, Londen

.

Op 11 september 2003 werd in Londen op Grosvenor Square een monument onthuld dat is gewijd aan de 67 Britse slachtoffers van de terroristische aanval op de Twin Towers in New York op 11 september 2001. Een gedicht van de Amerikaanse dichter Henry van Dyke werd gekozen als inscriptie op een herdenkingssteen, waaronder een stuk staal van de Twin Towers is begraven.

Het monument werd mogelijk gemaakt door bedrijven en individuen die te maken hadden met de aanval op het World Trade Center. De opzet en bouw werd  in nauw overleg met de familie van de slachtoffers gedaan en biedt een plaats voor rust en beschouwing.

Het monument bestaat uit een soort tempeltje van hout. In het fries boven de ingang staat te lezen ‘Grief is the price of love’ en op drie lange bronzen platen ‘Those United Kingdom citizens who lost their lives are remembered here by name:’ gevolgd door de 67 namen van de slachtoffers.

De palen van de omringende pergola zijn elk gemaakt van een stam van een eik. Voor het ‘tempeltje’ ligt de herdenkingssteen met daarop het gedicht van Henry van Dyke. Het gedicht schreef van Dyke in 1904 als inscriptie op een zonnewijzer.

Henry van Dyke (1852 – 1933) was een Amerikaans protestants predikant, schrijver en dichter. Hij was zeer populair in de eerste decennia van de 20e eeuw. Hij publiceerde diverse korte verhalen, gedichten en essays.

.

Time is

.

Time is

too slow for those who wait,

too swift for those who fear,

too long for those who grieve,

too short for those who rejoice,

but for those who love,

time is not.

.

Gedichten op vreemde plekken

Op een muur van 450 vierkante meter

.

Op een 450 vierkante meter grote muur op de Yunyang Normal University Attached Elementary School campus in het Chinese Chongqing staan 72 klassieke Chinese gedichten geschilderd. Deze muur is opgericht om de studenten te deze traditionele kunstvorm aan te leren.