Site-archief
Waardeloze beelden
Bram Vermeulen
.
De zanger, componist, cabaretier, volleyballer, kunstschilder en liedschrijver Bram Vermeulen (1946 – 2004) was, zo blijkt uit de dingen die hij deed, een zeer veelzijdig mens. Ik heb verschillende herinneringen aan hem, van Neerlands Hoop, zijn mooie liedjes tot aan een programma op televisie waarin hij naar de zuidwesthoek van Vlaanderen reisde op zoek naar overblijfselen van de Eerste Wereldoorlog (vooral de scene waarin hij middenin een akker gewoon begint te graven en daar op iets meer dan een meter diepte allerlei overblijfselen tegenkomt zoals onderdelen van uniformen, wapens en munitie).
Tegenwoordig wordt Bram Vermeulen door een grote groep mensen vooral ook gewaardeerd om zijn prachtige liedjes. In 1995 won hij met ‘Een doodgewone jongen’ de Annie M.G. Schmidtprijs voor het beste kleinkunstlied. Ook kreeg hij enkele Edisons voor albums als ‘Doe het niet alleen’ en ‘Bram Vermeulen’.
Vlak na zijn dood vindt zijn geliefde Shireen Stroker op haar computer een ‘boek’ die Bram haar voor zijn overlijden heeft toegestuurd met de titel ‘RUST!’. In 2005 wordt dit als boek uitgegeven en in RUST! staan allerlei literaire teksten van Bram, waaronder veel liedteksten en gedichten. Uit deze bundel heb ik gekozen voor het prachtige ‘Waardeloze beelden’ waarin een heel mooie melancholische ondertoon zit.
.
Waardeloze beelden
.
De lage gele zon over de heuvels.
Een meisje met mijn trekharmonica.
Glimmende varens onder in een bos.
Het eindeloze koren van Noord-Frankrijk.
.
Het uitzicht van een steiger op een meer.
Een zwarte hond in een groene wei.
Drie zoons met hun vader op de hei.
Mijn lief, lang voor zij dat was van mij.
.
Waardeloze beelden voor een ander
waar ik uit besta.
Een stapel foto’s in een la.
.
Het uitzicht uit een raam waar ik niet meer woon.
Drie stenen op elkaar in een rivier.
Een kleine vrouw op een breed leeg strand.
Twee oma’s samen op een bank.
.
Een pratende groep mannen op een plein.
Een wolk die rolt over een kam.
Een tekening van een kind van twee.
Een zwarte hond in een blauwe zee.
.
Waardeloze beelden voor een ander
waar ik uit besta.
Een stapel foto’s in een la.
.
En het is oppassen,
als een bos heel stil is,
als ik de rivier hoor,
als het vuur glanst in mijn glas.
Dan winnen die beelden één voor één
en ben ik niet meer dan wie ik was.
.
GeenPunt
De Rotterdamse taalglossie
.
Van mijn collega bibliotheekdirecteur in Rotterdam kreeg ik GeenPunt, De Rotterdamse taalglossie. Dit is alweer de tweede editie van een magazine vol interessante taalfeitjes en – weetjes, inspirerende interviews, praktische taaltips én prachtige poëzie. Wat wil je ook als Derek Otte, tot begin dit jaar stadsdichter van Rotterdam (inmiddels heeft Dean Bowen het stokje van hem overgenomen), de eindredacteur van deze glossie is. In GeenPunt dus op een aantal manieren aandacht voor poëzie. Het leuke van Derek Otte is dat hij op verschillende manieren aandacht besteed aan poëzie, niet alleen maar de wat bekendere poëzie van beroemde dichters maar ook aan cafés in de stad die bordjes hebben hangen met volkspoëzie. Soms verzonnen door de kroegbazen zelf (opvallend alle vier vrouwen!) in andere gevallen bestaand of door klanten verzonnen.
Maar ook mooie foto’s van straatpoëzie, gedichten in de openbare ruimte, stukjes over straatnamen die naar dichters verwijzen (Aagje Deken, Bilderdijk, Frederik van Eeden) maar ook Elfjes die gemaakt werden door deelnemers aan de taalsafari en de taalklassen. Daarnaast nog heel veel interessante informatie maar ik beperkt me hier even tot de stukken over poëzie. GeenPunt is een prachtig initiatief en een geweldig magazine met voor elk wat wils. Ik hoop dat dit een lange traditie van magazines over taal mag worden.
Daarom hier niet alleen een Elfje en een cafégedicht maar ook een gedicht van Frederik van Eeden met begeleidende foto’s.
.
Elfje
.
Creatief
Dingen maken
Gedachten los laten
Voelen hoe het is
Gemis
.
Cafégedicht
.
Iedereen praat
over mijn zuipen
maar niemand
over mijn dorst.
.
Zonnebloem
.
Ik ken een plant, niet fraai van loof
niet schoon, niet rank gesteeld.
Haar vorm is lomp, haar bloem is grof,
geen dichter zingt er ooit zijn lof
of nam haar tot zijn beeld.
.
Toch heeft zij iets wat mij behaagt.
Zij keert zich naar het licht,
van af het eerste morgen-uur
wendt zij naar ’t vrolijk zonnevuur
haar groot en geel gezicht.
.
Ik wilde dat ik als die bloem
naar ’t licht mij wenden kon.
Zij draagt de kleur der vrolijkheid
en richt haar kelk ten allen tijd
naar ’t helder licht der zon.
.
Kanneelgebed
Don Beukes
.
Het mooie van social media (naast heel veel minder aangename kanten) is dat je met de hele wereld in verbinding staat of kan staan. Zo kreeg ik via Facebook (the groep Poetry Club) contact met de Zuid Afrikaanse dichter Don Beukes. Don Beukes werd geboren in Kaapstad en studeerde Engels, geografie en psychologie voordat hij docent werd in Zuid Afrika en in Groot Brittannië. Inmiddels is hij gepensioneerd en in 2016 werd zijn eerste poëziebundel gepubliceerd ‘The Salamander Chronicles’ waarin thema’s als onderdrukking, pesten, politiek, globalisme, seksisme, misbruik, geboorte, dood, vluchtelingen en racisme aan de orde komen.
Zijn tweede boek ‘Icarus Rising – Volume One’ is een verzameling Ekphrastic-poëzie ( Ekphrastic-gedichten richten zich op kunstwerken, meestal schilderijen, foto’s of standbeelden) waarbij de meeste gedichten gebaseerd zijn op originele kunstwerken en in nauwe samenwerking met kunstenaars uit Zuid-Afrika, Amerika en het Verenigd Koninkrijk zijn geschreven.
Zijn Zuid-Afrikaanse publicatie-debuut van veertien exclusieve gedichten verscheen in augustus 2018 met drie andere prominente Zuid Afrikaanse auteurs (Bevan Boggenpoel, Leroy Abrahams en Selwyn Milborrow) in een unieke bloemlezing ‘In Pursuit of Poetic Perfection’, die na publicatie meteen op nummer 1 terecht kwam op de lijst van ‘Afrikaanse Literatuur’ op Amazon Kindle. Zijn poëzie is gepubliceerd in tal van literaire tijdschriften en tijdschriften in de VS, Canada, India, Bangladesh en de Filippijnen, evenals in verschillende bloemlezingen. Sommige van zijn gedichten zijn ook in het Albanees vertaald en in het Afrikaans en het Farsi.
Hij is van plan zijn publiciteitssucces te gebruiken om op een dag zijn eigen stichting in Zuid-Afrika te vestigen om de leesvaardigheid op scholen te verbeteren en om een leescultuur in verarmde gemeenschappen te bevorderen. Don heeft ook een blog waarop je veel meer kunt lezen: https://donbeukes.wordpress.com
Van Don ontving ik een prachtig gedicht met getiteld ‘Kanneelgebed’ of in zijn eigen vertaling in het Engels ‘Cinnamon prayer’.
.
Kanneelgebed
.
As ek net jou spesery geure elke dag
kan aantrek, weet ek my siel sal weer
aansterk, maar jou daaglikse onsigbare
stem laat my weer jou soete woorde
verken – Geen meer goeiemôre soentjies
van my Godgegewe noentjies, geen meer
trane van blydskap soos ek saam lag met
my kosbare skat, terwyl ek gereed maak vir
markdag elke Maandag en heuningbloeisel
soene jou kant toe blaas.
.
Mense knik nog nou en dan medelyend
my kant toe, selfs ons nommer een
mededinger, wat soms ons robynrooi
waatlemoen effens proe – Kan jy glo hy
lok nou andere my kant toe?
Ek glimlag maar net gedwee terwyl ek
eerbiedig proe aan jou hemelsoet kanneeltee-
Gemeng met liefdevolle smeltende
herinneringe – Net die aromatiese
teenwoordigheid van jou verbied
my om onophoudelik te rou
vir jou.
.
Ek dra nog steeds die hemp wat jy in
Mauritius gekoop het, selfs al is die blou
nou verflou – Elke kledingstuk aanraking
teen my dorre woestynvel laat my
glimlaggend altyd wonder – Is ek nog
steeds jou kanneel koning?
.
Ek is omring deur jou – Elke spesery en
kruiedrankie herinner my aan jou – Die
kanneelgevulde plooie in my hand brandersvir jou,
Soms verbeel ek my ek gewaar jou oorkant my,
maar dan voel ek soos ’n jong verliefde gek en
fluister dan saggies my daaglikse
kanneelgebed…
.
Cinnamon Prayer
.
If I could wear your spicy
essence each and every day
I know I will not go astray
but only your daily echo illuminates
your fading halo – No more early
morning kisses from my heaven sent
missus, no more tears of joy just
to hear you say hey, as I leave
for market day, blowing your
honey blossom kisses my way.
.
People still nod sympathetically to
me, even our rival stall enemy –
can you believe he reluctantly
offered me his best ruby red watermelon?
I just proudly smile, honouring your
memory whilst sipping your favourite
cinnamon tea – infused with
loving melting reverie – Only the
aromatic presence of you prevents
my ginger grieving; my daily solitude.
.
I still wear the clothes you
mended, however much faded – each
brush of cloth against my parched skin
always gets me asking – Am I still your
cinnamon king?
.
I am surrounded by you – each spice
and herb reminds me of you – The cinnamon
filled crevices in my hands burn for you
I sometimes think I glimpse you over
there but then I just recite my daily
cinnamon prayer…
.
Wil je meer van Don Beukes lezen ga dan naar http://ourpoetryarchive.blogspot.com/2018/02/don-beukes.html
.
Door stad en land
Kom je de mooiste dingen tegen
.
Ik geef het toe, het is een afwijking. Overal waar ik ben in Nederland (of daar buiten), als een ik gedicht ergens zie op een muur, een raam, een gevel, bankje of een andere plek in de openbare ruimte, dan neem ik daar een foto van. Inmiddels weten veel mensen dat en die beginnen mij nu ook foto’s toe te sturen van gedichten in de openbare ruimte. Wanneer ik die mensen minder goed ken wijs ik ze altijd op de onvolprezen website https://straatpoezie.nl/ en met al die foto’s zit ik dan. Daarom nog maar eens een kijkje in mijn fotoalbum met gedichten uit Leeuwarden, Utrecht, ‘s-Hertogenbosch, Franeker, Sneek, Schiedam en Warnsveld.
.
Leeuwarden
Leeuwarden
Franeker
Franeker
Sneek (geintje!)
‘s-Hertogenbosch
‘s-Hertogenbosch
‘s-Hertogenbosch
Schiedam
Warnsveld
Santiago de Compostella
Gedichten langs de route
.
Edwin, een goede vriend van me, heeft zich voorgenomen om van zijn woonplaats in Nederland naar Santiago de Compostella te gaan fietsen. Op zichzelf snap ik dat wel, lopen is letterlijk een mijl op zeven en fietsend gaat het allemaal toch net even sneller. Van zijn reis maakt hij op http://www.edwin.nl een verslag. Ik lees zijn vorderingen om de paar dagen maar wat vooral leuk is voor mij (en in dit geval voor jullie lezers dus ook) is dat hij foto’s maakt van gedichten of poëzie die hij op zijn toch tegenkomt.
De eerste foto’s heb ik al van hem mogen ontvangen. De eerste foto is één van een zogenaamde dichtsteen die onderdeel uitmaakt van een verzameling van gedichten die Victor Willemse fotografeerde voor Kunst in Breda https://kunstinbreda.wordpress.com/diverse/gedichten/. Ook het gedicht op het raam maakt deel uit van deze serie. Het derde gedicht, of quote eigenlijk komt uit Antwerpen en behoort toe aan Frederik van Eeden als we de naam onder de regel mogen geloven. Wat vreemd is want als je de regel opzoekt blijkt deze uit Max Havelaar van Multatuli te komen. Het verschil zit hem in het woord ‘misschien’ dat Multatuli ervoor plaatste “Misschien is niet geheel waar, en zelfs dat niet”. Hoe dan ook, een regel met poëtische kracht.
.
Laat mij maar de zuivere leegte
het levende water
het lied van de zon
laat mij maar de boom boven mij
of er nooit iets gebeurt
Liefste Dreefse Hoogstratenaar
.
kan je goed zien waar je bent
hoe eigenlijk het hele land aan je voeten ligt
dat je het neusje van en de kers bent
zie je hoe alle wegen hier naar jou leiden
als eindpunt aan een horizon huizen en velden
een eigenaardig kleine noordpool – onbesneeuwd niet onbemind
.
Daan Jansen, stadsdichter
Niets is geheel waar, en zelfs dat niet
.
Frederik van Eeden
Ik heb het rood van het joodse bruidje lief
Pierre Kemp
.
Van sommige dichtbundels of bloemlezingen weet ik nog precies wanneer of bij welke gelegenheid ik ze voor het eerst zag of las. Dat geldt zeker voor de bloemlezing ‘Ik heb het rood van het joodse bruidje lief’ uit 1988 en samengesteld door Ton van Deel. Ik herinner het mij zo goed omdat ik destijds net was begonnen met het collectioneren voor de bibliotheek waar ik werkte. De recensie was niet bijzonder positief, maar mijn interesse was gewekt zodat ik de bundel toch heb aangeschaft terwijl poëzie voor zo’n kleine bibliotheek zeker geen automatisme was om aan te schaffen (eerder het omgekeerde).
Toen ik de bundel een aantal weken later in handen kreeg sloeg ik als eerste het gedicht van Pierre Kemp met de (bijna) gelijknamige titel op. Bij het gedicht een afbeelding van het schilderij van Rembrandt (in zwart-wit, dat wel maar de afbeelding stond op de voorkant in kleur). Toen, en nog steeds, leest het gedicht als een liefdesgedicht, de liefde van de dichter die hij voelde voor het schilderij en de schilder toen hij het schilderij bezag.
.
Het Rood van het Joodse Bruidje
.
Erotiek en poëzie
Pierre Kemp
.
Pas geleden kocht ik wat kleine bundeltjes uit de jaren 50’en 60′ met onooglijke kaftjes. De inhoud vergoedt, zoals zo vaak echter veel. In het bundeltje met op de omslag slechts de letters BP (hetgeen staat voor Beeldende Poëzie zo lees ik op de titelpagina) uit 1960 gaat het over ‘De vrouw’.
Uit tal van dichtbundels bracht Adriaan Morriën een aantal gedichten samen die over de vrouw gaan. Hij leidde de bundel in en voorzag deze van bio- en bibliografische gegevens. In dit bundeltje staan naast de gedichten ook vele foto’s van vrouwen gemaakt door Herman J. Hahndiek.
Toen ik de bundel aan het lezen was bleef ik bij het gedicht ‘Verloofden’ van Pierre Kemp steken. Dit gedicht lijkt in eerste instantie een mooi klein liefdesgedicht maar toen ik het nog eens las bleek de subtiele erotiek die Kemp in dit gedicht stopte. Juist de subtiele verwijzingen naar het fysieke contact, de aarzeling van de vrouw, gevolgd door de laatste zinnen van dit gedicht maakt dat ik dit met veel overtuiging een plaats geef in mijn minirubriekje Erotiek op zondag.
.
Verloofden
.
Als hij mij een hand geeft,
kleedt hij mijn vingers uit,
Toch verlang ik zo naar dit
contact met mijn huid.
Als hij met een vinger de split
van mijn vingers beroert, word ik rood
en voel ik mijn schoot.
Wij glimlachen, het doet ons goed.
Is het wel, als het moet?
Maar ik geef toe
en doe, en doe, en doe.
.
Zoals dit eiland van de meeuwen
Herman de Coninck
.
Een van mijn vaste bijdragers Stefanie stuurde mij vanuit Mechelen een paar voorbeelden van poëzie in de openbare ruimte. Haar foto van een bord in een winkelstraat met daarop een gedicht van Herman de Coninck vond ik ontroerend door zijn eenvoud en door het feit dat men niet de moeite had genomen het op te hangen (zoals vaak gebeurt) en het feit dat er op de hoek van het bord al een barst zit. Poëzie voor iedereen, dichtbij, tegen een boom geplaatst in een winkelstraat, ontdaan van alle pretenties. Zo zie ik het graag. Daarom deel ik hier het gedicht en de foto van Stefanie.
.
Zoals dit eiland van de meeuwen
.
Zoals dit eiland van de meeuwen
is en de meeuwen van hun krijsen
en hun krijsen van de wind
en de wind van niemand
.
zo is dit eiland van de meeuwen
en de meeuwen van hun krijsen
en hun krijsen van de wind
en de wind van niemand.
.
Ede en Nepal
Gedichten op vreemde plekken
.
Van mijn collega Ronald krijg ik zo nu en dan foto’s toegestuurd van gedichten die hij aantreft op vreemde plekken, meestal in de buitenruinmte maar ook in gebouwen of zoals onderstaand geval, toen hij op vakantie in Nepal was. Of dit een gedicht is, op deze muur in Llam in Nepal, weet ik eerlijk gezegd niet zeker maar de afbeelding en de tekst zijn fraai genoeg om hier te delen.
De andere foto heeft hij genomen in Cultura in Ede, het Centrum voor Kunst en Cultuur aldaar waarin ook de bibliotheek gevestigd is. Van een collega uit ede kreeg ik de informatie dat de tekst is geschreven in 2010 in het kader van de Kinderboekenweek dat toen als thema Poëzie had. De tekst is geschreven door de toenmalig directeur van de bibliotheek Ko Oosterwijk. Er zijn toen meerdere gedichten geschreven en tentoongesteld, deze is bewaard gebleven en aangebracht op de kolom in het gebouw.
.
I’dd tell you
how a Yak flies
It’s not
as hard as you think
all you have to do
is close your eyes and
dream
De Samurai
.
Niets is eenzamer
dan de tijger die bij nacht
gejaagd wordt, misschien
Kygnos
Ilja Leonard Pfeijffer
.
In de afgelopen zomervakantie heb ik, zeer tot mijn genoegen, de roman ‘Superba’ van Ilja Leonard Pfeijffer gelezen. Het is een bijzondere roman die ik in één ruk uitlas. Ik kende Pfeijffer eigenlijk alleen van zijn poëzie en zijn Instagram account @iljaleonardpfeijffer, waar hij vooral foto’s van het dagelijkse leven (in vooral Genua) met zijn volgers deelt. Superba deed me besluiten weer wat van zijn poëzie te lezen.
In 2001 verscheen van zijn hand de dichtbundel ‘Het glimpen van de welkwiek’. Die heb ik voor de gelegenheid maar weer eens uit mijn kast gehaald en daaruit wil ik graag een gedicht met jullie delen getiteld ‘kygnos’.
.
kygnos
.
of wringt iets? nogal log in vogelvlucht
krakeel je krijtwit schraapt je zwanenhals
ten krijgersyell je valt je dondert als
bij heldere hemel tergend uit de lucht
.
maar altijd jeukt wel iets als vliegen vliegen
op beide vleugels liegen door de lucht
wie wil niet hemeltergend helder vluchten
uit loden schoenen en een kracht bedriegen?
.
het is de klank die klinken moet de gil
van schoolkrijt op een matzwart bord een zwaan
die vallend voor het eerst ten oorlog zingt
.
het is de kriebel in de buik die wil
spijbelen van bezwaartekracht en aan
de hemel dondert klaar en liegt en klinkt
.
