Site-archief
Kygnos
Ilja Leonard Pfeijffer
.
In de afgelopen zomervakantie heb ik, zeer tot mijn genoegen, de roman ‘Superba’ van Ilja Leonard Pfeijffer gelezen. Het is een bijzondere roman die ik in één ruk uitlas. Ik kende Pfeijffer eigenlijk alleen van zijn poëzie en zijn Instagram account @iljaleonardpfeijffer, waar hij vooral foto’s van het dagelijkse leven (in vooral Genua) met zijn volgers deelt. Superba deed me besluiten weer wat van zijn poëzie te lezen.
In 2001 verscheen van zijn hand de dichtbundel ‘Het glimpen van de welkwiek’. Die heb ik voor de gelegenheid maar weer eens uit mijn kast gehaald en daaruit wil ik graag een gedicht met jullie delen getiteld ‘kygnos’.
.
kygnos
.
of wringt iets? nogal log in vogelvlucht
krakeel je krijtwit schraapt je zwanenhals
ten krijgersyell je valt je dondert als
bij heldere hemel tergend uit de lucht
.
maar altijd jeukt wel iets als vliegen vliegen
op beide vleugels liegen door de lucht
wie wil niet hemeltergend helder vluchten
uit loden schoenen en een kracht bedriegen?
.
het is de klank die klinken moet de gil
van schoolkrijt op een matzwart bord een zwaan
die vallend voor het eerst ten oorlog zingt
.
het is de kriebel in de buik die wil
spijbelen van bezwaartekracht en aan
de hemel dondert klaar en liegt en klinkt
.
America, A Prophecy
Waar Zichtbaar alleen, William Blake en Bladerunner samen komen
.
In 2007 kwam mijn eerste dichtbundel uit ‘Zichtbaar alleen’. Deze bundel, die ik samen met fotograaf/kunstenaar Ruben Philipsen heb gemaakt, bevat twee ‘motto’s waaronder een uitspraak van Rurtger Hauer uit ‘Bladerunner (1982) die als volgt gaat: “All those moments will be lost in time, like tears in rain”. Nu binnenkort het vervolg op Bladerunner in de bioscoop verschijnt moet ik hier nog wel eens aan denken.
Nu las ik op een website over poëzie en films dat in het origineel van Bladerunner uit 1982 ook een gedicht is gebruikt van William Blake. Het blijkt hier te gaan om (een deel uit) het gedicht ‘America, A Prophecy’ uit 1793. William Blake die tijdens zijn leven een arm en berooid bestaan leefde werkte als dichter maar vooral als illustrator. ‘America, A Prophecy’ heeft hij thuis geschreven, geïllustreerd en uitgegeven. Van het origineel zijn nog 14 stuks bewaard gebleven.
Het gedicht gaat in grote lijnen over Europa en Amerika waarbij de focus ligt op Amerika als het beloofde, het profetische land. Het is een verhalend gedicht en wordt gezien als een profetie, een voorspellend verhaal over gebeurtenissen in de toekomst. Blake was heel hoopvol over de ontwikkelingen tijdens de Amerikaanse revolutie maar hij was heel teleurgesteld in het feit dat dit niet leidde tot het afschaffen van de slavernij.
Uit het gedicht een tweetal strofes die in het origineel van Bladerunner voorkomen. Wil je de hele tekst lezen kijk dan hier http://www.bartleby.com/235/257.html
.
America, A Prophecy
.
Fiery the Angels rose, & as they rose deep thunder roll’d
Around their shores: indignant burning with the fires of Orc
And Bostons Angel cried aloud as they flew thro’ the dark night.
He cried: Why trembles honesty and like a murderer,
Why seeks he refuge from the frowns of his immortal station!
Must the generous tremble & leave his joy, to the idle: to the pestilence!
That mock him? who commanded this? what God? what Angel!
.
Afbeeldingen uit de collectie van The Morgan Library
Die moeder
Elisabet Eybers
.
Soms kom ik in mijn boekenkast de meest vreemde boeken tegen. Nu weer een boek van Joke Forceville-van Rossum met de titel ‘Als je het mij vraagt’ uit 1983. Joke begint in haar voorwoord over de welvaart in ons land en dat deze bijna spreekwoordelijk is (!). Omdat zij veel gelezen heeft en daarbij zoveel is tegengekomen dat blij maakt, te denken geeft, helpt, troost en vragen stelt, wil ze anderen hier ook deelgenoot van maken. Er zijn dringender redenen geweest om een boek uit te geven dunkt me. Dit boek bestaat dan ook uit een enorme hoeveelheid foto’s, spreuken, verhaaltjes, korte essay-achtige stukken, overdenkingen en gedichten. Waarschijnlijk heb ik dit boek daarom ooit voor een euro gekocht bij een kringloopwinkel.
Het boek doorbladerend wilde ik het al weg doen tot ik een prachtig gedicht tegenkwam van Elisabet Eybers getiteld ‘Die moeder’. Elisabet Eybers (1915 – 2007) was een Zuid Afrikaans dichter. Ze groeide op en studeerde in Johannesburg maar vestigde zich in 1961 in Amsterdam en nam de Nederlandse nationaliteit aan. Toch bleef ze schrijven in het Afrikaans. Haar werk wordt gekenmerkt door humor, ironie en zelfspot. Als voorbeeld hiervan onderstaand gedicht uit 2006, geciteerd in haar overlijdensadvertentie:
- Godsdienstigheid beweer
- Die siel bly voortbestaan
- Terwyl ek self begeer
- Om grondig te vergaan
Ze wordt met M. Vasalis en Ida Gerhardt tot de drie grote naoorlogse dichteressen van Nederland gezien. Voor haar werk ontving ze vele prijzen waaronder drie keer de Hertzogprijs, de Herman Gorterprijs, de Constantijn Huygensprijs en de P.C. Hooft-prijs voor haar hele oeuvre. Ze publiceerde maar liefst 30 bundels poëzie in haar leven.
.
Die moeder
.
Die vreemde oorsprong van jou lewe het,
soos lig deur ’n kristal, deur my gevloei
in al die maande toe ek één was met
die stil geheim van jou verborgene groei.
.
En nou kan niks ons skei – want is jy niet
afhanklik en gebonde aan my bloed
wat met sy onbegryplike chemie
jou wonderlik gevorm het en voed?
.
En of die uur ver en vergete word,
en of die jare tussen jou en my
hul seile span, die see sy golwe stort,
of self die Dood sy somber baken steek,
nogtans sal jy aan my gebonde bly
met die onsigb’re naelstring wat nie breek.
.
Eerst de hoeve, dan het hart
Nederlandse boerderijen in verhalen, gedichten en foto’s
.
Poëzie komt in vele vormen, dat schreef ik al vele malen. Poëziebundels vormen daarop geen uitzondering. Buiten de bundels van dichters zijn er vele bloemlezingen en themabundels uitgegeven. Daarnaast zijn er boeken en bundels die een mengeling bieden van poëzie en andere kunstvormen.
Het boek ‘Eerst de hoeve, dan het hart’ onder redactie van Arie van den Berg uit 2000 is zo’n boek. Aan de hand van verhalen en gedichten van Nederlandse schrijvers en dichters wordt een beeld geschetst van een aantal boerderijen uit vele hoeken van Nederland. Elke boerderij is daarbij in de vorm van een foto vertegenwoordigd om het beeld compleet te maken.
Bekende Nederlandse schrijvers en dichters als Maarten ’t Hart, J.J. Voskuil;, Robert Anker, Carla Boogaards en Rutger Kopland beschreven speciaal voor dit boek boerderijen maar er staan ook bijdragen in die er al waren maar goed bij het thema pasten. Het boek is verschenen ter gelegenheid van het veertigjarig jubileum van de Stichting Historisch Boerderij-Onderzoek (SHBO), in literaire kring beter bekend als ‘De Boerenhuisclub’ uit de romancyclus ‘Het Bureau’ van J.J. Voskuil.
Ik heb, uiteraard, voor een poëtische bijdrage gekozen en wel van Karel Eykman met het gedicht ‘Verzuchting van de slome koe’.
.
Verzuchting van de slome koe
.De
waarom ik droevig kijk
dat moet je mij niet vragen
dat is niet anders.
.
niet dat ik ermee zit
je zal mijn niet horen klagen
er zit niks anders op.
.
het gaat zoals het gaat
daar begin je toch niets tegen
daar zit ik heus niet mee.
.
wat kijk je me dan nog aan
ik kijk niet terug, kan mij wat schelen
ik kijk wel voor me uit.
.
als je het niet te erg vindt
ga ik door waar ik was gebleven
wat was dat ook alweer?
.
juist ja, gras.
.
Das magazin
Literair tijdschrift
.
In de kringloopwinkel kocht ik vier exemplaren van Das Magazin of Das Mag. Dit literaire tijdschrift, volgens de website http://dasmag.nl/het grootste literaire magazine van Nederland, verschijnt vier keer per jaar. Mijn exemplaren zijn van 2012 en 2013.
In Das magazine korte verhalen, briefwisselingen, columns, foto’s, illustraties en poëzie. Uit de zomer editie van 2013 met als titel ‘Het jong’ een gedicht van Ellen Deckwitz met als titel ‘Vlies’.
.
Vlies
.
Ze zeiden dat ons hoofd niet meer is
dan een knokenkap. Een thuis
waarin het spookt.
.
Maar in de hoek lag iets. We tilden het op
en ontdeden het van zijn vlies. Het was teer nog
maar het ademde,
.
het begreep hoe we spartelden.
.
Laat onze handen maar neerdalen.
De vingers zullen zich hoe dan ook spreiden
in een majeurakkoord. Op deze polsen
.
zitten geen wonden maar stukjes weefsel
in de vorm van landen waarvan we weten
dat ze bestaan.
.
Ballon en Vaas
Gedichten op vreemde plekken
.
Toen ik de afbeeldingen op mijn telefoon doornam kwam ik daar twee foto’s tegen, die ik gemaakt had in het kader van ‘Gedichten op vreemde plekken’. De eerste is van een vaas die in de etalage staat van een edel smederij bij mij om de hoek van de straat met de veelzeggende naam ‘Zee Zand Zilver’.
De poëtische tekst of kort gedicht zo je wil luidt:
Als bloemen drijven zeilboten over het meer,
langzaam,
middagmoe.
.
De tweede foto nam ik van een foto die ik ergens tegenkwam. Het betreft hier een ballon van Lotte Dodion, de Vlaamse dichter die op 12 juni acte de présence geeft op het Zomerpodium van Ongehoord! in de Jacobustuin in Rotterdam. In maart 2016 verscheen van haar de bundel ‘Kanonnenvlees’ en deze ballon is ter gelegenheid daarvan gemaakt.
De tekst luidt:
Spraakwater
hoe minder woorden stromen
hoe hoger golven van stilte
hoe zwijgen tot de lippen stijgt
.
Alles over Lotte staat te lezen op http://www.lottedodion.be/
Verloofden
Pierre Kemp
.
De dichter en kunstschilder Pierre Kemp (1886 – 1967) woonde zijn hele leven in Maastricht (op een jaar Amsterdam na, waar hij zo’n heimwee kreeg dat hij al snel terugkeerde naar zijn geboorteplaats). Tientallen jaren reisde hij met de trein van Maastricht naar Eygelshoven waar hij bij de mijn ‘Laura’ werkzaam was. Tijdens die vele treinreizen schreef hij veel van zijn poëzie. Pierre Kemp had vele anonieme muzen. Naar aanleiding van contacten en gesprekken die hij had tijdens de vele treinreizen schreef hij menig gedicht.
In de jaren vijftig van de vorige eeuw was zijn meest succesvolle periode. In die periode ontving hij maar liefst 4 belangrijke poëzieprijzen waaronder de Constantijn Huygensprijs en de P.C. Hooft-prijs voor zijn gehele oeuvre.
Uit ‘Verzameld werk’ uit 1976 het gedicht ‘Verloofden’.
.
Verloofden
.
Als hij mij een hand geeft,
kleedt hij mijn vingers uit.
Toch verlang ik zo naar dit
contact met mijn huid.
Als hij met een vinger de split
van mijn vingers beroert, word ik rood
en voel ik mijn schoot.
Wij glimlachen, het doet ons goed.
Is het wel, als het moet?
Maar ik geef toe
en doe, en doe, en doe.
.
Foto: Henri de Bouter
Beeld van Pierre Kemp in het stadspark in Maastricht.
Foto: Pivos
Als Atlas
Zichtbaar alleen
.
De bundel ‘Zichtbaar alleen’ die ik in 2008 publiceerde samen met fotograaf Ruben Philipsen mag zich nog altijd in een zekere belangstelling verheugen. Nog jaarlijks worden er exemplaren verkocht. Waarschijnlijk komt dit door de tijdloze foto’s en gedichten in combinatie met de uitvoering van de bundel, kwalitatief hoogstaand en met veel aandacht gemaakt.
Met enige regelmaat krijg ik ook nog de vraag om nog eens iets uit deze bundel te plaatsen. Vandaar vandaag het gedicht ‘Als Atlas’.
.
Als Atlas
.
Hoe vaak heb je het licht gezocht
de last gedragen, als Atlas
het hoofd gebogen
onder het gewicht van je verlangen
naar antwoorden en richting
.
Je tartte verstandige inzichten
revolteerde, bestormde, verloor
.
Gedwongen tot het einde
de last te dragen
de schoonheid en vrijheid
aanschouwend
als te begeren
maar onbereikbaar
.
.
Een exemplaar kopen van ‘Zichtbaar alleen’? Dat kan, mail me of reageer op dit bericht.
.
Brabant vertelt
Literaire wandeling Helmond
Op de website http://www.brabantvertelt.nl/ is een app te downloaden met daarop een aantal routes door Noord-Brabant, samengesteld door het BKKC, het Brabants Kenniscentrum Kunst en Cultuur. Eén van deze routes loopt door Helmond. Een groot aantal gedichten op deze route wordt via de app voorgelezen. Meer literaire gedichten staan op tientallen bankjes waar men even rustig kan verpozen. Ook op de Koninginnewal zijn gedichten te vinden, afkomstig van kinderen van Helmondse basisscholen. De poëzie is ingesproken door voormalig stadsdichter Bert Kuijpers. De wandeling, die zo’n dertig minuten in beslag neemt, begint en eindigt bij de bibliotheek aan de Watermolenwal. Naast de gedichten zijn in de app foto’s en achtergrondinformatie opgenomen.
Bert Kuijpers was van 2007 tot 2011 stadsdichter van Helmond. Eén van zijn gedichten is te lezen op de Grafheuvels van Ashorst. Daar werd op 27 mei 2010 het Kunstwerk De schaar onthuld. De schaar is ontworpen op basis van een van de voorwerpen die gevonden werd tijdens de archeologische opgravingen in de negentiger jaren van de vorige eeuw. Speciaal ter gelegenheid van de onthulling maakte voormalig stadsdichter Bert Kuijpers een gedicht.
.
Waar Helmonds ver verleden heel diep zat weggestopt.
En wachtend op ons zoeken zijn spullen goed bewaarde
In moerassige grond van onschatbare waarde.
Waar eeuwenlang een hart vol mysteries klopt
Daar vonden wij al wroetend in ongewoelde aarde
Historisch erfgoed, wel schaars en heel beknopt.
Dat zich in vaardige handen als grote schat ontpopt
En zich archeologisch als juweel openbaarde.
Want ook de kleine schaar, die in de Ashorst rustte,
Schijnbaar toevallig in aarden labyrint,
Simpel symbool wellicht van ons onderbewuste.
Trotseert op deze plek eeuwenlang weer en wind,
Waar het heden nu hier het verleden kuste,
Niet knipt maar ons met aarde bindt.
.
I am of Ireland
William Butler Yeats
.
Al vaker schreef ik over William Butler Yeats, één van mijn favoriete (Ierse) dichters. Ik bekeek wat foto’s van mijn Ierland reis en kwam de foto van het graf van Yeats tegen. Uiteraard haalde ik een bundel van deze beroemde dichter uit mijn kast. Geïnspireerd schreef ik deze post. Het gedicht van Yeats gaat ook over Ierland en heeft als titel ‘I am of Ireland’. De foto’s heb ik genomen.
.
I am of Ireland
‘I am of Ireland,
And the Holy Land of Ireland,
And time runs on,’ cried she.
‘Come out of charity,
Come dance with me in Ireland.’
One man, one man alone
In that outlandish gear,
One solitary man
Of all that rambled there
Had turned his stately head.
That is a long way off,
And time runs on,’ he said,
‘And the night grows rough.’
‘I am of Ireland,
And the Holy Land of Ireland,
And time runs on,’ cried she.
‘Come out of charity
And dance with me in Ireland.’
‘The fiddlers are all thumbs,
Or the fiddle-string accursed,
The drums and the kettledrums
And the trumpets all are burst,
And the trombone,’ cried he,
‘The trumpet and trombone,’
And cocked a malicious eye,
‘But time runs on, runs on.’
I am of Ireland,
And the Holy Land of Ireland,
And time runs on,’ cried she.
“Come out of charity
And dance with me in Ireland.’
