Jan Cremer

Verloren gedichten

.

Wie jan Cremer zegt, zegt ‘Ik, Jan Cremer’, deel twee van deze klassieker, ‘de Hunnen’ en waarschijnlijk ook zijn schilderkunst. Cremer heeft zelfs een eigen museum in Enschede.

Waar ik zeker niet aan dacht (omdat ik het niet wist) was Jan Cremer als dichter. Uit de summiere informatie voorin het kleine maar goed uitgegeven bundeltje ‘Verloren gedichten’ uit 2004, blijkt dat Jan Cremer al in 1957 debuteerde als dichter. Zeven jaar voor hij doorbrak als schrijver van ‘Ik, Jan Cremer’.

Zelfs bij een zeer goed gedocumenteerde website als http://www.dbnl.org/ geen woord over zijn poëzie. Het merendeel van de gedichten opgenomen in ‘Verloren gedichten’ komt dan ook uit de jaren ’50 en ’60 van de vorige eeuw.

Een (klein) deel van de gedichten zijn in het Engels en waarschijnlijk geschreven in de tijd dat Cremer in Amerika woonde en werkte.

Achterop het bundeltje de volgende woorden van Seymour Kim: `Jan Cremer can rank unashamedly as the briljant illegitimate son of Louis-Ferdinand Céline, Henry Miller, Jean Genet and Maxim Gorski.’

De vroege poëzie van Cremer is niet wat je zou verwachten (rauw, expliciet) maar eerder melancholisch en zelfs een ietsje romantisch. Ik heb gekozen voor het gedicht ‘Emmastraat 10 Enschede’ (ik vermoed het geboorteadres van Jan) uit 1978 en een deel van zijn ‘cyclus poetry american style’uit 1969.

.

Emmastraat 10 Enschede

.

Ik ben hier de oude eik

en ik wacht

de donkere zomernacht

op de vuurvogel

met veren die licht geven

ooit overzag ik hier het slachtersveld

en hoorde ik ze schreeuwen

een laatste roep

verstomd galop

.

flitsende messen door weke kelen

hinniken gesmoord in zachte doodskreet

stampende vurige hengsten

werden aan mij vastgemaakt

steigerende onwil werd wreed bestreden

mijn stam was doordrenkt van paardebloed

mijn voet verdronk in zweet

zwepen werden op mij uitgemeten

de scherpte van het slachtmes in mijn schors gekerfd

gebleekte huiden hebben in mijn takken gehangen

het kabaal van de kraaien in mijn kruin

veulens hebben mij in wanhoop

aangesproken

.

ik ben hier de oude eik

en ik wacht

Horsa en Hengist hadden mij verlaten

in met bloed en mest doortrokken stro.

.

.

A staten Island Industrial engineer

who had known enemies

was blasted to death

when he turned

the ignition key in his car

touching off 10 sticks of dunamite

planted under the hood

.

Robert Lee Massie

scheduled to die in the gas chamber

for murder

has written to Governor Reagan

that he wishes

.

to be executed on schedule

.

 

Na de ramp

Roombeek

.

Het afgelopen weekend bezocht ik met vrienden Enschede. De belangrijkste reden om Enschede te bezoeken was behalve het lopen van de Cultuurmijl, het bezoeken van Roombeek. In de wijk Roombeek vond op 13 mei 2000 vond de grootste vuurwerkramp uit de Nederlandse geschiedenis plaats. Behalve de 23 mensen die hierbij het leven verloren (waarvan er 4 brandweermannen) raakte er meer dan 950 mensen gewond. 200 huizen werden verwoest, 1500 huizen raakte beschadigd evenals 500 bedrijven. Ruim 1200 mensen raakten dakloos. Kortom een verschrikkelijke ramp.

Op de plaats waar de ramp plaats had is een nieuwe wijk met nieuwe huizen en bedrijven gebouwd. In de strip waar S.E. Fireworks stond is nu een grasveld in de vorm van een langgerekte driehoek met halverwege, op de plaats waar de opslag stond een herdenkingsmonument naast de krater die werd geslagen door de inslag van explosieven.

Wanneer je vanuit de stad richting deze plek loopt kom je, vlak voor je bij de krater van de inslag bent, een bord tegen met daarop een gedicht van Jan de Vlaming.

.

 

Verdwenen huis met daarachter de plek waar de grote ontploffing plaats vond.

Gedicht op een straatbord

Jan Cremer

.

Beeldend kunstenaar, schrijver, dichter Jan Cremer (1940) is in zijn geboortestad Enschede terug te vinden op een straatbord voor het Balengebouw  met het gedicht ‘Ode aan mijn geboortegrond II’.

.

Ode aan mijn geboortegrond II

.

De klaaglijke roep van de midwinterhoorn

het reveille van de haan

grafheuvels in de ochtendmist

rondwarende schuimkoppen in de lucht

ijspegels aan het stiepelteken

de dageraad aan een doornig knekelveld

.

Vers brood glijdt uit de oven

humkessoep op het fornuis

biest bonenkoffie en een schnaps

witte wieven gooien met het spit

.

Gedichten op vreemde plekken

Deel 71: Bij het station in de buurt van het F.C.Twente stadion

.

Op een muur bij station Enschede-Drienerlo, vlakbij het F.C. Twente stadion staat het volgende gedichtje van Willem Wilmink:

.

Het is het eindpunt van de trein,

bijna geen mens hoeft er te zijn,

bijna geen hond gaat zover mee:

Enschede

.