Site-archief
Zo waren zij 1
Rosemarie Mels
.
Vandaag gewoon een gedicht, zonder verdere toelichting (vooral omdat ik niet meer weet uit welke bundel uit mijn boekenkast ik dit gedicht nam..) maar mooi in al haar eenvoud.
.
Zo waren zij 1
.
Zo waren zij.
Als was er enkel
water tussen hen
dat niet bewoog.
Onhoorbaar.
Zij waren roerloos
en volkomen stil.
.
En de hand van de ene
bewoog het water
en zo de ander
maar zacht,
zacht.
.
De zwerver
Joseph von Eichendorff
.
Sommige bundeltjes lijken op het eerste oog niet heel aantrekkelijk of de moeite waard. In het geval van ‘Het jaar van de heer’ Gedichten voor het kerkelijk jaar, bewerkt door Gabriël Smit uit 1954 lijkt dit op het eerste oog zeker zo. Toch ben ik wat gaan bladeren en lezen in dit bundeltje van uitgeverij Het Spectrum en je gelooft het of niet (wel aardig in dit verband) er staan zomaar enkele gedichten in die heel de moeite waard zijn.
Ja, de meeste gedichten gaan over bijbelpersonages, religieuze feesten en psalmen maar zo nu en dan vond ik toch iets dat wat verder ging dan alleen het kerkelijke. Zo kwam ik het gedicht ‘De zwerver’ tegen van Joseph von Eichendorff.
Joseph Karl Benedikt Freiherr von Eichendorff (1788 – 1857)was een Duits schrijver en dichter uit de Romantiek. Op Wikipedia staat te lezen: Eichendorff verwerkte in zijn vertellingen een aanzienlijke hoeveelheid gedichten, die hij later bundelde, en het zijn deze die hem zijn grote roem brachten. De kracht van zijn poëzie zit voornamelijk in zijn eenvoud; zijn gedichten beschrijven altijd de natuur op evocatieve wijze. Deels is het een melancholisch heimwee naar het slot uit zijn jeugd, deels is het een transcendente zoektocht naar God. Aan alle geschriften van Eichendorff ligt een onbuigzaam, welhaast geborneerd vasthouden aan het oorspronkelijke en mystieke katholicisme ten gronde; hij achtte de verwatering van de fundamenten van de godsdienst verantwoordelijk voor de teloorgang van het romantische ideaal. Eichendorff staat reeds enigszins op het eind van de Romantiek; hij kondigt de overgang naar het realisme aan.
Gabriël Wijnand Smit (1910-1981) de samensteller van deze bundel was dichter, prozaïst, journalist, toneel- en jeugdboekenschrijver en vertaler. Hij gold als een van de bekendste katholieke dichters.
.
De zwerver
.
Kom troost der wereld, stille nacht,
hoe stijgt gij van de bergen zacht,
de wind rust vol erbarmen.
Alleen een schipper waakt aan ’t stuur,
zingt over zee van ’t avonduur
en Vaders havenarmen.
.
Al wolken snel de jaren gaan
zij laten mij hier eenzaam staan,
geen wil nog van mij weten.
Alleen uw zegen bracht mij thuis
als onder ’t wonder boomgeruis
ik peinzend was gezeten.
.
O troost der wereld, stille nacht,
de dag ontstal mij al mijn kracht,
de verre branding monkelt…
Laat mij hier rusten van mijn nood3totdat het eeuwig morgenrood
het stille bos doorfonkelt.
.
Dichters op het Binnenhof
Robert Junius
.
Toen ik de bundel ‘De Haagse Helicon’ Dichters op het Binnenhof onder ogen kreeg moest ik meteen denken aan een bundel die in mijn boekenkast staat en die ik een paar jaar geleden in Vlaanderen kocht over poëten in het parlement https://woutervanheiningen.wordpress.com/2017/06/12/poeten-in-het-parlement/. Toch blijkt het hier om iets anders te gaan. Was de aanleiding in Vlaanderen het 30 jarig bestaan van het Vlaams parlement, bij ‘De Haagse Helicon gaat het om een vorm van ‘gevonden poëzie’ of ready mades.
Robert Junius (1955), degene die de verzen in deze bundel van Binnenhofdichters verzamelde studeerde Nederlands en is zelf dichter. In ministeriële speeches, stenografische Kamer- en commissieverslagen zocht hij naar stukken tekst die als ready made uitingen van troostende lyriek, haiku’s, poesie pure en ironische levenslessen bevatten. Soms liggen deze ready mades een beetje verborgen en elders weer zo voor het grijpen.
De auteur heeft dus teksten uit allerlei verslagen bekeken en daar de leukste, mooiste of vreemdste uit gehaald en in deze zeer vermakelijke bundel gestopt. Wat te denken van deze van Maria Verhoeven:
.
Eenvoud
.
Ik ben een nuchter mens:
ik kan tellen
en ik kan ook luisteren
.
Of deze van Pieter Hofstra:
.
Melding van een ontijdig vertrek naar de Volksrepubliek China
.
Allereerst meld ik dat ik
deze vergadering om halfzes
moet verlaten om mij naar
Hongkong te spoeden.
.
Of deze van voormalig Kamervoorzitter Gerdi Verbeet.
.
Een gevoel van vervreemding
.
Ik heb een sterk gevoel van vervreemding:
waar is de patiënt, waar zijn
de mensen in deze begroting,
de mensen om wie het zou moeten gaan?
Het woord ‘patiënt’staat niet eens
in het trefwoordenregister.
Waarom zitten de patiënten niet aan tafel?
.
Of deze grappige van iemand van wie je het misschien niet meteen verwacht Ad Melkert.
.
Inspiratie te Gouda
.
Ik werd geraakt door mensen die
verantwoordelijkheid nemen.
.
In sportclubs, of zoals in Gouda,
waar ik ben opgegroeid,
de duivenclub.
.
Staying alive
Raymond Carver
.
Wanneer je een dikke poëziebundel koopt met de titel ‘Staying alive’ dan kan het nog alle kanten opgaan. Als zo’n bundel een ondertitel heeft ‘real poema’s for unreal times’ dan zegt dat nog niet zoveel. Maar dan staat er op de achterflap een uitleg bij deze titel: ” Staying alive is een internationale bloemlezing van levensbevestigende gedichten geïnspireerd door het geloof in de mens en het spirituele in een tijd waarin veel in de wereld onwerkelijk, onmenselijk en hol voelt. Dit zijn gedichten met een grote persoonlijke kracht die onze inspiratie verbindt met onze menselijkheid, ons helpen om ons staande te houden in het leven en trouw te blijven aan onszelf”.
Eerlijk gezegd zegt dit me nog steeds niet veel maar de bundel begint met citaten van Franz Kafka en Emily Dickinson over poëzie. Emily Dickinson zegt bijvoorbeeld: “If I read a book and it makes my whole body so cold no fire ever can warm me I know that is poetry. If I feel physically as if the top of my head were taken off, I know that is poetry.”
Wanneer ik dan naar de inhoud kijk en de dichters die zijn opgenomen in deze bloemlezing uit 2002, samengesteld door Neil Astley, dan word ik al enthousiaster: Robert Frost, Sylvia Plath, Stevie Smith, John Berryman, E.E. Cummings, Robert Frost, Ezra Pound, Anne Sexton en Adrienne Rich, ruim 460 pagina’s van redelijk bekende tot heel bekende dichters.
Al lezend bleef ik hangen bij een gedicht van Raymond Carver getiteld ‘Happiness’ oorspronkelijk uit ‘All of us’ uit 1996. Het gedicht gaat over hoe eenvoudig een gevoel van geluk kan worden gevonden in de meest eenvoudige dingen om ons heen. Op https://www.aresearchguide.com/happiness.html staat een nadere analyse van dit gedicht.
Raymond Clevie Carver, Jr. (1938 – 1988) was een Amerikaans schrijver en dichter. Hij werd vooral bekend door zijn puntige, schijnbaar laconiek geschreven korte verhalen. Het grootste deel van zijn leven kampte hij met ernstige alcolholproblemen en zat hij financieel volledig aan de grond. Maar op zijn veertigste slaagde hij erin zijn leven op orde te krijgen. Hij schrijft vooral over relaties die stuklopen, de uitzichtloosheid van het leven en het vergetelheid zoeken in de drank. Carver wordt tegenwoordig beschouwd als een van de grootste Amerikaans auteurs van de 20ste eeuw en de belangrijkste kracht achter de heropleving van de Amerikaanse short story. De stijl van Raymond Carver wordt ook wel literair minimalisme genoemd.
.
Happiness
.
So early it’s still almost dark out.
I’m near the window with coffee,
and the usual early morning stuff
that passes for thought.
.
When I see the boy and his friend
walking up the road
to deliver the newspaper.
.
They wear caps and sweaters,
and one boy has a bag over his shoulder.
They are so happy
they aren’t saying anything, these boys.
.
I think if they could, they would take
each other’s arm.
It’s early in the morning,
and they are doing this thing together.
.
They come on, slowly.
The sky is taking on light,
though the moon still hangs pale over the water.
.
Such beauty that for a minute
death and ambition, even love,
doesn’t enter into this.
.
Happiness. It comes on
unexpectedly. And goes beyond, really,
any early morning talk about it.
.
You do something to me
Paul Weller
.
Een van de mooiste liefdesliedjes die ik ken is het nummer van Paul Weller ‘You do something to me’ van de CD ‘Stanley Road’ uit 1995. Weller (1958) werd bekend als zanger en bandlid van The Jam en The Style Council maar dit nummer is van daarna, toen hij als solo artiest doorging. In dit nummer is de tekst in harmonie met de muziek en waar sommige liedjes nogal eens lange tekststukken hebben of herhalen blinkt dit nummer uit in eenvoud maar wel eenvoud met veel zeggingskracht.
.
You do something to me
.
You do something to me, something deep inside
I’m hanging on the wire
for a love I’ll never find
You do something wonderful then chase it all away
Mixing my emotions that throws me back again
Hanging on the wire, I’m waiting for the change
I’m dancing through the fire,
just to catch a flame
An’ feel real again
You do something to me somewhere deep inside
I’m hoping to get close
to a peace I cannot find
Dancing through the fire
just to catch a flame
Just to get close to, just close enough
To tell you that…..
You do something to me something deep inside.
.
Poëziebusdichters 10
Petra van den Berghen
.
Petra Van den Berghen (1971) studeerde aan Sint-Lucas in Brussel, waar ze meer over haar werken heeft geschreven dan er effectief gemaakt. Van kleins af aan was het voor haar normaal om gebeurtenissen en (in)zichten te (om)schrijven in een eigen taal. Puzzelen en spelen met woorden is een constante. Een schijfcursus in de jaren ’90 met Frank Vander Linden is een eerste trigger geweest om met eigen werk naar buiten te komen. Maar perfectionisme hield haar tegen dit te doen, ook later. Het genezen van kanker in combinatie van het geluk te hebben om een fantastische pianist (Jochem Thyssen, waar ze heel veel aan te danken heeft) tegen te komen, hebben gemaakt dat ze stappen heeft gezet, om te doen wat je weet dat je moet doen. In februari ’16 was er de try-out met schrijfsels en improvisatie op piano. En ze waren vertrokken… Kijk op http://www.poeziebus.nl voor data en stopplaatsen.
.
eenvoud
.
laat maar
laat maar gewoon
laat het maar gewoon in de eenvoud die het nooit is geweest, eenvoudig zijn
even
even maar
nu mag het eenvoudig weg, even, gewoon, eenvoudig
laat het maar
laat het maar gewoon
niets, bijzonders zijn
.
Puur Gelul
Uit de bundel
.
Sinds een aantal edities geleden ben ik een regelmatig bezoeker van Puur Gelul in het Paard van Troje in Den Haag. Vanaf 2005 organiseren Boozy, Karel Kanits en Jeffrey Huf een mini literair festival op Haagse leest geschoeid, waar de groten uit de literatuur voor in de rij staan. Mooie herinneringen heb ik aan de editie met Kees van Kooten, Freek de Jonge en Heleen van Royen (die werd weggejoeld omdat ze een supersaai stuk uit haar boek plichtmatig voorlas dat ook nog eens veel te lang duurde). Maar ook dichters en stand up comedians treden op. Zo is Nico Dijkshoorn een graag geziene gast op Puur Gelul.
In 2010 werd de bundel Puur Gelul uitgegeven met bijdragen van o.a. Ronald Giphart, Hugo Borst, Susan Smit, Ernest van der Kwast en de Haagse dichter Jeroen de Vos. Nu ken ik Jeroen al een tijd, hij droeg voor bij presentatie van mijn laatste (papieren) dichtbundel en we stonden ooit samen op het podium in Maassluis. Dat hij bij Puur Gelul stond was voor de tijd dat ik daar regelmatig kom.
Uit deze bundel zijn gedicht ‘Eenvoud’.
.
Eenvoud
.
Zoals er boerenbruiloften zijn
kan ik van deze dag niet anders vertellen
dan dat het een boerenbegrafenis was.
.
Zonder pakken, zonder stijfheid.
Het was gebeurd.
.
De ouwe was dood, niet meer niet minder.
God zou over hem waken, zei de man van de kerk.
De ouwe zou bij God zijn.
.
Ik wist wel beter.
Die ouwe had geleefd…. en goed ook.
Hij zat nu zijn handen te warmen aan het hellevuur.
.
Palet
Eenvoudige poëzie uit deze eeuw
.
Vandaag uit mijn boekenkast een curieus boekje onder de titel Eenvoudige poëzie uit deze eeuw (en even voor de goede orde, dat was dus de vorige eeuw want uit 1967). Verzameld door A.C. Bosch en uitgegeven door J.B. Wolters te Groningen.
Een bloemlezing voor “ongeschoolde” lezers en daarmee worden leerlingen in de laagste drie klassen van de middelbare scholen bedoeld door meneer Bosch. De criteria bij het bijeenbrengen van de gedichten waren dan ook eenvoud en begrijpelijkheid. De gedichten komen uit het tijdvak 1900-1950.
Wie staan er dan zoal in zul je je afvragen? Nou dat zijn niet de minste: J. C. Bloem, Achterberg, Hanlo, Lucebert, A. Roland Holst, Slauerhoff, Jos Vandeloo, Leo Vroman en ga zo maar door. Me dunkt, niet de minste. En als je dan naar de inhoud kijkt, daar hoef je tegenwoordig niet meer mee aan te komen bij middelbare scholieren, snappen ze niks van. Misschien daarom is dit juist zo’n heerlijke bundel.
Als hommage aan de overleden Leo Vroman, zijn gedicht ‘Bloemen’ uit deze bundel.
.
Bloemen
.
Als alle mensen eensklaps bloemen waren
zouden zij grote bloemen zijn met lange snorren.
Vermagerende vliegen, dode torren
zouden blijven haken in hun haren.
Tandestokers, steelsgewijs – ontsproten,
zouden zwellen tot gedraaide tafelpoten,
katoenen knoppen zouden openscheuren
tot pluche harten die naar franje geuren.
.
en op de bergen zouden gipsen zuilen staan
die gipsen druiven huilen.
.
Op het water dreven bordkartonnen blaren,
de vlinders vielen uit elkaar tot losse vlerken
en van geur verdorden alle perken
als alle mensen eensklaps bloemen waren
.
Origineel uit: gedichten, Querido, Amsterdam
.
