Site-archief
Dichters in verzet
Myanmar
.
Van Ton Houtman kreeg ik afgelopen woensdagavond een tip over een dichtersgroep in Myanmar, die omwille van hun kunst gevangen waren gezet. Op de website van Amnesty International lees ik zes leden van de satirische dichtgroep ‘Peacock Generation’ celstraffen moeten uitzitten van tussen de anderhalf en tweeënhalf jaar. Ze zijn opgepakt voor een optreden waarin ze kritiek uitten op het Myanmarese leger.
De zes dichters (elders wordt van 5 dichters gesproken namelijk Kay Khine Tun, Zayar Lwin, Paing Pyo Min, Paing Ye Thu en Zaw Lin Htut) werden in april en mei 2019 opgepakt nadat ze Thangyat hadden opgevoerd. Thangyat is een traditionele en gerespecteerde kunstvorm, verwant aan slam poëzie, in Myanmar waarin dichtkunst, komedie en muziek samenkomen. De dichters droegen tijdens hun optreden uniformen en uitten kritiek op het leger. Het is absurd om hun optreden te zien als een gevaar voor het Myanmarese leger. Toch werden de Peacock-leden in oktober en november veroordeeld voor onder meer het aanzetten tot muiterij van soldaten. Ze riskeren nog een extra celstraf van twee jaar voor ‘online laster’ omdat ze een video van hun optreden op Facebook plaatsten. Voor dit laatste ‘vergrijp’ blijkt het zesde lid, Su Yadanar Myint, aangeklaagd te zijn.
Hieronder kun je op een YouTube filmpje bekijken hoe een Thangyat uitvoering eruit ziet en klinkt. De introductie duurt ongeveer 18 seconden gevolgd door een Peacock Generation thangyat-uitvoering, vol ritme en call-and-response zang. Bron: Radio Free Asia
Wil je protesteren tegen deze veroordeling dan kan dat via de website van Amnesty International https://www.amnesty.nl/acties/schrijfactie-myanmar-dichters-achter-de-tralies
.
Bodemloos blauw
Mark Meekers
.
De dichter Mark Meekers is samen met Hugo Claus de meest bekroonde Vlaamse dichter. Naast dichter is Meekers beeldend kunstenaar onder zijn ware naam Mark Rademakers.
Mark Meekers (1939) was stichter van de dichtersgroepen ‘Mengmetaal’ en ‘Concept’. Hij was dorpsdichter van het spookdorp Doel waarover ik op 3 maart 2019 al schreef https://woutervanheiningen.wordpress.com/2019/03/03/doel/ en hij was poëzie-ambassadeur van Vlaams-Brabant.
In 2016 verscheen de bundel ‘Bodemloos blauw’ van zijn hand bij uitgeverij P in Leuven. ‘Bodemloos blauw’ is een hulde aan de dromerige surrealistische kunstenaar Marc Chagall (1887 – 1985). Meekers gedichten werpen een unieke blik op Chagalls bestaan en kunst.
Uit deze bundel koos ik het gedicht dat hoort bij het gelijknamige schilderij ‘Paris by light’ Uit 1927.
.
Paris by light
.
even nog slapen onder een hamer, dan
als een kogel uit de Russische roulette
het paradijs uitgelucht, waar de kippen
eieren in dopjes moeten leggen, de blinde
.
vlek het hele oog overspoelt, loensen (zelfs
links) verboden is. Parijs – “sacré coeur!” –
heeft een groot hitsig hart en licht voor
allen. In elke Parisienne giechelt een meisje
.
van plezier. french cancan + champagne-
ringen over ritsige roden. de valiezen
uitgepakt in de passage de Dantzig nummer
twee, waar het gonst van de steekbeitels,
.
penselen elkander in de haren vliegen.
hier draait dame fortuin het reuzenrad,
tracht hij ogen in beslag te nemen, als ziener
kijkers medeplichtig te maken aan het mooie.
.
Wat we achterlieten
Dichter op verzoek: 8
.
Naar aanleiding van de (tweede) Ierse dichtersweek kreeg ik van Wout Joling de tip om eens iets te schrijven over de bundel ‘Wat we achter lieten / What we left behind’. De gedichten in deze bundel zijn gemaakt door Edith de Gilde, Frida Domacassé, Mariet Lems, Wim Hartog en Wout Joling. Zij zijn allen lid van de groep Divers. Deze groep bestaat sinds 1997.
De grondslag van deze bundel met gedichten over Ierland wordt gevormd door de foto’s die Mariet Lems sinds jaar en dag in Ierland maakt. De dichters waren geheel vrij in hun interpretatie van de foto’s. Soms bleven ze dicht bij de afbeelding, soms lieten ze hun fantasie werken en gingen er wat verder vandaan. Maar in alle diversiteit geldt voor elk van hen dat de foto’s (en Ierland) hen hebben geïnspireerd. Zij schreven hun gedichten in het Nederlands, Wim Tigges zorgde voor vertalingen in het Engels.
Dus geen Ierse dichters maar wel dichters op z’n Iers. Ik koos voor het gedicht ‘Scheppers’ van Poëziebusdichter van de editie 2016 Edith de Gilde van haar website http://www.edithdegilde.nl. De bundel is verkrijgbaar bij De zwarte els in Den Haag.
.
Scheppers
.
Op een dag hadden we er genoeg van.
We gingen na wat we zeker wisten
en pakten het in een rugzak.
Die was niet zwaar. We sjorden hem om
en verlieten het huis. Dat we opnieuw
ballast zouden vergaren was op dit ogenblik
van geen belang. We gingen schoonheid
scheppen door niets doen. In wat we achterlieten.
We waren de God van schimmels en spinnen.
Zij gedijden, natuurlijk, zonder ons.
Wij – we kunnen niet anders – ontwierpen
een nieuwe orde. Tot we ook daarvan
.
De foto van Mariet Lems die als inspiratie diende voor het gedicht ‘Scheppers’.
De Gids
Internationale poëzie
.
Voor 50 luttele centen kocht ik in Hengelo in een kringloopwinkel een exemplaar van De Gids uit 1994, deel 11/12. Dit deel heeft Internationale Poëzie als onderwerp. Dichters als John Ashbery, Michael Ondaatje, Anne Duden, Peter Handke en Olga Sedakova ( en nog 20 dichters) zijn in dit deel vertegenwoordigd met gedichten. Bijna 150 pagina’s leesplezier.
Ik heb gekozen voor een gedicht van Bruno K. Öijer (1951). Ik kende deze Zweedse dichter niet dus even opgezocht voor iedereen die hem ook niet kende. Öijer is in Zweden een bekend dichter. Hij debuteerde in 1973 met ‘Sång för anarkismen‘ of ‘Lied voor het anarchisme’. Öijer is waarschijnlijk het bekendst door zijn performances op het toneel. In de jaren ’70 was hij lid van de poëziegroep ‘Vesuvius’.
Hij ontving in Zweden verschillende literaire prijzen. Uit De Gids het gedicht ‘We leggen de zwarte puzzel’ vertaald door Hans Kloos.
.
We leggen de zwarte puzzel
.
ik kwam aan de macht
ik zo groen wordt blauw gespeld
en de avond is lang
wanneer deze richt op zijn slaap
.
tapkasten
dolken van neon
ik hoor bestelde liefde afzeggen
en jij woont donker, donkerder dan je denkt
je hart slaat je
.
ik weet nog toen ik moest
de boom was hoger dan hoog
zieken trokken strootjes
om wie het land moest gaan genezen
.
je weet waar het om gaat
ik heb mijn naam gezadeld
ik rijd een gewond dier
en er zijn geen regels
wanneer wij de zwarte puzzel leggen
.
ik zag wie je bent
de ruimte spant een koude haan
de lappenpop tuurt met ogen die ontbreken
en pas in onze slaap nemen wij elkaar
ik weet dat je hebt geroeid
het overgrote deel van elke nacht
tot je eindelijk voorbij alle hulp was verzeild
.
Hel en Paradijs
Ilya Kutik
.
In de serie over Russische dichters vandaag de dichter Ilya Kutik. Een scherprechter zou zeggen: Die Kutik is een Oekraïner die tegenwoordig in de Verenigde Staten woont. Klopt maar Ilya Kutik (1961) is weliswaar geboren in de Oekraïne (Lvov) maar studeerde Letteren in Moskou en vormde samen met dichters als Jerjomenko, Parsjtsjikov en Zjdanov een groep die bekend werd onder de noemer ‘Metarealisten’, die zich afzetten tegen het socialistisch realisme en via verbeeldingskracht nieuwe realiteiten aftasten.
Naast dichter is Kutik ook vertaler en criticus en woont en werkt hij in de Verenigde Staten aan de Northwestern University in Chicago en doceert daar Russische literatuur. Kutik trad in het verleden o.a. op bij Poetry International.
.
Hel en Paradijs
.
In deze duisternis, in het holst van deze nacht
zijn wij gekooid, als in een kist of koker.
In ons zijn Hel en Paradijs bijeengebracht,
als rook en zuurstof in de longen van een roker.
.
Ze zijn geen polen maar, naar ik veronderstel,
als lucifers dicht bij elkaar gelegen.
Zo hebben deze twee een plaats gekregen,
dus Paradijs naast Paradijs en Hel naast Hel.
.
Maar wordt het donkerder op aarde, uur na uur,
verlaat een engel goedgezind de Hemelhaven,
strijkt op zijn glijvlucht langs het Hellezwavel
en geeft ons met zijn flakkerende vleugel vuur.
.
Ilya Kutik is ook gewoon op Facebook te vinden.
ZICHTBAAR ALLEEN 