Sociopoetic

Gedichten in een lift

.

Surfend over het wereldwijde web op zoek naar poëzie waar je het misschien niet meteen verwacht kwam ik op de website https://sociopoeticdotorg.wordpress.com waar ik een aantal aardige voorbeelden vond van wat je poëzie zou kunnen noemen in een lift. Verder lezend op deze website bleek dit een heel aardige en interessante website te zijn met verschillende voorbeelden van poëzie in uiting en tekst.

Sociopoetic evolueerde van een onderzoeksartikel  getiteld ‘Sociopoetic: gedichten en enkele gedachten’ naar de website vanuit Nieuw Zeeland over poëzie die het dus nu is. In het artikel werd opgeroepen om  gedichten van zelf-geïdentificeerde sociologen toe te sturen, met als doel het debat over de rol van poëzie in sociologisch onderzoek te verlevendigen, maar ook als vermaak voor de lezers. De collectie werd samengesteld door Dr Bruce Curtis en Zoë Meager en verscheen in 2013 in New Zealand Sociology.

.

Advertenties

Graf van Jotie T’Hooft

Vlaamse Jim Morrison

.

In de Volkskrant las ik ergens weggestopt een klein maar belangrijk artikeltje. Het betrof hier een aankondiging dat het graf van de jong gestorven Vlaamse dichter Jotie T’Hooft (1956 – 1977) bescherming krijgt van het gemeentebestuur van Oudenaarde, na  al 10 jaar met ruiming  bedreigd te zijn. Men is er eindelijk van overtuigd dat het graf op de lijst met funerair erfgoed hoort. Als liefhebber van poëzie, van het werk van T’Hooft en van graven kan ik hier natuurlijk alleen maar blij mee zijn. De reden dat men er zo over heeft getwijfeld (40 jaar na zijn dood zijn we inmiddels) is dat T’Hooft een drugsverslaafde en losbandige dichter was. Tsja, als dat al een criterium is dan weet ik nog wel een paar graven van grote dichters die ook geruimd zouden moeten worden. Maar gelukkig is men tot inkeer gekomen.

Alleen daarom al vandaag een gedicht van Jotie T’Hooft getiteld ‘Een eenvoudig dorp’ uit zijn ‘Verzamelde gedichten’ uit 1983.

.

Een eenvoudig dorp

.

Geknield aan de grens van een simpel dorp

ben ik ontworteld voor het aanschijn

van honderden bunders land, waartussen

de mensen, de dieren, de lucht en het water

zich bewegen; in een bedding, of voor een

.

ploegschaar gespannen en toch zeer rustig

want doende aan een niet te stuiten werk.

Dit herinnert mij aan de lucht die in mijn longen

tot rust zal komen zoals de meubelmaker

die in de handen van zijn hout

.

een tafel wordt, zich buigt, in zich de zon voelt

groeien, gloeien, loeien met het huiswaarts kerend vee

mee, wanneer ik onderga en rozerood en purper

ieder ooglid sluit.

.

Lennaert Nijgh

Pastorale

.

In het onvolprezenmaandblad van het Genootschap Onze Taal, Onze taal, van december 2017 staat een mooi beschrijvend artikel van Guus Middag over de tekst/liedjesschrijver Lennaert Nijgh. Zie dat je dit tijdschrift te pakken krijgt en lees dit artikel. In het stuk behandelt hij de tekst van het lied ‘Pastorale’ gezongen door Ramses Shaffy en Liesbeth List, een duet dat Nijgh samen met Boudewijn de Groot schreef in 1968. Middag beschrijft in dit artikel de kosmische poëzie die in dit lied zit. Ik ben het met hem eens, de tekst van ‘Pastorale’ is, uitgeschreven gewoon een prachtig gedicht. Oordeel zelf.

.

Pastorale

 

Mijn hemel blauw met gouden harp
Mijn wolkentorens, ijskristallen
Kometen, manen en planeten, aah alles draait om mij
En door de witte wolkenpoort tot diep onder de golven
Boort mijn vuur, mijn liefde, zich in de aarde
En bij het water speelt een kind
En alle schelpen die het vindt gaan blinken als ik lach

‘k Hou van je warmte op mijn gezicht
Ik hou van de koperen kleur van je licht
Ik geef je water in mijn hand
En schelpen uit het zoute zand
Ik heb je lief, zo lief

Ik scheur de rotsen met mijn stralen
Verhoog de meren in de dalen en
Onweersluchten doe ik vluchten, aah als de regen valt
Verberg je ogen in een hand
Voordat m’n glimlach ze verbrandt
M’n vuur, m’n liefde, mijn gouden ogen
’t Is beter als je nog wat wacht
Want even later komt de nacht en schijnt de koele maan

De nacht is te koud, de maan te grijs
Toe neem me toch mee naar je hemelpaleis
Daar wil ik zijn alleen met jou
En stralen in het hemelblauw
Ik heb je lief, zo lief

Als ik de aarde ga verwarmen
Laat ik haar leven in m’n armen
Van sterren weefde ik het verre, aah het noorderlicht
Maar soms ben ik als kolkend lood
Ik ben het leven en de dude
In vuur, in liefde, in alle tijden
M’n kind ik troost je, kijk omhoog
Vandaag span ik mijn regenboog
Die is alleen voor jou

Nee nooit sta ik een seconde stil
‘k Wil liever branden neem me mee
Geen mens kan mij dwingen wanneer ik niet wil
Wanneer je vanavond gaat slapen in zee
Geen leven dat ik niet begon
En vliegen langs jouw hemelbaan
Je kunt niet houden van de zon
Ik wil niet meer bij jou vandaan

Ik heb je lief, zo lief
Ik heb je lief, zo lief
Ik heb je lief, zo lief
Ik heb je lief

.

Misplaatst in de tijd

Valentijnsgedicht

.

Op zoek naar een heel ander onderwerp kwam ik een artikel tegen van Suzanne Hurt. Wat mijn aandacht meteen trok was de afbeelding onderaan dit bericht. Toen ik verder las wist ik dat ik hier over wilde schrijven. Hoewel Valentijnsdag in februari valt (en dus pas weer over een klein jaar) is de uiteenzetting op de afbeelding er een waar dichters altijd iets aan hebben. Liefdespoëzie is van alle tijden en kent geen vaste data.

Een goed liefdesgedicht gaat over het verlangen naar connectie, of dat nu een fysieke, emotionele of mentale verbinding is maakt in wezen niet uit, zegt  professor Engelse literatuur Nikia Chaney van San Bernardino Valley College.

“Het is een zeer persoonlijke uitdrukking van liefde, van dankbaarheid. Het is een omhelzing die we zelden laten zien. En daarom wordt het een liefdesgedicht; Omdat er iets in zit dat niet is aangetoond, “zegt Juan Felipe Herrera, Dichter Laureaat van Californië, die creatief schrijven aan de universiteit van Riverside doceert.

Herrera heeft in een soort blokkenschema (in dit geval heel toepasselijk een hart met kamers), de 5 elementen genoemd waaruit een goed liefdesgedicht zou moeten bestaan. En het proces beschreven om tot een liefdesgedicht te komen. Misschien heb je hele andere ideeën over hoe een liefdesgedicht eruit zou moeten zien of waaruit een goed liefdesgedicht zou moeten bestaan. Voor degene die er moeite mee hebben en toch graag iets mee zouden willen is het hart van Ferrera wellicht een goede hulp.

Geen post over liefdespoëzie zonder een mooi voorbeeld en daarom hier een liefdesgedicht van Gerrit Achterberg uit ‘Verzamelde gedichten’ uit 1963.

.

Democraat

.

In deze kamer ben ik eindlijk thuis.

Ik zal geen vers meer schrijven dat mijn leven

uiteen moet rukken om te zijn geschreven.

Ben ik een dichter, dan is ’t per abuis.

.

Ik lees het nieuwe boek. De kachel suist.

Geertruida staat een overhemd te strijken.

Ik heb maar van de bladzij op te kijken

om te beseffen welk geluk hier huist.

.

Zo zal het door de jaren blijven duren.

We krijgen straks een kind en mijn pensioen

zal voor onze ouwe daghet zijne doen.

We hoeven niet voortijdig te verzuren.

.

Ook leven wij in vrede met de buren.

De ene heet van Brakel, de ander Griffioen.

.

Bloed

Gerrit Achterberg

.

Op de website http://www.cubra.nl/adhaans/achterberg02bloed.htm beschrijft Ad Haans een aantal gedichten van de dichter Gerrit Achterberg (1905-1962). In deze gedichten uit de bundel ‘Eiland der ziel’ uit 1939 staat onder andere het gedicht ‘In uw bloed’ waarover Haans betoogd dat het hier een sterk erotisch gedicht betreft.

Als ik het artikel lees en zijn argumentatie, ben ik sterk geneigd zijn interpretatie voor waar aan te nemen. Daarnaast is het een bijzonder fraai gedicht van Achterberg.

.

In uw bloed

.

In uw bloed moet nog het weten stromen,

dat het goed had kunnen zijn, zoals het is begonnen;

dat het nog goed kan worden onder vier ogen,

tussen vier handen en twee monden,

met de lichamen, waar het niet mee is gelogen,

dat ze als zusters lagen in elkanders armen,

terwijl zij zwoeren bij hun ademhalen,

dat zij elkanders eeuwigheden waren;

en met het andere, waarom gij neergebogen,

knielde en bad, dat het niet zou verarmen.

.

Dichter in verzet

Piet Gerbrandy

.

Een paar jaar geleden vroeg ik mijn lezers wat ze nog zouden willen lezen op dit blog, welke categorie er gemist werd? Ik weet nog dat één van de antwoorden toen, de categorie Dichter in verzet was. In de loop van de tijd heb ik al verschillende stukken gewijd aan dichters in verzet. In verzet tegen dictaturen, tegen politieke machthebbers, maar ook tegen het kappen van een stuk bos ten behoeve van de aanleg van een snelweg (Amelisweerd) en tegen de heersende ideeën over hoe en wat poëzie zou moeten zijn (de Vijftigers).

In de Groene Amsterdammer van 19 januari jongstleden staat een artikel over een te organiseren filosofische nachtconferentie over ‘De mens in opstand, of: hoe wij ons nog kunnen verzetten’. Deze conferentie werd georganiseerd op 27 januari door De Groene Amsterdammer in samenwerking met de SSBA salon en de Fusie.

In het artikel over deze conferentie gaat dichter Piet Gerbrandy in op dichters en gedichten over het verzet, of zoals Gerbrandy het zegt: In dichten schuilt het nooit ophoudende verzet: ‘Een gedicht is altijd een tijdelijke overwinning.’

Een prachtig voorbeeld dat hij geeft is het gedicht van Hans Faverey (1933 – 1990) uit de bundel ‘Tegen het vergeten’ uit 1988 waarin de dichter zich tegen de dood verzet.

Het artikel lees je hier: https://www.groene.nl/artikel/tegen-alles-dat-niet-leuk-is

.

Geloof mij toch:

tegen de dood kan alles

worden ondernomen wat zich nu

nog verschuilt in zijn macht.

Vader en moeder tegelijk,

wordt hij zelf het kind

dat zin voor zin zich uitput,

zich afbeult tot wat er is: nacht-

vlinders, opgehitst tegen gekkotongen;

brulapenkoralen; kikkerrit kloppend

tegen stilstaand water; pauwestaarten,

Phaëton vangend. Zo ook, zo ooit

de duisterende frambozen daarmee zich

een voorhoofd wenst te tooien,

vlak voor het bevel, hope telkens ooit.

.

Brief aan de spiegel

Pierre Kemp

.

Via Facebook werd ik gewezen op een artikel dat verscheen http://www.literatuurmuseum.nl/artikelen/het-noodzakelijke-cliche-van-een-dichtende-forens over Pierre Kemp (1886 – 1967). Ik weet niet veel over deze Limburgse dichter, ik las eens een artikel over hem en bekeek een documentaire over zijn leven. Wat me ervan is bij gebleven, is dat hij een muze had, een vrouw die niet zijn vrouw was, en dat hij zijn poëzie vooral in de korte treinreizen schreef tussen de mijn Laura, waar hij werkte als loonadministrateur en zijn huis in Maastricht.

In het zeer lezenswaardige artikel staat ook te lezen dat hij altijd in het zwart gekleed ging zodat het kolengruis niet zichtbaar was. Kemp heeft veel gedichten geschreven (19 bundels) en zijn werk werd o.a. bekroond met de P.C. Hooft-prijs en de Constantijn Huygensprijs voor zijn hele oeuvre.

Uit zijn verzameld werk uit 1976 het gedicht ‘Brief aan de spiegel’.

.

Brief aan de spiegel

.

spiegel, als ik straks nog maar een lege onderbroek ben

en hemd, waarin vergolft mijn laatste harteklop;

als ik van het bestaande niets meer erken

dan wat nog welt uit mijn zingende kop

van onder het eerzame, schaarse haar,

kom ik nog eens vorsend voor je staan

en kijken wij elkander nog eens heel lang aan.

Tot dan,

je incomplete luisteraar

en leeggelopen man!

.

Liefde didactisch

Leonard Nolens

.

In een artikel van 4 november 1999 in het Leidsch Dagblad dat ik tegenkwam, las ik een recensie van Hans Warren over de bundel ‘Voorbijganger’ van Leonard Nolens. In het artikel staat onder andere  “Bij niemand was het verdriet zo groot (over de dood van Herman de Coninck WvH) als bij de 52 jarige bard Leonard Nolens”.

Nu heb ik al een aantal keer eerder op dit blog aandacht besteed aan de dichter Nolens maar met dit gegeven ben ik zijn werk nogmaals gaan lezen en ik begrijp wat Hans Warren bedoeld als hij stelt “Hij is zo’n beetje de laatste figuur die in poëzie de grote gevoelens en de grote woorden zoekt in plaats van schuwt”.

Uit ‘manieren van leven’ uit 2001 een voorbeeld van zijn ‘stijl’ van dichten.

.

Liefde didactisch

Zij spannen traag hun winterkleren voor de ramen
En sluiten elkaar en het straatlawaai in hun armen.

Zij gaan vanmiddag bloot een groot horloge binnen.
De wijzers zijn zijzelf. Zij maken plaats en tijd.

Een simpele duim op haar tepel verandert de wereld
Van deze volksbuurt in een kamer zonder pijn,

Een bed waaronder twee paar tranen samen slapen
Met afgelopen schoenen. Geluk heeft geen contour.

Langzaam vrijen is ook dat ronde kruispunt beneden.
Daar lopen mensen zoals wij van hen te dromen.

.

 

Waarom je poëzie moet lezen

Dan Chelotti

.

Op de website van The Huffington Post las ik een artikel van de dichter Dan Chelotti over de waarde van poëzie en waarom je dagelijks een gedicht zou moeten lezen. Daarom, hier in vertaling en in mijn eigen woorden zijn artikel.

.

Waarom je poëzie moet lezen?

Lees poëzie om elke keer dat je gestopt bent om te kijken naar de vallende regen bij het schijnsel van straatlantaarns en je je afvroeg welke woorden daar het best bij zouden passen. Lees poëzie omdat je eenzaam bent en vol verlatingsangst. Lees poëzie als je niet meer eenzaam bent en wikkel je armen en benen om degene die je lief hebt en diegene zal zeggen dat zulke armen en benen nooit verlaten zullen worden. Lees poëzie zodat een deel van je blijft in wat je ziet en wat je ziet blijft bij je.

Lees poëzie omdat de wereld en onze emoties en ideeën altijd ingewikkelder zijn dan dat we willen dat ze zijn. Lees poëzie, omdat de dame naast je in het café niet zal stoppen zonder melodie te neuriën in zichzelf en je een  manier moet vinden om haar eenzaamheid te kennen.

Lees poëzie zodat je om gegronde reden een hekel kan hebben aan Gedichtendag op de social media. Lees poëzie omdat de nacht lang is en mensen sterven en deze beide waarheden oneerlijk zijn en je pijn doen opnieuw en opnieuw en meedogenloos zijn.

Lees poëzie, omdat de taal  een virus is uit de ruimte die ooit evolueert en elke gedicht de kans op eeuwig leven heeft. Lees poëzie en wees enthousiast over de formele beperkingen in poëzie, omdat, nou ja, wie houdt er niet van om van tijd tot tijd beperkt te worden?

Lees poëzie in plaats van eindeloos naar haar profielfoto te staren, zo vaak dat wanneer je Facebook opent automatisch haar pagina opent; lees poëzie zodat ze elke ‘zij’ in elk gedicht wordt. Lees poëzie omdat je weet dat wachten op dat waar je op wacht, alleen maar beter wordt wanneer het eenmaal komt.

Lees poëzie omdat niemand ooit zoveel heeft liefgehad of gekwetst is door de liefde als jij. Natuurlijk voel je je zo, poëzie begrijpt dat. Lees poëzie omdat de overblijfselen van een wereld die je kende, je dagelijks overvallen en de huizen en de wegen van het verleden, helaas, gevangenen zijn van elk jaar.

Lees poëzie zodat je zinnen van je geliefde dichters kunt stelen en gebruiken. Poëzie is de ware fictie. Lees poëzie zodat je nooit meer over de betekenis van poëzie hoeft te praten omdat poëzie zich niet laat omschrijven. Lees poëzie omdat politieke en ecologische realiteit je laten huilen en poëzie kan helpen. Poëzie kan helpen. Lees poëzie omdat het geen antwoorden geeft, geen advies, geen genezing maar begrip, liefde en timing.

Lees poëzie want de wereld is meer dan een stapel feiten. Lees poëzie omdat je niet genoeg mysterie in je leven kunt hebben en je wilt nog meer mysterieuzer (lees: aantrekkelijker) worden dan je al bent. Lees poëzie omdat je gedichten in je hebt die moeten worden geschreven.

Lees poëzie omdat het gevoel dat vogels, verlichte ramen, nieuwe schoenen, in de buitenlucht lopen, donuts, lippenstift, verse perziken, cocktails en kussen in de regen, je geven, een gevoel is dat je nooit wilt verliezen, maar dat zal gebeuren, en het enige dat je er tegen kunt doen is beter op te letten als dat gevoel zich opnieuw manifesteert.

Het gevoel komt en het gaat, was het zo mooi als het zou kunnen zijn? Het leven is kort vrienden. Maar poëzie maakt dat het leven langer duurt. Dat is zo, echt waar.

.

 

Het originele artikel lees je op: http://www.huffingtonpost.com/dan-chelotti-/why-read-poetry_b_5227554.html

Dan Chelotti publiceerde  ‘ x ‘  (McSweeney’s, 2013) en ‘The Eights’ (Poetry Society of America, 2006). Zijn gedichten zijn daarnaast gepubliceerd in ‘Fence’, ‘Boston Review’ ,’jubilat’, en verschillende andere magazines. Hij is  assistent Professor bij de faculteit Engels bij het Elms College in west Massachusetts.

Poëzie en social media

Michael La Ronn

.

Als dichter of schrijver kun je tegenwoordig eigenlijk niet om de social media heen. Vrijwel elke dichter  is wel ergens actief; op Twitter, op Facebook, op een blog of op een ander sociaal medium. Toch zijn er nog dichters die denken het zonder te kunnen. Misschien is dat zo maar persoonlijk denk ik dat je als dichter verder kan komen, als je je verdiept in hoe je social media voor je kan laten werken.

In een blogbericht van Michael La Ronn staan een aantal goede tips en suggesties waarom je juist wel gebruik zou moeten maken van de social media en hoe je dit het best kunt doen. Michael La Ronn is een schrijver van Fantasy waarin humor belangrijk is  en waarin bijvoorbeeld Teddyberen en groenten de helden zijn.

Daarnaast schrijft hij romans en poëzie. Daarnaast blogt hij over zijn werk als schrijver en dichter op http://www.michaellaronn.com/

Zijn blog over poëzie en het gebruik van social media is zeer de moeite waard en vind je op http://www.michaellaronn.com/socialmediaforpoets

In dit artikel een overzicht van (veel) gebruikte vormen van social media en wat je ermee kan, misvattingen over social media, social media etiquette en een strategie voor gebruik. Zeer leesbaar en bruikbaar voor elke dichter.

 

SUMMONED

What is this light that fills the suburban sky?

What is this glimmering green that makes Orion’s belt-holes

glitter rapid-fire? Why does it descend like ethereal fog,

skimming the shingles of houses,

turning windows into emerald microcosms?

You don’t know, but as it lowers over you,

little balls break off, dance the neighborhood,

sparkle locks open, and surprise everyone in their sleep.

You don’t know why, but it feels right

as little fingers of light lift you from the ground,

exalt you toward a slow swirl in the stars.

You gush in rapture and say finally, you’ve come

to the colony of eyes gathered around the operating table

where you have been placed.

.