Middeleeuws dagboek van de liefde

Henric van Veldeke

.

In de kringloop kwam ik een alleraardigst boekje tegen getiteld ‘Middeleeuws dagboek van de liefde’ een vertaling van ‘Medieval; Lovers’ Book of days’ maar dan met Nederlandse gedichten en dichters. In dit boekje uit 1995 dat werd samengesteld en vertaald door Textcase in Groningen staan versjes en gedichten van middeleeuwse schrijvers en dichters. Of zoals op het boekje zelf te lezen staat: In dit dagboek vindt u een keur van Middelnederlandse liefdespoëzie, rijkelijk aangevuld met schitterende illustraties uit de middeleeuwen. De gedichten en de schilderijen hebben in de loop van zo’n vijf- tot zevenhonderd jaar niets aan schoonheid en zeggingskracht verloren.

Vaak zijn de dichters anoniem omdat er domweg geen namen bekend zijn van degene die het schreven en in een aantal andere gevallen staan er de namen bij van degene die het schreef. Zoals in het geval van Henric van Veldeke (uit de 12e eeuw).

.

Die minne bede ich

.

Die minne bede icht ende mane,

Die mich hevet verwonnen al

Dat ich die schonen daartoe spane

Dat zij mere mijn geval

Geschiedt mir als den zwane

De zinget als er sterven zal,

Zo verlieze ich teveel daarane.

.

Maar ook een alleraardigste versje van een anonieme schrijver uit de 13e eeuw:

.

O lieve herte,

Mij doet smerte

Uw verre wezen;

Waar ik u bij

Zo waar ik vrij

Ende al genezen.

.

 

Ischa Meijer

Kinderen

.

In een bundel met de titel ‘Kinderen, Meer dan honderd gedichten over hun wondere wereld’ verwacht je van alles maar niet direct een gedicht van Ischa Meijer (1943 – 1995). En toch staat er een gedicht in van deze schrijver, journalist, interviewer, televisiepresentator, toneelschrijver en filmacteur. En zoals hier blijkt dus ook dichter.

In deze verzamelbundel uit 2005 zijn de gedichten verzameld en toegelicht door Willem Wilmink. De bundel is opgebouwd uit een aantal hoofdstukken zoals: Het dagelijks bedrijf van kinderen, Ouders en kinderen, Portretten van kinderen, Het kind in zijn eentje, Fabriekskinderen, Kinderen in de oorlog, Kinderen die doodgaan, Opvoeding in de heer, De betoverde wereld, Op weg naar volwassenheid en Het terugblikken op de kindertijd. En juist in dit laatste hoofdstuk staat het gedicht, zonder titel, van Ischa Meijer.

In de verantwoording staat dat dit gedicht oorspronkelijk voorkomt in ‘Mijn lieve ouders’ uit 1994 een boek met columns over zijn ouders.

.

Soms loop ik ’s nachts naar het Victorieplein,
Als kind heb ik daar namelijk gewoond.
Aan vaders hand zijn zoon te zijn,
Op moeders schoot te zijn beloond

.

Om niet. Om niet is het, dat ik hier ga,
De vrieskou in mijn jas laat dringen,
Alsof de tijd zich ooit zou laten dwingen,
Terwijl ik roerloos in de deurpost sta

.

Om thuis te komen. En zo simpel is de gang
Om tot dit moeilijk inzicht te geraken:
Dat ik geen kind meer ben; dat ik verlang

.

Naar iemand die nooit kon bestaan:
Een jongetje dat alles goed zou maken –
de tijd die stilstond en hem liet begaan.

.

En wat dan nog?

Annie M.G.Schmidt

.

Hoewel Annie M.G. Schmidt (1911-1995) vooral bekend is van haar kinderboeken,  musicalteksten, hoorspelen en series was ze bovenal dichter. In 1950 debuteerde ze met ‘Het fluitketeltje en andere versjes’ met daarin klassiek geworden versjes als Dikkertje Dap en het beertje Pippeloentje.

In 1951 verscheen van haar hand haar eerste bundel met gedichten voor volwassenen getiteld ‘En wat dan nog!’. Een tweede bundel gedichten voor volwassenen ‘Weer of geen weer’ volgde in 1954. Beide bundels heb ik op de kop getikt in een kringloopwinkel en ik ben er erg blij mee.

In deze bundels zijn de verzen rijmend zoals we gewend zijn van Annie M.G. Schmidt maar hebben de verzen volwassen onderwerpen.  Een bekend gedicht, dat ze al in 1938 schreef is het gedicht ‘Leeszaal’ waar ik al eerder over schreef in 2017 https://woutervanheiningen.wordpress.com/2017/07/14/ik-ben-een-god/

Een ander mooi en herkenbaar gedicht, nog steeds, is het gedicht ‘Ondergang van een illusie’ over dromen die niet uitkomen.

.

Ondergang van een illusie

.

Je bent dus geen diep water, Jan Willem,

je bent maar een meneer op een fiets.

Je hebt wel een gezicht voor de film,

maar achter dat gezicht is – niets.

.

Je kon soms in het vuur zitten staren,

je ogen werden dieper en dieper…

Ik voelde, dat het zielsconflicten waren!

– Maar nee, je zat te denken aan de keeper.

.

Ik dacht zo, dat we samen zouden dromen

over gedichten, kleur en klank en rijm…

Maar litterair kon je niet hoger komen

dan bij de werken van E. Philips Oppenheim.

.

’t Is niet zo erg belangrijk. ‘t Wordt geen ruzie!

Je moet niet denken, dat mijn hart nu breekt!
Alleen – wat vang ik aan met mijn illusie

die ik met zoveel zorg heb opgekweekt.

.

Die ik gekoesterd heb in al die jaren…

Weggooien maar? Was het alleen maar kolder?

Ik zal haar in een oude doos bewaren

bij andre malle dromen, op de zolder

.

 

 

Liefdesgedicht voor Deborah

Ja rozen

.

Vandaag een speciaal liefdesgedicht van Remco Campert voor zijn vrouw Deborah. In 2002 verscheen in een mooi doosje het kleine maar o zo fijne bundeltje ‘Ja rozen’ de mooiste liefdesgedichten van Remco Campert. In dit bundeltje staan gedichten van Campert die eerder in ‘Dichter’ uit 1995 en ‘Ode aan mijn jas’ uit 1997 verschenen. Een aantal gedichten in dit bundeltje ( en misschien wel allemaal) zijn geschreven voor zijn vrouw Deborah. Een bijzondere vrouw zo blijkt ook uit de podcast die op 1 mei 2020 werd uitgezonden in het radio 1 programma ‘Nooit meer slapen’ met Pieter van der Wielen. Luister hier de podcast: https://www.nporadio1.nl/nooit-meer-slapen/uitzendingen/700625-2020-05-01

.

Voor Deborah

.

Als ik doodga

hoop ik dat je erbij bent

dat ik je aankijk

dat je mij aankijkt

dat ik je hand nog voelen kan.

.

Dan zal ik rustig doodgaan.

Dan hoeft niemand verdrietig te zijn.

Dan ben ik gelukkig.

.

Vriendendicht

Yahya Hassan

.

Afgelopen woensdag 29 april overleed, door nog onbekende oorzaak, op 24 jarige leeftijd, de Deens-Palestijnse dichter Yahya Hassan (1995 – 2020). Hassan, geboren in Aarhus uit Palestijns Libanese ouders die als vluchteling naar Denemarken kwamen, werd als 13 jarige als probleemjongere uit huis geplaatst. Hij verweet zijn ouders huiselijk geweld, indoctrinatie van het geloof en oplichting van de sociale dienst. Nadat hij uit huis werd geplaatst woonde hij tot zijn 19e in internaten. Daar ontdekte hij over schrijftalent te beschikken.

In 2013 verscheen zijn debuutbundel ‘Digte’ in Nederland vertaald door Lammie Post-Oostenbrink en uitgegeven door de Bezige Bij in 2014 als ‘Gedichten’. Zijn bundel wordt een enorme hit en verkoopt in de eerste weken na verschijnen in Denemarken maar liefst 37.000 exemplaren. In totaal zouden er maar liefst 120.000 exemplaren van de bundel worden verkocht. Hij ontving er de Deense debutantenprijs voor. Een mooier begin van een dichters-carrière kun je je niet wensen zou je denken. Toch verloopt het leven van Hassan stormachtig.

Door zijn ongezouten kritiek op de Islam en de heftigheid waarmee hij tekeer ging tegen zijn vader zorgde ervoor dat hij tal van doodsbedreigingen kreeg uit de hoek van de moslimgemeenschap. Hierdoor moest hij permanent beveiligd worden. In de pers werd hij al snel als ‘Angry young poet’ neergezet en zijn opname in een psychiatrische kliniek bevestigde het beeld van een zeer getalenteerde maar ook getormenteerde dichter. Eind 2019 bracht Hassan zijn tweede bundel uit in Denemarken ‘Digte 2’ die dit jaar ook in vertaling in Nederland zal verschijnen. Hij zelf zal dit niet meer meemaken.

In zijn gedichten combineert Hassan een sociaal maatschappelijke boodschap in rauwe ongepolijste taal met het verhaal van zijn jeugd. Zoals ook in het gedicht ‘Vriendendicht’ uit ‘Gedichten’.

.

Vriendendicht

.

Je broer heeft een tatoeage in zijn gezicht

iemand moet toch de rotklusjes opknappen zeg je

en je loopt rechtstreeks naar het clubhuis

samsam met een kameraad

koopt wat vuurwerk

rijdt de stad in en loopt naar het huis van bewaring

waar je broer vastzit

sinds hij is opgepakt op het vliegveld

je fluit twee keer en hij hijst zich op aan de tralies

zoals hij deed de dag

dat we hier waren om vrolijk kerstfeest te roepen

je steekt een vuurpijl af en roept gelukkig nieuwjaar broer

.

FILE – A Sept. 11, 2013 photo from files showing 18-year-old Danish poet, Yahya Hassan in Copenhagen. Danish police said Tuesday. Nov. 19, 2013 that a man has been arrested for assaulting the teenage poet of Palestinian descent whose poetry is critical of Muslims. Spokesman Ove Bundgaard Larsen said Yahya Hassan was slightly injured in the head when he was attacked from behind at Copenhagen’s central train station on Monday evening.(AP Photo/Polfoto, Jacob Ehrbahn) DENMARK OUT

Kunstwerk

Tong van lucifer

.

Wanneer je in Flevoland rijdt (of naar Flevoland daar wil ik even vanaf zijn) kom je op een dijk, wat de Knardijk blijkt te zijn, een groot ovaal kunstwerk tegen. Al vele malen heb ik dat kunstwerk zien staan, juist door de omvang en de vorm vind ik het een bijzonder kunstwerk. Toen ik in de bundel ‘Flevoland’poëtische provincie’ van Stichting Achterland uit 1996 zat te bladeren kwam ik een foto tegen van dat kunstwerk. Van dichter Johan van de Grift staat er het gedicht ‘Kunstwerk’ bij dat oorspronkelijk verscheen in de bundel ‘De spookrijder’ uit 1995 van zijn hand. Het kunstwerk  dat ‘Tong van Lucifer’ heet, staat op een markant punt op de Knardijk en is van kunstenaar Ruud van de Wint.

.

Kunstwerk

.

Alsof hij

opschoot uit geduldige aarde

tussen een stad en een stad

.

Rood in groen land

Rood in grijze lucht

niemands schaduw

niemands silhouet

.

Het heeft zo moeten zijn

de schemer strijkt het licht van de dag

hijst de maanloze nacht

verten verliezen hun kleuren

als herfstbomen bladeren

.

Gezworen verledenlingen

-de geesten van

verdronken vissers-

komen hier samen

om het ooit dat verdween

.

Van Dante tot Neruda

Steinn Steinarr

.

In de bundel ‘Van Dante tot Neruda’ 123 wereldgedichten om uit het hoofd te kennen, samengebracht door Koen Stassijns en Ivo van Strijtem, staat een gedicht van de IJslandse dichter Steinn Steinarr. Nu lijkt het me een hele opgave om de 123 gedichten in deze bundel uit het hoofd te leren maar er staan vele prachtige gedichten in van evenzoveel prachtige dichters. De dichter Steinarr (1908 – 1958) kende ik niet.

Steinn Steinarr wordt soms beschouwd als de eerste belangrijke IJslandse modernistische dichter , maar hij had ook een goede beheersing van de traditionele IJslandse poëzie. Zijn poëzie is verrassend goed verouderd. In feite is het tegenwoordig op veel manieren actueler dan het was toen het werd geschreven. Een reden kan zijn dat zijn favoriete thema, de strijd van de eeuwige eenling / buitenstaander tegen de diepgewortelde tirannie van corrupte macht, nu minstens zo waar klinkt als in de jaren dertig en veertig. Een andere reden kan zijn dat de werken van Steinnarr een spin-off zijn van een van ’s werelds grote literaire tradities: de poëzie van de middeleeuwse IJslandse ‘skalds’ (wat ‘dichter’ betekent, is over het algemeen een term die wordt gebruikt voor dichters die in de Vikingtijd en in de middeleeuwen aan het hof van Scandinavische leiders hebben gecomponeerd), beroemd om hun complexe en raadselachtige stijl, hoewel Steinnarr ook een van de eerste IJslandse dichters was die wegging van de dominantie van strikte meter en alliteratie. (Bron: Wikipedia).

Het gedicht dat in ‘Van Dante tot Neruda’ is opgenomen is getiteld ‘Kind’ en komt oorspronkelijk uit ‘Letters’ uit 1995 en is vertaald door Claude Van De Berge.

.

Kind

.

Ik was een klein kind

en speelde bij het strand.

Twee zwartgeklede mannen

gingen voorbij

en groetten mij:

goedendag, klein kind,

goedendag.

.

Ik was een klein kind

en speelde bij het strand.

Twee bleekharige meisjes

gingen voorbij

en fluisterden:

ga met ons mee, jongeman,

ga met ons mee.

.

Ik was een klein kind

en speelde bij het strand.

Twee lachende kinderen

gingen voorbij

en riepen:

goedenavond, oude man,

goedenavond.

.

Schilderij Hallgrímur Helgason

Spits

Daggedichten

.

In de zomer van 2010 begon radio deejay Frits Spits (pseudoniem van Frits Ritmeester) op verzoek van zijn omroep, de KRO,  te twitteren en terwijl hij dat aan het doen was bedacht hij dat het aardig zou zijn om dat in de vorm van een klein gedichtje te doen. Zoals vaker bij leuke kleine ideetjes komt het een van het ander en zo ook hier; Frits Spits maakte van deze gedichtjes een vast onderdeel in zijn programma op radio 2 ‘Tijd voor twee’. Dit programma presenteerde hij tussen 1995 en 2013.

In 2013 verscheen ook de bundel ‘Daggedichten’, een selectie van de daggedichten die hij schreef voor zijn radioprogramma. Alle gedichten zijn geënt op het nieuws en de actualiteit waarbij een aantal onderwerpen steeds terugkeren zoals politiek, sport, cultuur en de natuur.

Ik koos er een paar die (zijdelings) betrekking hebben op de onderwerpen die ik op dit blog behandel.

.

Daggedicht 071011

Zweedse Tomas Tranströmer (80) wint Nobelprijs Literatuur

.

Ook op hoge leeftijd mag je van Nobelsucces dromen

Verlies daarom nooit de moed

Ook voor Tomas kwam het goed

Tranströmer bewees ons met zijn poëzie te doorströmen

.

Daggedicht 100511

Yves Petry winnaar van de Libris Literatuur Prijs

.

Met de Librisprijs voor Yves Petry valt goed te leven

Maar waarom raakte bij die prijs

Yves zo van de wijs

En sprak hij alsof hij nog nooit een letter heeft geschreven.

.

Daggedicht 160712

Dichter Rutger Kopland

.

De rijmelaar moet het oordeel der dichters vrezen

Zij zullen adviseren:

Wil je dichten leren

Moet je heel veel werk van Komrij en Kopland lezen

.

You do something to me

Paul Weller

.

Een van de mooiste liefdesliedjes die ik ken is het nummer van Paul Weller ‘You do something to me’ van de CD ‘Stanley Road’ uit 1995. Weller (1958) werd bekend als zanger en bandlid van The Jam en The Style Council maar dit nummer is van daarna, toen hij als solo artiest doorging. In dit nummer is de tekst in harmonie met de muziek en waar sommige liedjes nogal eens lange tekststukken hebben of herhalen blinkt dit nummer uit in eenvoud maar wel eenvoud met veel zeggingskracht.

.

You do something to me

.

You do something to me, something deep inside
I’m hanging on the wire
for a love I’ll never find
You do something wonderful then chase it all away
Mixing my emotions that throws me back again
Hanging on the wire, I’m waiting for the change
I’m dancing through the fire,
just to catch a flame
An’ feel real again

You do something to me somewhere deep inside
I’m hoping to get close
to a peace I cannot find

Dancing through the fire
just to catch a flame
Just to get close to, just close enough
To tell you that…..

You do something to me something deep inside.

.

In het licht van het huidige tijdgewricht

Jules Deelder

.

Het aardige van sommige titels van gedichten is dat ze nooit verouderen of niet meer actueel zijn. Kijk naar het gedicht van Jules Deelder ‘In het licht van het huidige tijdgewricht’ gepubliceerd in de bundel ‘Transeuropa’ in 1995. Het tijdsgewricht van de jaren ’90 is zo anders dan het ‘huidige’ tijdgewricht (de jaren ’10) en toch kan de titel nog altijd gelden. En wanneer je dan het gedicht leest blijkt dit ook nog eens tijdloos te zijn.

.

In het licht van het huidige tijdgewricht

.

Te leven in een tijd
Waar niets meer waarde
Heeft dan geld is als
Boksen in de hel zonder
Helpers en zonder bel
.
Je stoot je leeg en in-
Casseert zonder één de-
Conde rust want voor je
Het weet is het gebeurd
En zit je op je reet
.
De strijd is zwaar en
Zonder zin want uitein-
Delijk is er maar één
Die gaat strijken met
De winst en dat is Hein
.
Dus boks gerust maar
Vergeet nooit dat wie
Het ook is je altijd met
Je tegenstander in het-
Zelfde schuitje zit

.