Teken aan de wand

Ruben Philipsen

.

In het hoofdgebouw van de universiteit Maastricht, de Minderbroedersberg, waar het bestuur van de universiteit zetelt is momenteel een tentoonstelling te zien van vier kunstenaars die aan de Universiteit van Maastricht werken als receptionist. Hun zoektocht naar dat ene moment, het verborgene of het ongrijpbare lijken ze gemeenschappelijk te hebben. Met notities, tekeningen, foto’s, schilderijen of installaties leggen ze hun ‘data, hun gedachten en gevoelens in tekens vast.

Een van die vier kunstenaars is Ruben Philipsen (1969), fotograaf en kunstenaar en verantwoordelijk voor de omslagen van mijn bundels ‘Zichtbaar alleen’ en ‘Zoals de wind in maart graven beroert’. Hij maakte de installatie ‘I HAD A SPIRIT’. De woorden (in losse letters) zijn boven de ingang van het hoofdgebouw van de universiteit aangebracht en komen uit een gedicht van de Amerikaanse katholiek theoloog, dichter, auteur en sociaal activist Thomas Merton (1915 – 1968).

Merton was trappist en monnik in de Abbey of Our Lady of Gethsemani (abdij van Onze-Lieve-Vrouw van Gethsemani) bij Bardstown in Kentucky. Als voorstander van de oecumene trad hij in dialoog met vooraanstaande vertegenwoordigers van andere religies (waaronder de Dalai Lama). Thomas Merton is ook een belangrijke hedendaagse mysticus.

Heel zijn leven bleef Merton gedichten schrijven. De oorspronkelijke gedichten waren zeer toegankelijk en kenden succes. Mettertijd werd zijn poëzie steeds hermetischer. Hij eindigde met twee lange, zeer complexe gedichten, die afzonderlijk in boekvorm werden uitgegeven: ‘Cables to the ace’ en ‘The geography of Lograire’.

.

O Sweet Irrational Worship

.

Wind and a bobwhite

And the afternoon sun.

.

By ceasing to question the sun

I have become light,

.

Bird and wind.

.

My leaves sing.

.

I am earth, earth

.

All these lighted things

Grow from my heart.

.

A tall, spare pine

Stands like the initial of my first

Name when I had one.

.

When I had a spirit,

When I was on fire

When this valley was

Made out of fresh air

You spoke my name

In naming Your silence:

O sweet, irrational worship!

.

I am earth, earth

.

My heart’s love

Bursts with hay and flowers.

I am a lake of blue air

In which my own appointed place

Field and valley

Stand reflected.

.

I am earth, earth

.

Out of my grass heart

Rises the bobwhite.

.

Out of my nameless weeds

His foolish worship.

.

Art & Jazz

10 jaar

.

Tussen 4 en 27 oktober wordt in Muzee de Scheveningse Salon georganiseerd door de stichting Art & Jazz. Art & Jazz bestaat dit jaar 10 jaar en dat wordt gevierd. Vanmiddag tussen 14.00 en 17.00 uur is er een middag vol poëzie en muziek.

Ik zal hier samen met een aantal andere Haagse dichters en muzikanten voordragen. En speciaal voor deze middag zal ik mijn bundels ‘Zichtbaar alleen’ en ‘Zoals de wind in maart graven beroert’ voor een actieprijs van € 10,- verkopen (of € 5,- per stuk).

Muzee is aan de Neptunusstraat 90 in Scheveningen, de toegang is gratis!

.

3000!

Zichtbaar alleen

.

Op 1 oktober 2007 publiceerde ik mijn eerste bericht op (toen nog via web-log.nl) dit blog. De toon en de intentie was toen nog heel anders. Ik was bezig met het uit laten geven van mijn debuutbundel ‘Zichtbaar alleen’ waar dit blog naar vernoemd is. De lezer (jullie dus) werd destijds in mijn eerste bericht nog aangesproken vanuit de derde persoon want in het bericht lijkt meer op een persbericht dan op een persoonlijk bericht. Op 23 november 2018 verscheen mijn 3000ste bericht (schooljuffrouw). Een mijlpaal waar ik van te voren wel mee bezig was maar toen het zover was geen erg in had.

Omdat ik wel wat heb met cijfers en statistieken wilde ik er toch even stil bij staan. Daarom uit ‘Zichtbaar alleen’ mijn eerste bundel (nog steeds te koop, ook via dit kanaal) waar het allemaal mee begon het gedicht ‘Vraatzucht’ uit het hoofdstuk ‘De zeven hoofdzonden’.

.

Vraatzucht

.

Het volgegeten lijf

zwaar bukkend onder

een consumptief verlangen

.

zwaarmoedig, ontevreden

uitgekauwd en uitgekotst

wordt het ongenoegen van

het denken gevoed

.

lijdzaam groeien de

grenzen van het fatsoen

naar een punt van

geen terugkeer

.

en steeds weer

moet het opnieuw

en meer

.

America, A Prophecy

Waar Zichtbaar alleen, William Blake en Bladerunner samen komen

.

In 2007 kwam mijn eerste dichtbundel uit ‘Zichtbaar alleen’. Deze bundel, die ik samen met fotograaf/kunstenaar Ruben Philipsen heb gemaakt, bevat twee ‘motto’s waaronder een uitspraak van Rurtger Hauer uit ‘Bladerunner (1982) die als volgt gaat: “All those moments will be lost in time, like tears in rain”. Nu binnenkort het vervolg op Bladerunner in de bioscoop verschijnt moet ik hier nog wel eens aan denken.

Nu las ik op een website over poëzie en films dat in het origineel van Bladerunner uit 1982 ook een gedicht is gebruikt van William Blake. Het blijkt hier te gaan om (een deel uit) het gedicht ‘America, A Prophecy’ uit 1793. William Blake die tijdens zijn leven een arm en berooid bestaan leefde werkte als dichter maar vooral als illustrator. ‘America, A Prophecy’ heeft hij thuis geschreven, geïllustreerd en uitgegeven. Van het origineel zijn nog 14 stuks bewaard gebleven.

Het gedicht gaat in grote lijnen over Europa en Amerika waarbij de focus ligt op Amerika als het beloofde, het profetische land. Het is een verhalend gedicht en wordt gezien als een profetie, een voorspellend verhaal over gebeurtenissen in de toekomst. Blake was heel hoopvol over de ontwikkelingen tijdens de  Amerikaanse revolutie maar hij was heel teleurgesteld in het feit dat dit niet leidde tot het afschaffen van de slavernij.

Uit het gedicht een tweetal strofes die in het origineel van Bladerunner voorkomen. Wil je de hele tekst lezen kijk dan hier http://www.bartleby.com/235/257.html

.

America, A Prophecy

.

Fiery the Angels rose, & as they rose deep thunder roll’d
Around their shores: indignant burning with the fires of Orc
And Bostons Angel cried aloud as they flew thro’ the dark night.

He cried: Why trembles honesty and like a murderer,
Why seeks he refuge from the frowns of his immortal station!
Must the generous tremble & leave his joy, to the idle: to the pestilence!
That mock him? who commanded this? what God? what Angel!

.

                                                                                                                                                                  Afbeeldingen uit de collectie van The Morgan Library

(bibliotheek) boeken

Gedicht van  voor 2008

.

In mijn boekenkast kwam ik de twee kleine opschrijfboekjes tegen waarin ik vroeger al mijn gedichten schreef. In de bordeauxrode staan de gedichten die ik tussen ruwweg 1976 en 1986 schreef en ik de zwarte de gedichten van 1986 tot en met 1989. In dat jaar ben ik gestopt met ze op te schrijven in deze boekjes, ik weet dat ik nog ergens zo’n dergelijk boekje heb maar dan iets groter waarin onder andere al de gedichten uit ‘Zichtbaar alleen’ mijn debuutbundel met Ruben Philipsen staan op geschreven. Vrij snel daarna kwam de computer en de rest is geschiedenis (en digitaal).

Af en toe lees ik die oude gedichtjes nog eens terug. Om te zien van hoe ver ik gekomen ben maar ook om de herinneringen die aan veel van deze gedichten kleven nog eens terug te halen. Het gedicht ‘Boeken’ schreef ik enige tijd na mijn eerste stage bij een openbare bibliotheek. De bibliotheek Bloemenbuurt in Den Haag, het kleinste filiaal van de bibliotheek in Den haag onder de meer dan bezielende leiding van Liesbeth, gehuisvest in een naoorlogse flat (begane grond) aan de Segbroeklaan.

Na mijn stage bleef ik daar werken als inval- en opruimkracht op de vrijdagavond, zaterdagochtend en maandagavond. Volgens mij was het het jaar na mijn stage (ik denk 1983) dat dit filiaal zoveel jaar bestond (ik dacht 30 maar pin me er niet op vast). Liesbeth wist dat ik gedichtjes schreef en ze vroeg me om een gedicht voor het boek te maken dat samen met de klanten werd opgesteld n.a.v. het jubileum.  Dat heb ik gedaan en mijn gedicht werd opgenomen. Wat ze me er niet bij vertelde was dat ze wilde dat ik, op het jubileumfeest, dit gedicht zou voordragen. In bijzijn van de toenmalige wethouder Piet Vink. Ik heb dit gedaan en daarmee was dit eigenlijk mijn debuut als dichter, voordragend op een podium.

Wat er van het (groene, dat weet ik nog) boek is geworden weet ik niet. De bibliotheek is in de loop der jaren tweemaal verhuisd. Het gedicht heb ik uiteraard nog, opgeschreven in mijn bordeauxrode opschrijfboekje.

.

Boeken

.

Geel, gescheurd, gebonden

de wijsheid in pacht

of gewoon onderhoudend

.

liggen, staan en leunen

de in papier gevatte

wetenswaardigheden, fantasieën

.

dromen vaak, halve en

hele waarheden uit

toekomst en verleden

.

in kasten, op planken

stoffig zeil, vensterbanken

wachtend op een nieuwe

routineuze herhaling,

.

lezen en gelezen worden.

.

 

600 meter gedicht

Henriette Faas

.

Op de een of andere manier komen de lange gedichten in de openbare ruimte deze week regelmatig langs. Schreef ik deze week al over het tunnelgedicht in Vlaardingen, in Antwerpen en het fietspadgedicht in Lissabon, vandaag voeg ik hier het wandelpadgedicht in Maassluis eraan toe.

In 2009 werd ik gevraagd om de regie te voeren over een literaire kunstopdracht van de gemeente Maassluis naar aanleiding van de bouw van de nieuwe wijk Het balkon aan de nieuwe Waterweg. Ik heb toen een aantal schrijvers en dichters gevraagd om verhalen en gedichten te schrijven geïnspireerd door de plek waar deze nieuwe wijk moest gaan verrijzen. De schrijvers waren deels geboren in Maassluis en deels niet geboren in Maassluis maar wel woonachtig en actief in Maassluis. De dichters Henriette Faas en de (te vroeg overleden) Bosnische dichter Pero Senda zorgden voor het poëziedeel.

In het boek dat werd uitgebracht (dat was de literaire opdracht) ‘Balkons scènes aan het water’ staat onder andere het gedicht ‘Maassluis’ van Henriette Faas Tevens de uitgever van mijn poëziebundels ‘Zichtbaar alleen’ en ‘Zoals de wind  in maart graven beroert’. Dit acostichron (de beginletters van elke regel vormen een woord) is nu op borden langs de Waterweg geplaatst over een lengte van 600 meter. Om de 65 meter staat er op de Koning Willem-Alexanderboulevard, een stalen plaat met een dichtregel er op. Alle borden bij elkaar vormen het gedicht over de stad. Om wandelaars nog meer met dit gedicht in aanraking te brengen, is besloten om twee informatiepalen te plaatsen.

.

Maaswater kabbelt onder
Adembenemende luchten
Avontuur op nieuwe grond
Sirene lokt sierlijk schoon
Schip glijdt over Waterweg
Landinwaarts steeds lichter
Uitzicht op een verre haven
Inzoomen op de overkant
Samenstromen

.

2500!

Zichtbaar alleen

.

Op 1 oktober 2007, bijna 10 jaar geleden, plaatste ik mijn eerste bericht op dit blog. Toen nog onder web-log.nl. Dat eerste bericht was een aankondiging van mijn debuutbundel samen met Ruben Philipsen, fotograaf en kunstenaar, getiteld ‘Zichtbaar alleen’. Dat is ook de reden dat dit blog die naam heeft.

Om wat meer publiciteit te geven aan het feit dat ik een poëziebundel ging publiceren ben ik dit blog begonnen maar al snel na publicatie en presentaties van de bundel was ik daarover uitgeschreven. Vanaf dat moment begon ik ook over de poëzie van anderen te schrijven. Tegenwoordig schrijf ik eigenlijk nog uitsluitend over de poëzie van anderen en af en toe plaats ik nog een gedicht van mezelf onder de categorie ‘Gedichten’.

Vandaag op 10 juli plaats ik mijn 2500ste bericht. Als je me destijds had gezegd dat ik over 10 jaar nog steeds op dit blog zou schrijven en dat ik dan 2500 berichten verder zou zijn, zou ik je denk ik met een meewarige blik hebben bekeken.

Vandaag is dat anders. Over poëzie is zoveel te vertellen en te schrijven, daar ben je nooit klaar mee. Dus op naar de 5000. Om even stil te staan bij die eerste blog op 1 oktober 2007 hier een gedicht uit de bundel ‘Zichtbaar alleen’ met de titel ‘In het hardste graniet’.

.

In het hardste graniet

.

Het gevoel van het

ruwzachte fluweel aan zijn handen

van het allesomvattende

textiele schild

zijn borstrok, zijn harnas

in vallende plooien

maakte hem groter dan groot

.

Nu in het hardste graniet

de persoon en zijn bescherming

naast hem de vlucht en de blik

scherp als een jager

een herinnering aan het

gepantserd gezag, uit een tijd

die dit toeliet

.

Lucebert

De Amsterdamse school

.

Lezend in de bundel ‘De Amsterdamse school’ van Lucebert uit  1978 kwam ik het gedicht ‘ab ovo’ tegen. Voor wie niet weet wat ab ovo betekent, het is Latijn en betekent ‘vanaf het ei’ of vanaf het begin. Dit weet ik omdat ik zelf een gedicht met die titel heb geschreven dat staat in ‘Zichtbaar alleen’. Mijn ‘Ab ovo’ is is te lezen op dit blog op https://woutervanheiningen.wordpress.com/2012/12/22/en-we-zijn-er-nog/. Die van Lucebert staat, uiteraard, hieronder.

.

ab ovo

.

aan iulia dochter uit het 2de huwlijk v. augustus

van buiten het eiland

het gemurmul van de buurman

het gemurmul van de buurman

het gemurmul van de buurman

.

sla nu op de letters

de holle lichtschuwe letters

knuppelrode lippen op en neer

hier is geen huis geen tuin

de voorbijgangers zijn zacht ingegraven

in modder in aardzieke schaduw

en het is allemaal schrijven op huilen

bij hen de heldhaftige minnaars

een gouden kuil in de regen

hebben zij gespit met pipse

degens en verkouden kuchende zwaarden

.

jij iulia bent een beter schrijfster

dan de schrijvers van

‘de veldtocht der vogels’ of

‘het slagveld der libellen’

,

nadat je had nauwkeurig de 9 glazen mist genoteerd

waarin het stenen tirannenhoofd vernevelde

liet je de tienduizend knapen komen

en in een bos van klamme handen

wierp je je koninklijke borsten

die genoemd zijn:

de ontketende knaagdieren van haar hart

en meisjes bloesems

vertelde je de geheime aandacht van de vader

en je gaf hen je tak van rozensiroop en hiasintensap

die genoemd is:

het koninginnerapier

gefluisterd ook:

reeds in het ei je neuriede

het schadelijk loflied op de keizer

en gelasterd is:

het eerste wereldlicht waaraan je je ogen sloot

heb je schreeuwend verweten:

dit stinkt

en met luider stemme gezegd werd:

in het zand voor de knapenkrijgsschool schreef je

met de vinger van een roodharige adelborst:

‘tegen tien regels één lege richel

onder waarschuwers één waarschuw

en op talloze oppassen één onpas’

.

(men heeft verklaard:

dit alles mag niet met DE WERKEN vergeleken worden)

.

over de wrakhouten de golven

over de halfvermolmde golven

met het geblakerde boek

boek van het wanbeheer

verbannen ben je iulia

tussen de weerspannige spreuken

laat de eenzame geest zijn teken trillen

zijn teken is heerlijkheid die geen einde heeft gezien

heerlijkheid heeft zij gezien

zij die geen einde heeft gezien

.

het gemurmul van de buurman

het gemurmul van de buurman

het gemurmul van de buurman

iuliaiuliaiulia

.

.

.

1 oktober 2007

Negen jaar verder

.

Ik kwam er zojuist achter dat ik dit blog precies, op de kop af, negen jaar geleden ben begonnen. Van wat begon als een soort ego-document (ik was in het proces van het publiceren van mijn debuutbundel ‘Zichtbaar alleen’ samen met kunstenaar/fotograaf Ruben Philipsen, en dacht na over hoe ik daar enige ruchtbaarheid aan kon geven. Ik weet niet meer precies hoe of wat maar ik ben toen begonnen op web-log.nl met de blog Zichtbaar alleen.

Inmiddels zijn we 9 jaar verder. Dit blog is allang geen ego-document meer (is het eigenlijk ook maar heel kort geweest) al blijft het ook een prima medium om mijn eigen poëzie te delen. De hele breedte van de poëzie, dichters en alles wat daar mee samen hangt zie ik als mijn speeltuin, een wereld waar ik me als een vis in het water voel. Mijn blog is een bron van poëzie geworden, een naslagwerk ook voor een aantal mensen. Ik heb in de loop van die negen jaar 2216 keer een bericht geplaatst, in 61 categorieën (en nog elke keer loop ik tegen de beperkingen daarvan aan), heb ik 12.590 tags gebruikt en heb ik maar liefst 347 volgers van mijn blog die blijkbaar veel van poëzie houden (waarvoor mijn dank).

Negen jaar is geen jubileum (dat is volgend jaar) maar ik vind het toch elke keer weer bijzonder als ik zie hoelang ik al bezig ben en hoe de poëzie in al haar verschijningsvormen mij nog steeds weet te boeien, interesseren, emotioneren, verblijden, verrassen en nog zo wat zaken.

.

 

Voordracht

September

..,.

Het seizoen is duidelijk weer begonnen. Hoewel de temperaturen nog hoog zomers aan doen beginnen de activiteiten op poëzie gebied alweer. Afgelopen dinsdag een lezing gegeven over poëzie aan de Probus in Portugaal en op zaterdag 24 september ga ik voordragen bij de Reizende dichters in Sommelsdijk. http://oogo.cultuurpleingo.nl/literair-cafe-op-24-september/

Op zondag 25 september is het dan de beurt aan collegadichters bij het poëziepodium van Ongehoord! https://stichtingongehoord.com/

In Maassluis ben ik door het museum benaderd om een gedicht over kerstmis te schrijven bij hun kersttentoonstelling van dit jaar. Wonderwel met deze temperaturen is dat gelukt, in sonnetvorm nog wel. Dit gedicht zal ik t.z.t. hier delen. Voor nu een gedicht uit mijn eerste bundel ‘Zichtbaar alleen’ uit 2008 getiteld ‘Engelendraden’.

.

Engelendraden

.

In een hoek

in het goud van de zon

ligt het stof van jaren her

.

Fijne draden

lichten op in zilver

en vlechten een web

van onzichtbaar leven

.

Het symbool van geloof

vanuit een hemel gezonden

standvastig, om de toekomst

te trotseren in vertrouwen

.

Foto: Ruben Philipsen; Basilique Notre Dame de Beaune, Beaune, departement Côte d’Or, Bourgondië, Frankrijk 2001