Gebarentaalgedicht

Polder

 

Van Stefanie kreeg ik een tip dat er in Leiden wordt gewerkt aan een nieuwe vorm van muurgedichten, namelijk in de vorm van gebarentaal. Dit muurgedicht in gebarentaal, wordt weergegeven in de vorm van een videokunstwerk. Dit gedicht zal worden aangebracht op een muur in de Leidse Hortus Botanicus. De keuze voor het gedicht ‘Polder’ is een eerbetoon aan Wim Emmerik (1940-2015), een belangrijke pionier van de gebarentaal. ‘Polder’, één van Emmeriks op beeld vastgelegde gedichten, gaat over zijn relatie tot het vlakke Nederlandse polderlandschap. Initiatiefnemers zijn onder meer het Taalmuseum ­Leiden en het Leiden University ­Centre for Linguïstics (LUCL), één van de instituten van de Faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden. Wim Emmerik heeft een belangrijke rol gespeeld in het gebarentaalonderzoek in Nederland. In de jaren ’80 en ’90 was hij betrokken bij onderzoek van de Nederlandse Stichting voor het Dove en Slechthorende Kind (NSDSK)) en aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij ook vele generaties studenten gebarentaalles gaf.

Leiden staat bekend om zijn muurgedichten. Die zijn geschreven in allerlei verschillende talen, en laten de schoonheid zien van die diversiteit. Een gedicht in de Nederlandse gebarentaal – de moedertaal van de Nederlandse dovengemeenschap – mag daar natuurlijk niet aan ontbreken. Tenslotte is gebarentaal één van de uniek Nederlandse talen is, net zoals het Fries. Steek je de grens over naar België of Duitsland, dan hanteren ze daar een andere gebarentaal.’

Op de website van Voor de kunst https://www.voordekunst.nl/projecten/6035-muurgedicht-in-nederlandse-gebarentaal is het mogelijk om een bijdrage te leveren aan het verwezenlijken van dit bijzondere muurgedicht.

.

 

Advertenties

600 meter gedicht

Henriette Faas

.

Op de een of andere manier komen de lange gedichten in de openbare ruimte deze week regelmatig langs. Schreef ik deze week al over het tunnelgedicht in Vlaardingen, in Antwerpen en het fietspadgedicht in Lissabon, vandaag voeg ik hier het wandelpadgedicht in Maassluis eraan toe.

In 2009 werd ik gevraagd om de regie te voeren over een literaire kunstopdracht van de gemeente Maassluis naar aanleiding van de bouw van de nieuwe wijk Het balkon aan de nieuwe Waterweg. Ik heb toen een aantal schrijvers en dichters gevraagd om verhalen en gedichten te schrijven geïnspireerd door de plek waar deze nieuwe wijk moest gaan verrijzen. De schrijvers waren deels geboren in Maassluis en deels niet geboren in Maassluis maar wel woonachtig en actief in Maassluis. De dichters Henriette Faas en de (te vroeg overleden) Bosnische dichter Pero Senda zorgden voor het poëziedeel.

In het boek dat werd uitgebracht (dat was de literaire opdracht) ‘Balkons scènes aan het water’ staat onder andere het gedicht ‘Maassluis’ van Henriette Faas Tevens de uitgever van mijn poëziebundels ‘Zichtbaar alleen’ en ‘Zoals de wind  in maart graven beroert’. Dit acostichron (de beginletters van elke regel vormen een woord) is nu op borden langs de Waterweg geplaatst over een lengte van 600 meter. Om de 65 meter staat er op de Koning Willem-Alexanderboulevard, een stalen plaat met een dichtregel er op. Alle borden bij elkaar vormen het gedicht over de stad. Om wandelaars nog meer met dit gedicht in aanraking te brengen, is besloten om twee informatiepalen te plaatsen.

.

Maaswater kabbelt onder
Adembenemende luchten
Avontuur op nieuwe grond
Sirene lokt sierlijk schoon
Schip glijdt over Waterweg
Landinwaarts steeds lichter
Uitzicht op een verre haven
Inzoomen op de overkant
Samenstromen

.

Klankgedicht

Hugo Ball en The Talking Heads

.

In het bijzonder boeiende boek ‘Made in Europe’  van Pieter Steinz uit 2014, lees ik een stuk over het klankgedicht van Hugo Ball dat later op muziek gezet is door The Talking Heads. Nu heb ik de muziek van The Talking Heads altijd erg gewaardeerd en dus ging ik op zoek, naar het gedicht van Ball en naar de muziek van The Talking Heads. Het Dadaïstische klankgedicht van Hugo Ball ‘Gadji Beri Bimba’ uit 1916 is in 1979 omgewerkt naar het nummer ‘I Zimbra’ van The Talking Heads van hun LP ‘Fear of Music’. Hugo Ball vertolkte dit klankgedicht in Cabaret Voltaire in Zurich.

Om beide te kunnen vergelijken hier de tekst van Ball uit 1916 (en zijn outfit waarin hij destijds dit gedicht voordroeg) en de clip van The Talking Heads. Wil je meer over deze boeiende persoon lezen en het nummer ‘I Zimba’ ga dan naar https://dadarockt.wordpress.com/2013/01/21/cabaret-voltaire-talking-heads/

.

Gadji Beri Bimba

.

Gadji beri bimba clandridi

Lauli lonni cadori gadjam

A bim beri glassala glandride

E glassala tuffm i zimbra

.

Bim blassa galassasa zimbrabim

Blassa glallassasa zimbrabim

.

A bim beri glassala grandid

E glassala tuffm i zimbra

.

Gadji beri bimba glandridi

Lauli lonni cadora gadjam

A bim beri glassasa glandrid

E glassala tuffm i zimbra

 

 

.

.

Weill en Brecht

Und was bekam des Soldaten Weib?

.

In 1941/1942 schreef Bertolt Brecht de tekst van een protestlied tegen de oorlog in 7 strofen,  waar Kurt Weill de muziek bij schreef. Hanns Eisler schreef  de oorspronkelijke muziek bij de tekst en gaf het de titel ‘Ballade vom Weib des Nazisoldaten’. Weill kwam met een versie voor piano en zangstem. Het lied gaat over een soldaat in de Tweede Wereldoorlog die overal moet vechten. Hij komt daardoor terecht in diverse steden en stuurt cadeaus naar huis. Zijn vrouw ontvangt de meest luxe zaken: vanuit Praag komen schoenen met hoge hakken, vanuit Oslo een bontkraag, vanuit Rotterdam een hoed, vanuit Brussel kant, vanuit Parijs een zijden japon, vanuit Boekarest een geborduurd en parmantig shirt. Echter vanuit Rusland kwam een “rouwsluier” ( het lied is geschreven voordat de Slag om Stalingrad plaatsvond).

Ook popartiesten waagden zich aan dit lied. De bekendste versie daarvan is die van PJ Harvey ; ‘The ballad of the soldier’s wife’. En Iain Matthews en Elliott Murphy namen het nummer op voor het album La terre commune. In de Engelstalige versie van Marianne Faithfull uit 1985 is het gebombardeerde Rotterdam vervangen door ‘Amsterdam’. Dit is later door andere artiesten overgenomen, zoals ook door PJ Harvey.

.

Und was bekam des Soldaten Weib?

.

Und was bekam des Soldaten Weib
Aus der alten Hauptstadt Stadt Prag?
Aus Prag bekam sie die Stöckelschuh’
Einen Gruss und dazu die Stöckelschuh’
Das bekam sie aus der Hauptstadt Prag

Und was bekam des Soldaten Weib
Aus Warschau am Weichselstrand?
Aus Warschau bekam sie das leinerne Hemd
So bunt und so fremd, ein polnisches Hemd
Das bekam sie vom Weichselstrand

Und was bekam des Soldaten Weib
Aus Oslo über dem Sund?
Aus Oslo bekam sie das Kräglein aus Pelz
Hoffentlich gefällt’s, das Kräglein aus Pelz
Das bekam sie aus Oslo am Sund

Und was bekam des Soldaten Weib
Aus dem reichen Rotterdam?
Aus Rotterdam bekam sie den Hut
Und der steht ihr so gut, der holländische Hut
Den bekam sie aus Rotterdam

Und was bekam des Soldaten Weib
Aus Brüssel im Belgischen Land?
Aus Brüssel bekam sie die seltenen Spitzen
Ha, das zu besitzen, so seltene Spitzen
Die bekam sie aus Belgischem Land

Und was bekam des Soldaten Weib
Aus der Lichterstadt Paris?
Aus Paris bekam sie das seidene Kleid
Zu der Nachbarin Leid, das seidene Kleid
Das bekam sie aus der Stadt Paris

Und was bekam des Soldaten Weib
Aus dem lieblichen Tripolis?
Aus Tripolis bekam sie das Kettchen
Das Amulettchen am Kopfe mit Kettchen
Das bekam sie aus Tripolis

Und was bekam des Soldaten Weib
Aus dem weiten Russland?
Aus Russland bekam sie den Witwenschleier
Zur Totenfeier den Witwenschleier
Den bekam sie aus Russland

.

Ballad Of The Soldier’s Wife

.

What was sent to the soldier’s wife
From the ancient city of Prague
From Prague came a pair of high heeled shoes
With a kiss or two came the high heeled shoes
From the ancient city of Prague

What was sent to the soldier’s wife
From Oslo over the sound
From Oslo there came a collar of fur
How it pleases her, little collar of fur
From Oslo over the sound

What was sent to the soldier’s wife
From the wealth of Amsterdam
From Amsterdam he got her a hat
She looked sweet in that, in the little dutch hat
From the wealth of Amsterdam

What was sent to the soldier’s wife
From Brussels in Belgium land
From Brussels he sent her laces so rare
To have and to wear, oh those laces so rare
From Brussels in Belgium land

What was sent to the soldier’s wife
From Paris city of light
In Paris he got her a silken gown
T’was end in town, oh silken gown
From Paris city of light

What was sent to the soldier’s wife
From the south of Bucharest
From Bucharest he sent her his shirt
Embroidered and pert, that Rumanian shirt
From the south of Bucharest

What was sent to the soldier’s wife
From far off Russian land
From Russia there came just a widow’s veil
From a death to be wed in a widow’s veil
From far off Russian land
.

 

Straatkunst

Wan bon

.

R. Dobru (1935-1983) is het pseudoniem van vakbondslid en activist Robin Ravales, die zich zowel binnen als buiten de poëzie verzet heeft tegen de sociaal-maatschappelijke problemen in zijn land Suriname en de koloniale overheersing van de Nederlandse staat. Vlak voor zijn dood heeft hij ook nog in de regering van Suriname gezeten als Minister van Cultuur, in welke hoedanigheid hij zich inzette voor de politieke en culturele eenwording van Suriname.
Zijn poëzie kenmerkt zich door een sterke betrokkenheid bij het lot van de Surinamers en het lijden van hen die sociaal achtergesteld waren. Als dichter verwoordde en voedde hij vanaf de jaren zestig het steeds sterker wordende nationalisme en verlangen naar onafhankelijkheid van zijn volk. Het gedicht ‘Eén boom’  of ‘Wan bon’ is een van de bekendste voor-beelden van de behoefte om saamhorigheid te creëren in een tijd waarin de roep om vrijheid steeds luider wordt. De metaforiek is eenvoudig en geeft weinig ruimte voor misverstanden. Dobru stierf op achten-veertigjarige leeftijd aan de gevolgen van suikerziekte.

Het gedicht is in Suriname op het gebouw van het Welzijns Instituut Nickerie (Wingroep) aangebracht maar ook in Rotterdam West op het Virulyplein op de gevel van een huizenblok. De kunst is van kunstenaar Carlos Blaaker (1961). Het gedicht (in het Surinaams en het Nederlands) gaat als volgt:

.

Wan bon 

Wan bon
someni wiwiri
wan bon.

Wan liba
someni kriki
ale e go na wan se

Wan ede
someni prakseri
prakseri pe wan bun mus’ de

Wan Gado
someni fasi fu anbegi
ma wan Papa

Wan Sranan
someni wiwiri
someni skin
someni tongo

Wan pipel

.

Eén boom

.
Eén boom
zovele bladeren
één boom.

Eén rivier
zovele kreken
alle stromen naar één zee

Eén hoofd
zovele gedachten
gedachten waar een goede tussen moet zitten

Eén God
zoveel manieren om te aanbidden
maar één enkele Vader

Eén Suriname
zoveel soorten haar
zovele huidskleuren
zoveel talen

Eén volk

.

De kleurige onbekende

Dichten over dichten, Karel Appel

.

In de mooie bundel ‘Dichten over dichten’ bloemlezing uit de Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw van samenstellers Atte Jongstra en Arjan Peters, kwam ik een opmerkelijke naam tegen; Karel Appel. Iedereen kent de schilder Karel Appel (1921 – 2006) maar dat hij ook gedichten schreef was mij in ieder geval onbekend.

In deze bundel staat van zijn hand het gedicht ‘Regen in Holland’ oorspronkelijk verschenen in ‘Kleurige onbekende’ uit 1986, een verzameling gedichten en tekeningen van Karel Appel. In een recensie van de poëzie las ik dat zijn gedichten tussen 1941 en 1982, op een licht toegenomen pessimisme na, in karakter niet veranderd was. De recensent oordeelde dan ook over zijn poëzie als zijnde naïef.

Oordeel zelf zou ik zeggen.

.

Regen in Holland

.

Misschien gaan we uit eten

.

of misschien bedenken we

een aap in spijkerbroek

die aan de jenever is

.

ik denk aan oude

Hollandse windmolens

al dat water, al die wind

al dat gedraai in het rond

.

geen nieuws vandaag

en dat rot geheugen van je

heb je er wat aan?

.

maakt dat een dichter van je?

.

Papa Says It Won’t Hurt Us

De allereerste readymade

.

“Wat is het verschil tussen een ketchup label, en een gedicht?” Dat is wat dichter Ivor Unsk zich in 1915 afvroeg. De Russische immigrant Unsk, een  onbekende dichter en drinkgezel van Marcel Duchamp,  was degene die de oorspronkelijke readymade bedacht.

Toch werd deze vorm van readymade poëzie destijds niet geaccepteerd door de literaire wereld. Hoe fanatiek en luidruchtig en met argumenten, Unsk deze nieuwe vorm van poëzie ook verdedigde. De ondertekening van een gedicht door de dichter, de plaatsing in een literair tijdschrift, de bijbehorende aandacht van de lezer, dat maakt dat de de poëzie zich nestelt in de geest.

“Reclames voor schoensmeer, sigaretten, of revolvers zijn een naadloze weerspiegeling van de industriële massaproductie en moderniteit bevat een alledaagse waarheid die de dichter, gebogen over zijn typemachine, nooit kan benaderen. De titel van een gedicht kan niet concurreren met een krantenkop in de aandacht van de geest van de moderne mens.” Zo stelde Ivor Unsk in 1915.

Hoewel Marcel Duchamps beroemd werd met zijn readymade kunst kun je stellen dat Unsk in feite de grondlegger was van deze vorm van kunst (en dus ook poëzie). Toen het gedicht ‘Papa says it won’t hurt us’ werd gepubliceerd in ‘The Southwest Review’ werd het met de grond gelijk gemaakt door de critici.

De ironie wil dat Unsk in 1916 werd dood geschoten door een Iver Johnson revolver na een mislukte inbraak (hij had gok- en drankschulden) waardoor dit het enige gedicht is dat er van Unsk bekend is.

Hieronder de oorspronkelijke advertentie van Iver Johnson revolvers en de readymade die Unsk daarvan maakte.

.

Op de dag (vandaag) dat in de Volkskrant een heel artikel verschijnt over het porceleinen urinoir van Marcel Duchamps (en waar dat ding gebleven is) post ik dit stuk (dat ik begin van deze week al schreef (toeval bestaat niet). Hoewel het oorspronkelijke Amerikaanse artikel heel echt leek, blijkt dit een geval van  ‘alternative facts’, of een hoax. De auteur van dit artikel over Ivor Unsk blijkt Eric Kuns en het is dus allemaal bedacht. Desalniettemin vind ik het een mooi (bedacht) verhaal en als readymade zeker niet slecht!

Boomgedichten

Leo Herberghs Poëzieprijs

.

Loes van Vliet wees mij op een mooi initiatief in Limburg. De Limburgse stichting Dichter in Beeld organiseert onder andere de Leo Herberghs Poëzieprijs. Deze prijs  wordt vanaf 2014 vijfmaal jaarlijks uitgereikt. De winnende dichter ontvangt € 750,- en schrijft een kort gedicht dat door stichting Dichter in Beeld wordt uitgevoerd in een boomstam en geplaatst in het Limburgse landschap. De literaire boomstammen met hun dichtregels liggen in Voerendaal.

De laatste nieuwe boomstam met dichtregels, dit keer van de naamgever van de poëzieprijs zelf, komt te liggen in het veld bij Ubachsberg. Letterhouwer Tycho Flore kapt het gedicht of delen van het gedicht in een gerooide boomstam. Dichter in Beeld plaatst deze boomstammen in het Limburgs landschap en samen vormen zij een poëtisch wandelroute door het oostelijk deel van zuid Limburg.

Meer informatie is te lezen op http://www.dichterinbeeld.nl/Dichter_in_Beeld/Welkom.html

 

Even mijn kopje eraf schroeven

Rita Hijmans en Fleur van den Berg

.

Voor mijn verjaardag kreeg ik van Fleur een heel leuk bundeltje dat ze samen met dichter Rita Hijmans maakte. Een lief klein bundeltje met gedichten van Rita bij (foto’s van) kunstwerken van Fleur van den Berg. Het bundeltje werd in 2014 uitgegeven door uitgeverij De Muze.

De combinatie van woord en beeld in deze bundel is speels, emotioneel, humorvol of spannend maar altijd verrassend zo lees ik op de achterkant. Ik ben het er helemaal mee eens.

Uit de bundel het gedicht ‘noni’ gefotografeerd door Koen Hauser.

.

noni

.

een traan en een lach strijden om voorrang

moet ik dat verkeer regelen?

.

klein kleinkindje wat geef je mij groot grootmoeder gevoel

.

als ik altijd zou zeggen wat ik denk en voel

zou ik dan meer of minder vrienden hebben?

.

Vers

Jamila Faber en Sanne de Waard

.

Via via kwam ik op de website van VERS terecht. Een website van twee jonge schrijvers/dichters Jamila Faber (1989) en Sanne de Waard (1984). Dit zijn geen schrijvers of dichters in de klassieke vorm maar meer een soort multidisciplinaire kunstenaars die ook aan poëzie doen.

Faber is een schrijver/muzikant met een eigenzinnige aard en een scherpe pen. Haar stijl kenmerkt zich door absurditeiten, tragische humor en rake observaties. Terwijl de Waard  een professioneel fröbelaar is, die laveert tussen creatief schrijven, journalistiek,fotografie, ruimtelijk design en beeldende experimenten met onconventionele gebruiksvoorwerpen.

Kortom twee creatieve geesten zoals je ze tegenwoordig vaker tegen komt. VERS is hun initiatief, waarbij literatuur en popcultuur elkaar ontmoeten. Aan de basis van VERS ligt geïmproviseerde poëzie. Op diverse locaties, waaronder veel festivals, gooit VERS haar caravandeur open om een ieder te verwelkomen met een gedicht op maat en een portie gezelligheid.

De dames schrijven hun verzen op ouderwetse typemachines waarbij de gast voor de input zorgt van de gedichten. Als het gedicht klaar is krijgt de gast deze mee op een briefkaart.

.

Alles over VERS en hun aanbod is te vinden op https://versproducties.wordpress.com/