.
R. Dobru (1935-1983) is het pseudoniem van vakbondslid en activist Robin Ravales, die zich zowel binnen als buiten de poëzie verzet heeft tegen de sociaal-maatschappelijke problemen in zijn land Suriname en de koloniale overheersing van de Nederlandse staat. Vlak voor zijn dood heeft hij ook nog in de regering van Suriname gezeten als Minister van Cultuur, in welke hoedanigheid hij zich inzette voor de politieke en culturele eenwording van Suriname.
Zijn poëzie kenmerkt zich door een sterke betrokkenheid bij het lot van de Surinamers en het lijden van hen die sociaal achtergesteld waren. Als dichter verwoordde en voedde hij vanaf de jaren zestig het steeds sterker wordende nationalisme en verlangen naar onafhankelijkheid van zijn volk. Het gedicht ‘Eén boom’ of ‘Wan bon’ is een van de bekendste voor-beelden van de behoefte om saamhorigheid te creëren in een tijd waarin de roep om vrijheid steeds luider wordt. De metaforiek is eenvoudig en geeft weinig ruimte voor misverstanden. Dobru stierf op achten-veertigjarige leeftijd aan de gevolgen van suikerziekte.
Het gedicht is in Suriname op het gebouw van het Welzijns Instituut Nickerie (Wingroep) aangebracht maar ook in Rotterdam West op het Virulyplein op de gevel van een huizenblok. De kunst is van kunstenaar Carlos Blaaker (1961). Het gedicht (in het Surinaams en het Nederlands) gaat als volgt:
.
Wan bon
Wan bon
someni wiwiri
wan bon.
Wan liba
someni kriki
ale e go na wan se
Wan ede
someni prakseri
prakseri pe wan bun mus’ de
Wan Gado
someni fasi fu anbegi
ma wan Papa
Wan Sranan
someni wiwiri
someni skin
someni tongo
Wan pipel
.
Eén boom
.
Eén boom
zovele bladeren
één boom.
Eén rivier
zovele kreken
alle stromen naar één zee
Eén hoofd
zovele gedachten
gedachten waar een goede tussen moet zitten
Eén God
zoveel manieren om te aanbidden
maar één enkele Vader
Eén Suriname
zoveel soorten haar
zovele huidskleuren
zoveel talen
Eén volk
.
.
Ieder jaar worden er in Europa in twee landen Culturele hoofdsteden gekozen. Dit gebeurt al vanaf 1985 toen Athene (toen nog in 1 land) het spits afbeet. In 1987 was Amsterdam aan de beurt, in 2001 Rotterdam en in 2018 is Leeuwarden een van de culturele hoofdsteden van Europa ( in de tussenliggende jaren waren er nog vele andere steden Culturele hoofdstad uiteraard ). In 2020 mogen Ierse steden een gooi doen naar deze titel. De stad Limerick (waar de versvorm naar vernoemd is) doet een gooi naar deze benoeming met onder andere het project ‘Poetry goes 3D’ van de poëzie- en prozagroep Stanzas.
Acht dichters uit Stanzas, kregen de opdracht om gedichten te schrijven voor Limerick 2020. Stanzas stimuleert de ontwikkeling van jong literair talent door middel van reguliere bijeenkomsten en evenementen. Deze diverse groep schrijvers omvat: Melanie White, Aoife Deegan Donnellan, Emer Hayes, Caleb Brennan, RG Allen, Rachel Armstrong, Shane Vaughan en Nina O’Donovan. Citaten uit hun geselecteerde gedichten zullen binnenkort op mysterieuze locaties in en rond de stad waar te nemen zijn, waardoor er interactieve poëziepaden worden gecreëerd.
Ze roepen de inwoners van Limerick op om foto’s te nemen van deze poëzie en te delen via Instagram, Facebook en Twitter (@Limerick2020). Op de website van Limerick2020 kan dan het volledige gedicht worden gelezen. In juli verschijnt dan ook een papieren magazine met alle poëziepaden in de stad. De website van Limerick2020 is http://www.limerick2020.ie
Hier een gedicht van één van de Stanzasdichters Melanie White getiteld ‘The tigress’
.
The Tigress
.
The power and poise in her stride;
the confident toss of her head;
the hunger that simmered inside.
He longed to approach
but she could tear him to shreds.
He stalked the prowling tigress
addicted to her rage.
She directed his dreams,
he couldn’t rest or digress
till he’d put her in a cage.
He clipped her claws,
he filed her teeth,
extracted the venom from the snake.
To prove his superiority
her spirit had to break.
Intoxicated by his need to possess,
he didn’t realise that
once he’d collared the tigress
and muted her wildness
he wouldn’t love her as a pussycat.
.
.
Zoals velen weten is Leiden de onbetwiste hoofdstad van Nederland als het gaat om muurgedichten. Uiteraard zijn er veel meer steden en dorpen in Nederland waar gedichten op muren zijn geplaatst. Zo ook in het buitenland. Ik kwam een mooi voorbeeld tegen van een muurgedicht in Kalamazoo. Ik heb even moeten googelen in welk land dit lag (ik dacht zelf ergens bij Australië) maar het is dus een stad in Michigan in de Verenigde Staten. Dat het hier niet zomaar een onbekend gat betreft blijkt uit het feit dat de wereldberoemde Gibson gitaar hier vandaan komt.
Vanaf 1980 is men begonnen met het aanbrengen van gedichten op muren. Maar bij elk gedicht werd een mural of muurschildering aangebracht door Conrad Kaufman en juist deze schilderingen maken deze muurgedichten iets bijzonders. De Kalamazoo Friends of Poetry kiezen de locaties uit en bepalen samen met Kaufman welk gedicht waar verschijnt. Door de bijzondere schilderingen vielen ze mij op en hieronder wil ik er enkele met jullie delen van respectievelijk Meredith Adams, Julie Stotz-Ghosh, Mark (acht jaar oud) en Emily Kunz, allemaal met schilderingen van Conrad Kaufman.
.
.
Van vriendelijke lezers krijg ik zo nu en dan tips over gedichten op vreemde plekken. Zoals bijvoorbeeld van Ronald over een gedicht op een bankje aan de Wijnhaven in Delft en van Eric over een gedicht op het gemaal De Poel in Zuiderwoude. En laten beide gedichten nu van dezelfde dichter zijn, namelijk van Ida Gerhardt. Toeval bestaat niet maar toch. Hieronder de foto’s van beide plekken. In juli 2016 publiceerde ik het gedicht ‘De profundis’ al. Het gedicht ‘Onvervreemdbaar’ komt uit haar bundel ‘Het sterreschip’ uit 1979.
.
Onvervreemdbaar
Dit wordt ons niet ontnomen: lezen
en ademloos het blad omslaan,
ver van de dagelijksheid vandaan.
Die lezen mogen eenzaam wezen.
Zij waren het van kind af aan.
Hen wenkt een wereld waar de groten,
de tijdelozen, voortbestaan.
Tot wie wij kleinen mogen gaan;
de enigen die ons nooit verstoten.
.
.
Op zaterdag 20 en zondag 21 mei is het Fête de la nature. Fête de la Nature is het grootste grassroots natuurfestival van Nederland. Hierbij wordt iedereen uitgenodigd om eind mei samen de natuur te beleven, van wilde natuur tot stadspark. Fête de la Nature is een gratis en open festival.
Zo ook in Den Haag waar ik samen met Jaap Montagne zal gaan voordragen muzikaal begeleid door Bregje Sanne Lacourt en TeeBrown and friends. De laatste ken ik nog van gezamenlijke optredens tijdens het Dichter bij de bar festival in Delft in 2014. Dit mini festival van de natuur en cultuur vindt plaats op zaterdag 20 mei bij Pluk! aan de Loosduinsehoofdstraat 1184a in Den Haag van 12.00 tot 17.00 uur. Voor het volledige programma kijk je op: http://fetedelanature.nl/ik-vier-mee/cultuur/1237-natuurpodium-3-pluk
.
Van Jaap Montagne het gedicht ‘Voedselbank blues’. In september 2016 werd dit gedicht van oud stadsdichter van Leiden en vrijwilliger bij de voedselbank aldaar Jaap Montagne onthuld in de Voedselbank van Leiden als muurgedicht.
.
Voedselbank blues
De voedselbank de voedselbank
daar wordt goed geboerd
De voedselbank de voedselbank
menig gesprek wordt er over gevoerd
al die vrijwilligers daar aan het werk
bakken wassen, bakken vullen
houdbaarheidsdatum controleren
stoere chauffeurs die het transporteren
appels, meloenen, paprika’s, peren
rekken vol met gratis kleren
en niet te vergeten, Dress for Succes
.
De voedselbank de voedselbank
daar wordt goed geboerd
De voedselbank de voedselbank
menig gesprek wordt er over gevoerd
al die hulpbehoevende personen
doperwtjes, penen, kolen en bonen
leveranciers dank, dank, dank
bij de mensen weer brood op de plank
brood van van Kempen,
brood van van Maanen
wit brood, bruin brood,
krentenbrood brood met diverse granen.
.
De voedselbank de voedselbank
daar wordt goed geboerd
De voedselbank de voedselbank
menig gesprek wordt er over gevoerd
over groente en fruit van Jacob de Mooij
de maaltijden van Eetgemak, of Zorgboodschap
Penencentrum, Horecavo
iedereen die bijdraagt bij aan een positief saldo
voor een gezonde maaltijd elke dag
.
De voedselbank de voedselbank
daar wordt goed geboerd
De voedselbank de voedselbank
menig gesprek wordt er over gevoerd
vrijwilligers rennen heen en weer
met blikjes potjes flessen tassen zakken bakken
alles natuurlijk veilig en schoon geregisseerd
zo hoort dat als je bent gecertificeerd
.
De voedselbank de voedselbank
daar wordt goed geboerd
De voedselbank de voedselbank
menig gesprek wordt er over gevoerd
hulde aan alle vrijgevige donoren
en aan alle coördinatoren
die steeds weer nieuwe bronnen aanboren
en bij intake alle trieste verhalen aanhoren
.
De voedselbank de voedselbank
daar wordt goed geboerd
De voedselbank de voedselbank
menig gesprek wordt er over gevoerd
want hier in de Willem Barentszstraat
voelen de mensen zich thuis
in dit hartverwarmende huis
met overvloedige vries en koel cel
en een kluis ondoordringbaar voor iedere muis
.
De voedselbank de voedselbank
daar wordt goed geboerd
De voedselbank de voedselbank
menig gesprek wordt er over gevoerd
waar zestig medewerkers gratis en voor niets
klaarstaan om andere te helpen
klanten met maaltijden de overstelpen
om het leven van de minderbedeelden te verlichten
een bank zonder rente plichten
de bonus is een dankbare gulle lach
iedere week weer op donderdag
.
De voedselbank de voedselbank
daar wordt goed geboerd
De voedselbank de voedselbank
menig gesprek wordt er over gevoerd
tien jaar lang gebeurt het hier
tien jaar lang met veel plezier
tien jaar lang de Voedselbank
daar wordt goed geboerd.
.
Een iBeacon is een klein zendertje. De iBeacon zendt continu een signaal uit. Met een gratis app kan de bezoeker dit signaal ontvangen. Als alternatief voor de iBeacon kan de gebruiker een QR-code scannen; deze verwijst naar hetzelfde gedicht als de iBeacon.
.
Een voorbeeld van een gedicht van de dichter Gera Pronk uit Driebergen lees je hieronder.
.
verarmd proza
lidwoorden zijn le-lijk
‘en’ niet/wel gevoeglijk
ik is te persoonlijk
jij bent liever
je
drie doden in dit eerste vers
– drie hulpwerkwoorden –
dezer dagen kun je
je
je kunt je vragen
of mijn
letters beelden lezen
zijn en wezen
of, of niet
kleine zaken grootser maken
punten zetten zonder plaatsen
zal ik dichten
of, of niet.
.
Van mijn schoonzus Yvonne kreeg ik een fotootje toegestuurd van een plein in Hilversum met daarop de tekst van een gedicht van Gerrit Kouwenaar. Enig zoekwerk later weet ik dat dit gedicht, samen met andere teksten van Peter Lievaart en Seamus Heaney (2), zijn aangebracht als deel van een kunstwerk in verband met het afscheid van burgemeester Kraaijeveld-Wouters. Op de Kerkbrink werd een kunstwerk geplaatst van Shlomo Korèn, een brok graniet verzonken in de bestrating, overstroomd door een vlies water met in klinkers daaromheen aangebrachte versregels van Seamus Heaney, Gerrit Kouwenaar en Peter Lievaart.
In 1999 is het kunstwerk aangepast in verband met klachten over de veiligheid ervan: een kuil in het graniet is opgevuld, de steen is afgevlakt zodat er afschot ontstaat, en er is een metalen raster op de steen gelegd om afstand tussen bestrating en kunstwerk te verkleinen en daarmee gevaarlijke situaties te voorkomen.
In verband met herinrichting van de Kerkbrink en wegens de vele kritiek op het werk is begin 2006 het graniet bedekt met zand en daaroverheen bestrating. De tekstregels van de dichters zijn echter onaangetast gebleven.
.
.
Na uitgebreid geschreven te hebben over gedichten op bijzondere plekken en poëzie in de buitenruimte kwam begin dit jaar de hele mooie poëziewebsite http://straatpoezie.nl/ op het internet waar ik als ‘officieel’ partner een bijdrage aan mocht leveren. En nu komt de website http://www.platformplank.nl weer met nieuws naar buiten dat ze voor heel Nederland en België de poëziepodia in kaart hebben gebracht terwijl ik op 30 oktober 2012 begonnen ben met het in kaart brengen van poëziepodia in Nederland en Vlaanderen (al was dat laatste destijds weinig succesvol).
Als het zo doorgaat ben ik straks uitgeschreven 😉
Maar zonder gekheid, het is een prachtig initiatief van Platformplank om alle podia in Nederland en Vlaanderen in beeld te brengen op een website met alle mogelijkheden tot zoeken erop en eraan. Chapeau!
Op hun website omschrijven ze het zelf als volgt:
PLATFORM PLANK zijn wij, samenwerkende organisators van woordkunstpodia in België, Nederland en Friesland. PLANK timmert du moment aan een agenda, die alle evenementen geselecteerd op podium, datum en locatie laat bekijken (dit is inmiddels gelukt). De agenda is bedoeld voor het woordminnend publiek.
PLANK is gratis, PLANK is handig.
Het platform is sinds oktober 2015 online.
Dat de website nog lang niet volledig is mag duidelijk zijn. Zo mis ik Eijlders (Amsterdam), Reuring (Alkmaar), Den Engel en Poëziecafé (Den Haag), Woordkunst (Maassluis) en Dichtsalon ’t Kapelletje (Rotterdam) maar het is nu al een prachtige inventarisatie.
Dus ben je op zoek naar een woordkunstpodium bezoek dan zeker deze website.
.
.
Loes van Vliet wees mij op een mooi initiatief in Limburg. De Limburgse stichting Dichter in Beeld organiseert onder andere de Leo Herberghs Poëzieprijs. Deze prijs wordt vanaf 2014 vijfmaal jaarlijks uitgereikt. De winnende dichter ontvangt € 750,- en schrijft een kort gedicht dat door stichting Dichter in Beeld wordt uitgevoerd in een boomstam en geplaatst in het Limburgse landschap. De literaire boomstammen met hun dichtregels liggen in Voerendaal.
De laatste nieuwe boomstam met dichtregels, dit keer van de naamgever van de poëzieprijs zelf, komt te liggen in het veld bij Ubachsberg. Letterhouwer Tycho Flore kapt het gedicht of delen van het gedicht in een gerooide boomstam. Dichter in Beeld plaatst deze boomstammen in het Limburgs landschap en samen vormen zij een poëtisch wandelroute door het oostelijk deel van zuid Limburg.
Meer informatie is te lezen op http://www.dichterinbeeld.nl/Dichter_in_Beeld/Welkom.html
.
Vorig jaar werd ik benaderd door Kila van der Starre. Zij is PhD onderzoeker aan de Universiteit van Utrecht en wilde straatpoëzie in beeld gaan brengen. Dat wil zeggen gedichten die je op straat kan tegenkomen (zoals ik al een tijd behandel in gedichten op vreemde plekken en gedichten in de openbare ruimte) op een kaart bijeen brengen en dan zo, dat iedereen in Nederland en België bijdragen kan leveren aan deze kaart, om zo straatpoëzie te ontsluiten.
Ik heb hierover verschillende keren met Kila gemaild en werd erg enthousiast en vandaag, op Nationale Gedichtendag gaat de website live. Daarom, en om iedereen op te roepen om vooral te kijken naar straatpoëzie die nog niet is opgenomen en die als bijdragen te plaatsen, hier het persbericht dat door Kila de wereld wordt ingestuurd en dat ik, uiteraard, graag deel.
Straatpoëzie voor het eerst in kaart gebracht
Universiteit Utrecht lanceert interactieve website met inventarisatie van gedichten in de openbare ruimte.
Er zijn ontzettend veel gedichten te lezen in de openbare ruimte van Nederland en Vlaanderen, maar niemand weet precies hoeveel, waar en van wie. De nieuwe website ‘Straatpoëzie’ heeft als doel om een inventarisatie te maken van alle poëzie in de openbare ruimte van Nederland en Vlaanderen. De website archiveert hiermee literair erfgoed. ‘Straatpoëzie’ wordt in de Poëzieweek gelanceerd.
Interactieve kaart
Op http://straatpoezie.nl/ staat een interactieve kaart waarop de locaties van de gedichten in de openbare ruimte staan aangegeven. Iedereen kan hierop gedichten zoeken. Bijvoorbeeld als je benieuwd bent waar in jouw buurt gedichten te vinden zijn. Of als je wilt weten op welke locaties er gedichten te lezen zijn van jouw lievelingsdichter.
De website presenteert van ieder gedicht de locatie en indien mogelijk de tekst van het gedicht, de naam van de dichter, een foto, de datum waarop het gedicht is aangebracht, eventueel de datum van verwijdering, de relatie tussen het gedicht en de locatie, die initiatiefnemer, de vormgever, het boek waarin het gedicht eventueel is opgenomen, wetenswaardigheden en een link naar meer informatie.
Poëzie buiten het boek
De website ‘Straatpoëzie’ is onderdeel van het PhD-onderzoek van Kila van der Starre (http://kilavanderstarre.com/). Zij doet aan de Universiteit Utrecht onderzoek naar ‘poëzie buiten het boek’. Poëziebundels verkopen slecht, maar toch zijn gedichten onderdeel van het alledaags leven. Mensen komen bijvoorbeeld met poëzie in aanraking op tv, op de radio, op social media, op gedichtenwebsites, in kranten en tijdschriften, op festivals, tijdens speciale gelegenheden en in de openbare ruimte. Van der Starre gebruikt de gegevens in de database van ‘Straatpoëzie’ om onderzoek te doen naar het fenomeen ‘poëzie in de openbare ruimte’.
Voeg ook een gedicht toe
Op dit moment bevat de database van ‘Straatpoëzie’ bijna 500 gedichten. Vermoed wordt dat er nog honderden meer zijn. Met behulp van crowdsourcing wil Kila van der Starre alle straatpoëzie in Nederland en Vlaanderen in kaart brengen. Iedereen die een gedicht in de openbare ruimte kent kan dat gedicht toevoegen via een formulier (http://straatpoezie.nl/gedicht-toevoegen/).
De website ‘Straatpoëzie’ wordt gerealiseerd met behulp van de afdeling ICT & Media van de Universiteit Utrecht en met steun van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)
